دستگاه های تخریب کننده آثار تاریخی معرفی شدند

اهمیت حفظ آثار تاریخی  روشن و مشخص است اما برخی با بی توجهی به این آثار، موجب تخریب و از بین رفتن آن ها و در نتیجه نابودی تاریخ می شوند. اگر این تخریب ها از طرف مردم عادی باشد، می توان آن را دلیل عدم آگاهی آن ها از باستانی بودن آثار دانست اما درد اینجاست که در خراسان شمالی بیش از نیمی از تخریب های آثار تاریخی از سوی دستگاه های اجرایی و خدمات رسان انجام می شود و تاکنون آسیب بسیاری نیز به آثار تاریخی خراسان شمالی وارد شده است. این که مشکل کجاست و چرا این چنین جوی بر فضای تاریخی استان حاکم است، موضوعی است که در این گزارش به آن پرداخته شده است.
 

اسعدی- بیل تخریب، کمر آثار تاریخی خراسان شمالی را شکسته است و به گفته متولیان، 60 درصد از تخریب های  وارد شده  به آثار تاریخی توسط دستگاه های اجرایی و بی توجهی دستگاه های خدمات رسان به این آثار است و بیش از 50 درصد آثار تاریخی خراسان شمالی به نوعی توسط دستگاه های اجرایی تخریب شده است. سه طبقه و حوض خانه در بجنورد، منجاق تپه روستای کوران و تپه بالا باغ روستای حصار اندف در فاروج،  تپه آغمزار، قلعه خان و دونکی (اینچه سفلی) و تپه کوشکی (کوشکی ترکمن) در مانه و سملقان، تپه سنگر(مشما) و محوطه اکبرآباد رباط عشق گرمه و بافت تاریخی روستای روئین اسفراین و بافت تاریخی جاجرم از جمله آثار تاریخی خراسان شمالی هستند که متأسفانه به دلیل عمل نکردن برخی شهرداری ها و دستگاه ها به آیین نامه حفاظت از میراث فرهنگی کشور، بخش قابل توجهی از بافت تاریخی آن ها از بین رفته است که می توان آن ها را در زمره آثاری ذکر کرد که به  دلیل رعایت  نکردن این ماده قانونی دستخوش تغییر شده اند.
دستگاه هایی که بیشترین تخریب را داشته اند
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی می گوید: تخریب آثار تاریخی به علت رعایت نکردن موازین و مقررات رخ داده است به گونه ای که حین انجام عملیات در برخی بناها مقادیر زیادی از اسکلت های تاریخی، بقایای بناهای آجری و مقدار زیادی لایه تاریخی حاوی اشیای سفالی و  باستانی در هم کوبیده شده است.
به گفته «وحدتی» بر اساس ماده یک آیین نامه اجرایی بند «ج» ماده 114 قانون برنامه چهارم توسعه، تمامی دستگاه های اجرایی مشمول قانون برنامه چهارم مکلف هستند که قبل از اجرای پروژه های عمرانی و در مرحله امکان سنجی و مکان یابی نسبت به انجام مطالعات فرهنگی و تاریخی در مکان اجرای طرح اقدام و استعلام های لازم را از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اخذ کنند، در حالی که بیشتر دستگاه های خدمات رسان در استان  بدون توجه به این ماده قانونی به اجرای عملیات عمرانی اقدام کرده اند و این امر آسیب های جدی را به تپه ها و بناهای تاریخی وارد کرده است.
وی منجاق تپه روستای کوران و تپه بالا باغ روستای حصار اندف در شهرستان  فاروج،  تپه آغمزار، قلعه خان و دونکی (اینچه سفلی) و تپه کوشکی (کوشکی ترکمن) در مانه و سملقان را از  جمله آثاری برمی شمرد که توسط دستگاه های خدمات رسان آسیب دیده اند. وی به تپه سنگر(مشما) و محوطه اکبرآباد رباط عشق گرمه نیز که از سوی اداره های راه و شهرسازی و گاز مورد تخریب قرار گرفته اند اشاره می کند و می گوید: متأسفانه به دلیل عمل نکردن شهرداری ها به آیین نامه حفاظت از میراث فرهنگی کشور، بخش قابل توجهی از بافت های تاریخی از بین رفته است که می توان روستای روئین و بافت تاریخی جاجرم را در زمره آثاری ذکر کرد که به  دلیل رعایت  نکردن این ماده قانونی دستخوش تغییر شده اند.
دکتر «وحدتی»  تصریح می کند: طبق ماده 3 این آیین نامه هزینه مطالعات و مستند سازی آثار تاریخی جزئی از هزینه های مطالعاتی طرح عمرانی  است در حالی که هیچ کدام از دستگاه های اجرایی  استان خسارت های ناشی از تخریب های وارد شده را در سال جاری  پرداخت  نکرده اند.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همچنین می گوید: برخی دستگاه های اجرایی از آیین نامه چگونگی رفع اختلاف بین دستگاه های اجرایی از طریق ساز و کارهای داخلی قوه مجریه سوء استفاده می کنند و برخی اقدامات غیرقانونی در رابطه با آثار تاریخی با تکیه بر این آیین نامه انجام می دهند و این اتفاق در رابطه با پروژه های اداره کل راه و شهرسازی، آب و فاضلاب شهری و شهرداری ها افتاده است.
وی می افزاید: در این آیین نامه آمده است که دستگاه های اجرایی از یکدیگر به قوه قضاییه شکایت نکنند و شکایت ها در هر استانی، از طریق استانداری رسیدگی شود.
«وحدتی» اظهارمی دارد: این آیین نامه موجب شده است تا برخی دستگاه ها برای انجام کارهای عمرانی با وجود این که مکلف به اخذ استعلام از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هستند، این کار را انجام ندهند و کارهای عمرانی خود را بدون در نظر گرفتن احتمال آسیب رسیدن به آثار تاریخی انجام دهند به این امید که بعدا مشکل ایجاد شده از طریق استانداری حل و فصل می شود.
وی بیان می کند: اما بر اساس ماده 72 قانون آیین دادرسی کیفری، دستگاه های اجرایی مکلف هستند هر گاه در حوزه کاری شان یکی از جرایم غیرقابل گذشت، رخ داد، موضوع را فورا به دادستانی اطلاع دهند.
وی اظهارمی دارد: از طرفی در سال 92 اعلام شد که جرایم بخش میراث فرهنگی، جزو جرایم غیرقابل گذشت است و بر همین اساس، این اداره کل، جرایم این بخش را به مراجع قضایی اعلام خواهد کرد.
«وحدتی» تصریح می کند: به منظور جلوگیری از تخریب بیش از این آثار تاریخی، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مکاتبه هایی با استانداری داشته و درخواست کرده است که استانداری طی نامه ای حساسیت این موضوع را به دستگاه های اجرایی ابلاغ کند تا دستگاه ها موظف شوند استعلام لازم را از این اداره کل اخذ کنند تا بیش از آن آثار تاریخی آسیب نبینند و تخریب نشوند.
وی ادامه می دهد: از زمانی که حساسیت موضوع برای دستگاه هایی که بیشترین آسیب را به آثار تاریخی وارد کرده اند، مشخص شده است، تقریبا تمام آن ها استعلام ها را از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اخذ می کنند اما چند دستگاه هنوز به پشتوانه آیین نامه ای که ذکر شد، از این کار خودداری می کنند.
وی اظهارمی دارد: به جز شهرداری بجنورد که همکاری لازم را در زمینه حفظ  آثار تاریخی و باستانی با این اداره کل دارد، سایر شهرداری های استان، این موضوع را رعایت نمی کنند و بعضاً آسیب های جدی به این آثار وارد کرده اند به همین دلیل برای شهرداری های شهرهایی که بیشترین بافت تاریخی و آثار باستانی را دارند، مانند شهرداری های جاجرم و اسفراین، دوره های آموزشی برگزار شده است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خاطرنشان کرد: این اداره کل در مدت حداکثر یک هفته پاسخ استعلام دستگاه ها را خواهد داد و دستگاه ها اطمینان داشته باشند که اخذ استعلام، فرآیند طولانی ندارد که بخواهد در انجام کارهای عمرانی خللی ایجاد کند.
هماهنگی ایجاد شده است
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی هم در این رابطه می گوید: با کارها و پیگیری هایی که انجام شد، هماهنگی هایی بین دستگاه های اجرایی ایجاد شد و در شورای معاونین اداره کل مصوب شد که برای شهرستان ها در کمیسیون فنی جلسه برگزار و حساسیت موضوع مشخص شود تا از تخریب آثار تاریخی پیشگیری شود.«آدینه محمد سویدانلویی» می افزاید: انتظار داریم تمامی دستگاه ها همان گونه که قانون  آن ها را مکلف کرده است، قبل از انجام کارهای عمرانی، از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استعلام بگیرند تا بیش از این به آثار تاریخی آسیب نرسد.
اجازه تجاوز نمی دهیم
مدیرکل دفتر امور شهری استانداری خراسان شمالی در این باره می گوید: حفظ آثار باستانی و تاریخی اهمیت بسیار زیادی دارد و به دستگاه ها هم به شکل مکتوب و هم در جلسه های مختلف ابلاغ و تأکید شده است که حتما با توجه به این که قانون آن ها را مکلف کرده است، قبل از انجام کارهای عمرانی، استعلام لازم را از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اخذ کنند.
«عنبری» می افزاید: چنانچه دستگاهی این مهم را رعایت نکند و به هر نحوی موجب وارد شدن آسیب به آثار باستانی و تاریخی شود، موضوع با شکایت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در قالب آیین نامه چگونگی رفع اختلاف بین دستگاه های اجرایی از طریق ساز و کارهای داخلی قوه مجریه در اداره کل بازرسی و رسیدگی به شکایات استانداری پیگیری و در مورد آن تصمیم گیری می شود.
وی خاطرنشان می کند: تحت هیچ شرایطی اجازه تجاوز حتی به حریم میراث فرهنگی و آثار تاریخی و باستانی را به دستگاهی نمی دهیم چه برسد به این که بخواهد به خود اثر آسیب وارد شود.وی اظهارمی دارد: با توجه به ضرورت حفظ آثار تاریخی و باستانی، حساسیت این موضوع به طور کامل برای دستگاه های اجرایی مشخص شده است./روزنامه خراسان شمالی