شنوندگان عزیز توجه فرمائید...
هشتاد سال از تأسیس و آغاز به کار رادیو در ایران گذشت. اگرچه امروز دیگر این رسانه ارج و جایگاه سابق را ندارد، اما فراگیر شدن رادیو اولین گام انقلاب ارتباطات بود که چهرۀ جهان و در واقع همهچیز را نسبت قبلاش دگرگون کرد.
پیش از اتفاقاتی که در دهه پیشین میلادی سلسلهوار در کشورهای عربی رخ داد رادیو در کنار روزنامه جریانسازترین رسانهها در حوزه تحولات سیاسی بودند. در تاریخ تحولات سیاسی ایران هم نمیتوان منکر نقش رادیو شد. چه خبرهای خوب و بدی که در این سالها مردم را پای رادیو میخکوب نکرد و چه نواها و قصههایی که از آن پخش نشد.
از جمله تاریخی شنوندگان "عزیز توجه فرمائید... " گرفته تا لالایی ساعت نه شب.
ریشهها
گولیلمو_مارکنی (۱۸۷۴-۱۹۳۷) مهندس برق ایتالیایی و دریافتکنندهٔ جایزهٔ نوبل که به مخابرات بدون سیم علاقهمند بود، در سال ۱۸۹۶ در بریتانیا قابلیتهای آن را تشریح کرد و با پیشرفتهایی که در سالهای بعد در عرصه تجهیزات فنی صورت گرفت، حجم مخابره به طور پیوسته افزایش یافت.
در سال ۱۹۱۴ پخش به مفهوم امروزی آن، یعنی انتقال صدا به مکانهای بسیار دور، فراگیر شد. ارتش در جنگ جهانی اول با به کارگیری فناوری بیسیم در هدایت کشتیهای جنگی، تواناییهای آن را آشکار ساخت. مسایل امنیتی مربوط به بیسیم؛ باعث مخالفت بخشی از مقامات نظامی، و کنار گذاشتن کنترل رادیو در مقطع پس از جنگ از سوی آنان شد.
به هر حال، در این مقطع، مردم گیرندههایی برای خود ساخته بودند که دسترسی به فرکانسها را برای آنها امکانپذیر میساخت. منافع تجاری نهفته در تولید گیرندههای رادیویی و علاقه تولیدکنندگان به تولید بیشتر این گیرندهها باعث شد تا دولت برای ایجاد ایستگاههای بیشتر، تحت فشار قرار بگیرد.
مارکنی در سال ۱۹۲۰، در حالی پخش منظم برنامههای رادیویی را در بریتانیا آغاز کرد، که سایر اپراتورها، به دقت آن را زیر نظر داشتند و علاقهمندی خود را به درگیری و رقابت در این حوزه نمایان میکردند. انتظار میرفت که بهترین شیوه مهار و کنترل گسترش پخش صدا (رادیو) همکاری بین گروههای ذینفع باشد و نه رقابت بین آنها؛ بنابراین، اداره پست به عنوان مرجع صدور مجوز پخش، کنسرسیومی مرکب از شش تولیدکننده عمده دستگاههای بیسیم (رادیو) را تشکیل داد که حاصل آن ظهور بیبیسی در نوامبر ۱۹۲۲ به مدیر کلی جان ریث (John Reith) بود.
اما از طرف دیگر روسها میگویند مخترع رادیو، نه مارکنی ایتالیایی، که الکساندر - پاپوف (Alexander Popov) روسی است.
روسها میگویند الکساندر پاپوف در روز هفتم ماه می ۱۸۹۵، یعنی حدود یک سال پیش از این که مارکنی برای ثبت اختراع رادیو اقدام کند، رادیو خود را آزمایش کرده بود. به همین مناسبت، روز هفتم ماه مه در روسیه، روز رادیو نامگذاری شده است.
طی نشستهایی که در مذاکرات وسپس درباره جامعه اطلاعاتی در ژنو سوئیس شرکت میکردم یکی از سالنهای کلیدی ما در نشستها به نام همین الکساندر پاپوف بود.