یادداشت حجت الاسلام محمدرضا زائری؛
تابناک اصفهان: نهادهايي كه فعاليت اجتماعي دارند اساسا بدون توجه به افكار عمومي نمي توانند كارى بكنند . ملاحظه مخاطب و تمركز بر ديدگاههاي مردم و مديريت اخبار و رصدكردن مستمر ديدگاهها و نظرات عموم براي همه فعالان عرصه هاي اجتماعي از يك توليد كننده اقتصادي كلان تا يك فروشنده خرد اهميت دارد ، اما به دلايل گوناگون اين اهميت و حساسيت براي كساني كه در حوزه مديريت شهري فعاليت مي كنند دوچندان مي شود.
تابناک اصفهان: "محمدرضا زائري" از آن حيث افرادي است كه آدم نمي داند در پيشوند نامش چه كلامي را استفاده كند؛ "حجت الاسلام"، "روزنامه نگار"، "نويسنده"، فعال فرهنگي" و ... . عده بسياري از هوادارانش او را به عنوان يك " آخوند با حال" مي شناسند، آخوندي كه مشاور فرهنگي رئيس جمهور درباره اش مي گويد: "زبان آثار آقاي زائری اصلاح اجتماعی است و مسیرش مسیری بوده که دیگران پیمودند و او وامدار آنها است. یعنی او مسیری را که سیدجمال شروع کرده ، پیموده و تأثیرپذیر از روحانیون قدیم است."
در كارنامه او كار مطبوعاتي و روزنامه نگاري بيش از هر چيزخود نمايي مي كند؛ از تأسيس خانه روزنامه نگاران جوان گرفته تا سردبيري روزنامه هاي كثيرالانتشار مثل همشهري و ابرار. تنوع فعاليت هايش هم بالاست، از مجله تخصصي هيأت‌هاي مذهبي در آن وجود دارد تا مجله كميك استريپ؛ همه و همه اين فعاليت ها به پاي او نوشته شده و زائري را به يكي از فعالان رسانه اي بزرگ و صاحبنظران عرصه رسانه تبديل كرده است.
حجت الاسلام زائري در زمينه مسائل اجتماعي مثل حجاب، فرهنگ عمومي و سبك زندگي نيز فعاليت هايي داشته و كتاب هايي نوشته است؛ وي در يادداشتی به ضرورت فعاليت رسانه اي در جلوگيري از عوارض و آسيب هاي كار مديريت شهرى پرداخت.
اين يادداشت به شرح زير است:
نهادهايي كه فعاليت اجتماعي دارند اساسا بدون توجه به افكار عمومي نمي توانند كارى بكنند . ملاحظه مخاطب و تمركز بر ديدگاههاي مردم و مديريت اخبار و رصدكردن مستمر ديدگاهها و نظرات عموم براي همه فعالان عرصه هاي اجتماعي از يك توليد كننده اقتصادي كلان تا يك فروشنده خرد اهميت دارد ، اما به دلايل گوناگون اين اهميت و حساسيت براي كساني كه در حوزه مديريت شهري فعاليت مي كنند دوچندان مي شود.
از يك طرف مردم عوارض و ماليات مي دهند و حق دارند كه بدانند مديران شهرى با پول آنان چه مي كنند ، و اين حق عمومي در ديدگاه اسلامي مضاعف و برجسته تر است زيرا بر اساس باورهاي ديني ما كه در ديدگاه هاي امام راحل و رهبر بزرگوار انقلاب تجلى يافته است مردم ولي نعمت و صاحب اختيار مديران و مسؤولان هستند.
از طرف ديگر آگاهي و اطلاع مردم از رويدادها و فرايندهاي مديريت شهري روي رفتار اجتماعي و سلوك شهروندي آنان تأثير دارد و مي تواند گاه هزينه ها را كاهش دهد ، گاه جلوي برخي آسيب ها را بگيرد و حتى به سرعت پيشرفت كارها به طور محسوس كمك كند.
زماني كه انتشار همشهري محله آغاز شد تحليل ما اين بود كه اگر بتوانيم ضريب رضايت شهروندان از زندگي شهري را افزايش دهيم اين احساس رواني روي رفتار شهروندي شان تاثير خواهد گذاشت. از كاهش ونداليسم و آسيب رساندن به مبلمان شهري تا شيوه و كيفيت رفتارهاي اجتماعي شهروندان.
بر همين اساس گاهى مديريت هوشمندانه ارتباطات عمومي و رسانه اي مي تواند فرصتهاي درخشاني را براي مديريت شهري فراهم كند.
مثلا وقتي كه بر اساس مطالعات و محاسبات مهندسين و كارشناسان قرار است خياباني تعريض شود ، به طور طبيعي مردم دچار مشكل مي شوند، ترافيك ايجاد مي شود ، گرد و خاك دارد ، سروصدا هست و ... و قهرا مردم شاكي هستند و اعتراض مي كنند و ناراحتند.
حالا اگر نشريه شهري آمد و قبل از آغاز اين پروژه يك گزارش ميداني از اظهار نظر شهروندان منتشر كرد كه از مشكلات خود گفتند و برآيند اين گزارش تقاضاي مردم براي تعريض اين خيابان بود ، طبيعتا وقتي پروژه آغاز مي شود برعكس ، مردم اين كار را از خودشان مي دانند و احساس مي كنند كه شهرداري در پاسخ به تقاضاي آنان اين پروژه را اجرا كرده است و در نتيجه نه تنها اعتراض نمي كنند بلكه پارچه و اعلاميه تشكر از شهرداري نيز به ديوار خواهند آويخت!
يا فرض كنيد قرار است سطلهاي زباله در بوستاني جديد الاحداث در يك محله نصب شود ، اگر پيش از نصب مبلمان شهري طي يك نظرسنجي از مردم در باره رنگ و شكل سطل ها سؤال شود ، هنگامي كه مبلمان شهري نصب شد بسياري از رهگذران هنگام عبور از اين پارك احساس مي كنند كه اين تغييرات بر اساس نظر آنان صورت گرفته و بنابراين خود را در حفظ و نگهدارى اموال عمومي سهيم مي دانند.
در عين حال امروزه با توجه به تسهيل و گستردگي و فراگيري ابزارهاي ارتباطي و پيشرفت سريع و بي سابقه تكنولوژى و سرعت تحولات اجتماعي ، نقش و جايگاه ارتباطات رسانه اي ارتقاي محسوس يافته است.
اينك نه مي توان چيزي را از مردم پنهان ساخت و نه مي توان از انتشار ديدگاهها و نظرات مردم جلوگيري كرد و همين باعث شده است تا زمينه نشر شايعات و اخبار تخريبي بيش از گذشته فراهم شود.
جريان ها و گروههاي مخالف مديريت شهري يا حتي يك شخص عادي كه به هر دليل از مديريت شهري دلخور و آزرده است مي تواند در استاتوس فيسبوك يا پست اينستاگرام خود يك عكس نادرست بگذارد يا خبري دروغ منتشر كند و مديريت شهري بايد بتواند چنين تهديدهايي را به درستي كنترل كند.
در همين حال اين رسانه هاي فراگير مجازي فرصت و امكاني هستند كه مي توان از طريق آنها زمينه اقناع گسترده تر و سريع تر افكار عمومي را فراهم كرد و مشاركت بيشتر و تعامل افزونتر مردم را در امور شهري تحقق بخشيد.
بازخوردهاي اطلاع رساني هوشمندانه و حرفه اي در عصر حاضر و در فضاي متفاوت و متغير فعلي در همه سطح شهر و ابعاد گوناگون زندگي شهروندان قابل مشاهده است و مي تواند بيش از هر عامل اقتصادي و سياسي ديگري در روند اداره شهر تاثير بگذارد.
به عبارت ديگر اگر بخواهيم با معيار و شاخص اقتصادي اين سرمايه اجتماعي ارزشمند را محاسبه كنيم ، خواهيم ديد كه از هر درآمد و منبع مالي ديگري بيشتر و گرانبهاتر و پاينده تر و مطمئن تر است ، هر چند تحقق و تأمين و حفظ و حراست از آن به دليل همين اهميت و ارزش طبعا چندان ساده نيست.
در كارنامه او كار مطبوعاتي و روزنامه نگاري بيش از هر چيزخود نمايي مي كند؛ از تأسيس خانه روزنامه نگاران جوان گرفته تا سردبيري روزنامه هاي كثيرالانتشار مثل همشهري و ابرار. تنوع فعاليت هايش هم بالاست، از مجله تخصصي هيأت‌هاي مذهبي در آن وجود دارد تا مجله كميك استريپ؛ همه و همه اين فعاليت ها به پاي او نوشته شده و زائري را به يكي از فعالان رسانه اي بزرگ و صاحبنظران عرصه رسانه تبديل كرده است.
حجت الاسلام زائري در زمينه مسائل اجتماعي مثل حجاب، فرهنگ عمومي و سبك زندگي نيز فعاليت هايي داشته و كتاب هايي نوشته است؛ وي در يادداشتی به ضرورت فعاليت رسانه اي در جلوگيري از عوارض و آسيب هاي كار مديريت شهرى پرداخت.
اين يادداشت به شرح زير است:
چگونه فعاليت رسانه اي مي تواند عوارض و آسيب هاي كار مديريت شهرى را كاهش دهد ؟
نهادهايي كه فعاليت اجتماعي دارند اساسا بدون توجه به افكار عمومي نمي توانند كارى بكنند . ملاحظه مخاطب و تمركز بر ديدگاههاي مردم و مديريت اخبار و رصدكردن مستمر ديدگاهها و نظرات عموم براي همه فعالان عرصه هاي اجتماعي از يك توليد كننده اقتصادي كلان تا يك فروشنده خرد اهميت دارد ، اما به دلايل گوناگون اين اهميت و حساسيت براي كساني كه در حوزه مديريت شهري فعاليت مي كنند دوچندان مي شود.
از يك طرف مردم عوارض و ماليات مي دهند و حق دارند كه بدانند مديران شهرى با پول آنان چه مي كنند ، و اين حق عمومي در ديدگاه اسلامي مضاعف و برجسته تر است زيرا بر اساس باورهاي ديني ما كه در ديدگاه هاي امام راحل و رهبر بزرگوار انقلاب تجلى يافته است مردم ولي نعمت و صاحب اختيار مديران و مسؤولان هستند.
از طرف ديگر آگاهي و اطلاع مردم از رويدادها و فرايندهاي مديريت شهري روي رفتار اجتماعي و سلوك شهروندي آنان تأثير دارد و مي تواند گاه هزينه ها را كاهش دهد ، گاه جلوي برخي آسيب ها را بگيرد و حتى به سرعت پيشرفت كارها به طور محسوس كمك كند.
زماني كه انتشار همشهري محله آغاز شد تحليل ما اين بود كه اگر بتوانيم ضريب رضايت شهروندان از زندگي شهري را افزايش دهيم اين احساس رواني روي رفتار شهروندي شان تاثير خواهد گذاشت. از كاهش ونداليسم و آسيب رساندن به مبلمان شهري تا شيوه و كيفيت رفتارهاي اجتماعي شهروندان.
بر همين اساس گاهى مديريت هوشمندانه ارتباطات عمومي و رسانه اي مي تواند فرصتهاي درخشاني را براي مديريت شهري فراهم كند.
مثلا وقتي كه بر اساس مطالعات و محاسبات مهندسين و كارشناسان قرار است خياباني تعريض شود ، به طور طبيعي مردم دچار مشكل مي شوند، ترافيك ايجاد مي شود ، گرد و خاك دارد ، سروصدا هست و ... و قهرا مردم شاكي هستند و اعتراض مي كنند و ناراحتند.
حالا اگر نشريه شهري آمد و قبل از آغاز اين پروژه يك گزارش ميداني از اظهار نظر شهروندان منتشر كرد كه از مشكلات خود گفتند و برآيند اين گزارش تقاضاي مردم براي تعريض اين خيابان بود ، طبيعتا وقتي پروژه آغاز مي شود برعكس ، مردم اين كار را از خودشان مي دانند و احساس مي كنند كه شهرداري در پاسخ به تقاضاي آنان اين پروژه را اجرا كرده است و در نتيجه نه تنها اعتراض نمي كنند بلكه پارچه و اعلاميه تشكر از شهرداري نيز به ديوار خواهند آويخت!
يا فرض كنيد قرار است سطلهاي زباله در بوستاني جديد الاحداث در يك محله نصب شود ، اگر پيش از نصب مبلمان شهري طي يك نظرسنجي از مردم در باره رنگ و شكل سطل ها سؤال شود ، هنگامي كه مبلمان شهري نصب شد بسياري از رهگذران هنگام عبور از اين پارك احساس مي كنند كه اين تغييرات بر اساس نظر آنان صورت گرفته و بنابراين خود را در حفظ و نگهدارى اموال عمومي سهيم مي دانند.
در عين حال امروزه با توجه به تسهيل و گستردگي و فراگيري ابزارهاي ارتباطي و پيشرفت سريع و بي سابقه تكنولوژى و سرعت تحولات اجتماعي ، نقش و جايگاه ارتباطات رسانه اي ارتقاي محسوس يافته است.
اينك نه مي توان چيزي را از مردم پنهان ساخت و نه مي توان از انتشار ديدگاهها و نظرات مردم جلوگيري كرد و همين باعث شده است تا زمينه نشر شايعات و اخبار تخريبي بيش از گذشته فراهم شود.
جريان ها و گروههاي مخالف مديريت شهري يا حتي يك شخص عادي كه به هر دليل از مديريت شهري دلخور و آزرده است مي تواند در استاتوس فيسبوك يا پست اينستاگرام خود يك عكس نادرست بگذارد يا خبري دروغ منتشر كند و مديريت شهري بايد بتواند چنين تهديدهايي را به درستي كنترل كند.
در همين حال اين رسانه هاي فراگير مجازي فرصت و امكاني هستند كه مي توان از طريق آنها زمينه اقناع گسترده تر و سريع تر افكار عمومي را فراهم كرد و مشاركت بيشتر و تعامل افزونتر مردم را در امور شهري تحقق بخشيد.
بازخوردهاي اطلاع رساني هوشمندانه و حرفه اي در عصر حاضر و در فضاي متفاوت و متغير فعلي در همه سطح شهر و ابعاد گوناگون زندگي شهروندان قابل مشاهده است و مي تواند بيش از هر عامل اقتصادي و سياسي ديگري در روند اداره شهر تاثير بگذارد.
به عبارت ديگر اگر بخواهيم با معيار و شاخص اقتصادي اين سرمايه اجتماعي ارزشمند را محاسبه كنيم ، خواهيم ديد كه از هر درآمد و منبع مالي ديگري بيشتر و گرانبهاتر و پاينده تر و مطمئن تر است ، هر چند تحقق و تأمين و حفظ و حراست از آن به دليل همين اهميت و ارزش طبعا چندان ساده نيست.
*حجت الاسلام محمدرضا زائری
منبع: "ویژه نامه نشست کمیته روابط عمومی شهرداری کلان شهر ها"
منبع: "ویژه نامه نشست کمیته روابط عمومی شهرداری کلان شهر ها"
منبع: تابناک