یک روایت تاریخی از اصفهان قدیم؛
تابناك اصفهان: زاینده رود زمانی مهم ترین دلیل شکل گیری اصفهان بود. همین هم باعث شد وقتی حالا از پس قرن‌ها، به تاریخ اصفهان مراجعه می‌کنیم، رد پای پررنگ و قدرتمندش را در کتب و اسناد تاریخی منطقه ببینیم. اکثر جهانگردان فرنگی که به اصفهان رسیدند.
کد خبر: ۲۵۴۳۶۹
تاریخ انتشار: ۱۲ تير ۱۳۹۵ - ۱۰:۵۴ 02 July 2016
تابناك اصفهان: زاینده رود زمانی مهم ترین دلیل شکل گیری اصفهان بود. همین هم باعث شد وقتی حالا از پس قرن‌ها، به تاریخ اصفهان مراجعه می‌کنیم، رد پای پررنگ و قدرتمندش را در کتب و اسناد تاریخی منطقه ببینیم. اکثر جهانگردان فرنگی که به اصفهان رسیدند، در بخشی از سفرنامه‌ای که بعدا نگاشتند،به این رود اشاره کردند و درباره‌اش داستان‌ها و روایت‌های مختلفی نوشتند. این روایت‌ها حالا برای ما که از دیدن زاینده‌رودمان محرومیم پررنگ‌تر هم دیده می‌شوند. رد پای زاینده رود را من در میان مطالعات هفتگی تاریخی‌ام، در «الاصفهان» میر سید علی جناب دیدم. جایی که به شرح پل های روی رود پرداخته و البته به همین هم ختم نمی‌شود.

روی زاینده رود دوازده پل بسته اند. اول «پل زمان» خان که فقط دو دهنه دارد یک بزرگ و دیگری کوچک دارای سه پایه سنگی بیعی محل عبور اهالی چهار محال با خارج اصفهان مانند کاشان و عراق و غیره. دویم «پل کله» شش فرسخ فاصله با اولی دارد که محل عبور چهارمحال با شهر است. سیم «پل بابا محمود» هشت فرسخ با پل کله فاصله دارد، عمده اهالی لنجان از اینجا با یکدیگر مراوده دارند. چهارم «پل فلاورجان» دو فرسخ با سیمی فاصله دارد و معبر مهم قافله است. پنجم «پل ماربانان» چهار فرسخ با چهارمی فاصله دارد.

ششم« پل الله وردیخان» معروف به سی و سه چشمه، صاحب عالم آرا بنای آن را نسبت به شاه عباس می دهد و می نویسد چهل چشمه دارد و یک چشمه دیده، می شود. معلوم می شود هفت چشمه از آن خراب است و کسی که زیر پل می ایستد چون یانه پل ها باز و گشاد است، مانند دالان به نظر می آید و از این رو می گوید یک چشمه دیده می شود؛ فاصله آن با پنجمی دو هزار ذرع و معبر جلفاست با شهر. هفتم« پل جوبی» است که معبر عمارات سلطنتی بوده است و اهل حرم از آن به هفت دست آینه خانه عبور مرور می کرده اند.

روی این پل جوی یا جوب آب روان است که به آن مناسبت پل را جوبی گویند و هزار ذرع با پل سابق فاصله دارد. هشتم« پل خواجو» از غرایب طراح های معماری و مهندسی است. محل عبور قافله شیراز است و 400 ذرع با پل سابق فاصله دارد. نهم «پل شهرستان» قریب فرسخی با پل خواجو فاصله دارد.دهم «پل چوم» فاصله اش با سابق قریب فرسخی است. یازدهم «پل دشتی و سروش فادران» به یک فرسخ فاصله، لیکن این پل حالیه در کنار رودخانه واقع است و رودخانه از آن عبور نمی کند و چشمه های آن را ریگ فرو گرفته است.

دوازدهم «پل ورزنه» در اواخر رودخانه واقع است. از رودخانه به وسیله جوی هایی که آبش به فاصله کم و زیادی زراعت را مشروب می سازد برداشته می شود که این جوی ها را مادی می نامند و چون آبخور هر مادی اختلاف داشته است در اوایل صفویه در زمان شاه طهماسب مقدار سهم و حق آبه هر مادی را از رودخانه معین کرده اند. به این طور که تمام آب رودخانه از جهت عرض و نه عمق (چون عمق آب در مدت سال خیلی تفاوت می کند) به عددی معلوم مثل33 تقسیم کرده اند و بعد سهم هر بلوک را و بعد هر مادی را و چون از یک مادی چندین ده آب برمی داشته است سهم دهات را جداگانه معین کرده اند شاید علت اهتمام صفویه به این کار این بوده است که قبل از صفویه به شهادت آثار تاریخی آبادی عمده زیر شهر بوده است و صفویه جهت تفرجگاه در بالای شهر احداث باغات زیاد کرده بوده اند، می خواسته اند صدمه به آبادی شهر وارد نیاید. لیکن امروز ه اسبابی که کاملا مجهول است اساس آن سهم بدی و تقسیم بر هم خورده است و معمول نیست.

* روزنامه اصفهان زيبا - نفیسه حاجاتی

منبع: تابناک
اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :