یادداشت؛
بخشنامه شهرداری قزوین مبنی بر عدم پوشیدن لباس آستین کوتاه توسط رانندگان تاکسی نمونه‌ای از اخبار جعلی است که به علت پایین بودن سواد رسانه‌ای در سراسر کشور منتشر شد.
به گزارش تابناک قزوین، آرزو یارکه سلخوری؛بخشنامه شهرداری قزوین مبنی بر عدم پوشیدن لباس آستین کوتاه توسط رانندگان تاکسی نمونه‌ای از اخبار جعلی است که به علت پایین بودن سواد رسانه‌ای در سراسر کشور منتشر شد.
مفهوم اخبار جعلی دیرپا است و عمری به قدمت تاریخ دارد در واقع اخبار جعلی به کژ روایت‌هایی اطلاق می‌شود که به نظر می‌رسد واقعیت دارد، این نوع اخبار برای اثرگذاری بر دیدگاه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی افکار عمومی در قالب جدی و طنز از طریق اینترنت و رسانه‌ها منتشر می‌شود.
خبر اخیر مبنی بر ممنوعیت پوشیدن لباس آستین کوتاه رانندگان تاکسی قزوین در بخشنامه ارسالی شهرداری باعث شد که شهرداری قزوین تیتر خبرهای رسانه‌های استانی و کشوری شود به طوری که یک برنامه تلویزیونی از شبکه 3 به طور اختصاصی با کنایه و طنز به این موضوع پرداخت و خواستار توضیح شهرداری شد.
با نگاهی بر بخشنامه ارسالی مشخص می‌شود که صراحتاً رانندگان آژانس شاغل در مناطق و سازمان‌های شهرداری نباید با لباس آستین کوتاه در محل کار خود حاضر شوند، با توجه به اینکه هر سازمان عرف پوشش مختص به خود را دارد و این خبر تنها بخشنامه درون‌سازمانی است، اصل ماجرا سنخیتی با اصول و عناصر خبری ندارد.
اما تیتر خبر منتشرشده شامل محتوای مغالطه آمیز است به طوری که از اطلاعات به صورت گمراه‌کننده و برای دسیسه پردازی استفاده‌شده است، به‌نوعی ارتباطات جعلی ساخته‌شده و متن و تیتر انتخاب‌شده در شبکه‌های اجتماعی ارتباطی با عکس ندارد.
در ادوار مختلف شاهد حضور پدیده اخبار جعلی و نقش آن در شکل‌گیری و تغییر معادلات و روند مناسبات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی در سطوح مختلف بودیم که پیامدهای نگران‌کننده‌ای به دنبال داشته است.
علی‌رغم بالا رفتن سطح آگاهی عمومی در عصر حاضر به نظر می‌رسد مردم هر چیز را که در اینترنت می‌خوانند باور می‌کنند، چراکه بین تولید کننده اطلاعات و مصرف‌کننده واسطه‌ای وجود ندارد که اعتبارسنجی حضوری صورت بگیرد، در واقع اخبار جعلی برای بسیاری از مخاطبان حقیقی و حقوقی به یک معضل تبدیل‌شده که بدون داشتن مهارت و آموزش امکان تشخیص آن سخت است.
آنچه در خبر شهرداری جلب توجه می‌کند بخشنامه‌ای است که کسی به‌دقت آن را مطالعه نمی‌کند چراکه هر چه متن به سمت بصری‌تر شدن میل کند احتمال انتقاد از آن کمتر می‌شود و امکان باورپذیری افزایش می‌یابد، در نتیجه احتمال نقد اطلاعاتی که در باورهای پیشین مخاطب هستند کمتر می‌شود.
یکی از دلایل پذیرش اخبار جعلی از سوی مردم را می‌توان ارسال هماهنگ و مکرر با استفاده از قدرت تصویری دانست، هنگامی که یک خبر به صورت مکرر منتشر شود، ذهن مخاطب فریب می‌خورد به واقع هنگامی که یک پیام را به‌دفعات می‌بینیم ذهن آن را میانبری معتبر می‌داند و در تعاقب می‌گوید: «این پیام به طور حتم واقعی است چون امروز آن را به‌دفعات دیده‌ام».
زمانی روزنامه‌نگاران خبر جعلی را منتشر می‌کنند که به طور هم‌زمان تحت‌فشار درک پذیرکردن و گزارش صحیح پایدار شده در اینترنت قرار دارند، همچنین افراد دیگر این اخبار را در شبکه‌های اجتماعی خود به اشتراک می‌گذارند.
آنچه که در خبر مربوط به بخشنامه شهرداری قزوین چشمگیر بود دامن زدن رسانه‌های استانی به این خبر جعلی بود به طوری که یک رسانه با انتشار عکسی شخصی از شهردار قزوین در حالی که با آستین کوتاه در کنار رودخانه نشسته بود شهردار را رطب‌خورده معرفی کرد.
رسانه‌ها در مقام یکی از ارکان مؤثر در تولید و انتشار اخبار با رعایت اصول مسئولیت اجتماعی و پایبندی بااخلاق رسانه‌ای و اصول حرفه‌ای دقت و صحت خبر را نباید در مسلخ سرعت قربانی کنند، باید بررسی شود که این خبر را چه کسی تولید کرده و در کدام گروه‌ها و کانال‌ها منتشرشده است.
واقعیت این است که همه در این فضا دارای نقش مهمی هستیم هر بار که خبری را بدون اعتبار سنجی بپذیریم و منتشر کنیم فضا را آلوده‌تر می‌کنیم ما باید در برخورد با اخبار از اعتبارسنجی استفاده کنیم، در این میان یکی از مؤثرترین شیوه‌های مقابله با اخبار جعلی، توسعه و آموزش سواد رسانه‌ای، خبری، بصری و اطلاعاتی به مخاطبان است تا آشنایی با روش‌ها و فراگیری مهارت‌های لازم، توان شناسایی و مقابله با اخبار جعلی را فراهم کند.