تابناک: یکی از قدیمی ترین آثار تاریخی اصفهان، مسجد جمعه یا مسجد جامع این شهر است که نگین ها پر افتخار ایران به حساب می آید. همزمان با هفته گردشگری تصمیم گرفتیم به معرفی این اثر تاریخی بپردازیم.
یکی از قدیمی ترین آثار تاریخی اصفهان، مسجد جمعه یا مسجد جامع این شهر است که نگین ها پر افتخار ایران به حساب می آید. همزمان با هفته گردشگری تصمیم گرفتیم به معرفی این اثر تاریخی بپردازیم.مسجد جامع یا مسجد جمعه، قدیمی ترین بنای تاریخی اصفهان و یکی از پررمز و رازترین مساجد جهان اسلام است. سیمای فعلی مسجد مربوط به اقدامات دوره سلجوقی است اما تعمیرات و الحاقات آن به دوران های بعد بویژه عصر صفویان مربوط می شود. در کاوشهای باستان شناسی آثاری قبل از سلجوقی هم بدست آمده که به دوران آل بویه و قرن سوم هجری برمی گردد و بخشی از آثار نیز مربوط به قبل از اسلام است.
ورودی اصلی مسجد در سمت شرق واقع شده و در این بخش صفه های کوچک در سمت راست دالان ورودی وجود دارد که مربوط به دوره دیلمیان در قرن چهارم هجری قمری است. در سمت چپ دالان ورودی، چهلستونی واقع است که مربوط به دوره آل مظفر در قرن هشتم هجری قمری است.
بیشترین تحولات معماری در این مسجد در قرن پنجم و ششم هجری قمری صورت گرفته است که از آن جمله می توان به بنای ایوان های دو طرف صحن و بنای گنبدهای ˈنظام الملکˈ و ˈتاج الملکˈ دو وزیر معروف عصر سلجوقی، اشاره کرد.
در ضلع شمالی مسجد ایوانی بزرگ قرار دارد که به ˈصفه درویشˈ مشهور است و در ضلع جنوبی صحن مسجد، ایوان ˈصاحب بن عبادˈ و در ضلع غربی صحن مسجد ایوان ˈاستاد ˈو در ضلع شرقی آن ایوان ˈشاگردˈ قرار گرفته است.
یکی از مهمترین بخشهای این مسجد ˈگنبد خواجه نظام الملکˈ است که از نظر عظمت و ظرافت معماری کم نظیر و کتیبه ای به خط کوفی در بخش فوقانی دور آن قرار گرفته است.
در بخش دیگری از مسجد جامع اصفهان، ˈگنبد تاج الملکˈ قرار دارد که اگر چه از نظر وسعت کوچکتر از بنای گنبد خواجه نظام الملک است اما از نظر تزئینات هنری در نوع خود منحصر به فرد است.
از دیگر بخشهای زیبای مسجد جامع می توان به مجموعه شبستانهای غربی اشاره کرد.
شاخص ترین اثر معماری این بخش ˈمحراب اولجاتیوˈ است که در دوره ایلخانان مغول و به دستور اولجاتیو و توسط وزیرش ˈمحمد ساوجیˈ و معمار بزرگ آن عصر ˈحیدر اصفهانیˈ بنا شده است.
در غرب ایوان غربی و مجموعه محراب اولجاتیو شبستان وسیعی وجود دارد که کمی پایین تر از سطح مجموعه محراب اولجاتیو بنا شده و متعلق به دوره سلطنت ˈبایسنقر تیموریˈ در سال 851 هجری قمری است.
این شبستان به دلیل ساختار معماری منحصر به فردش به شبستان زمستانی معروف است و با توجه به بررسی به عمل آمده به نظر می رسد در دوران صفوی تغییراتی در ساختار معماری این شبستان داده شده است.همچنین در دوران صفوی صفه ای به نام ˈحکیمˈ به مجموعه بناهای مسجد الحاق شده که کتیبه آن مربوط به سال 996 هجری قمری می باشد.
این مسجد با گسترده ای در حدود 22 هزار مترمربع، دایره المعارف متنوعی از معماری و هنرهای تزئینی است و حاصل کوشش هنرمندان و معماران ایرانی را از بیش از یکهزار سال قبل در خود جای داده است.
منبع: تابناک