عامل اصلی و اولیه، جنبه فرهنگی و تربیتی دارد، متأسفانه به دلیل شرایط فرهنگی رسانه غربی، فضای اجتماعی کشور و ناکارآمدی نهاد خانواده، نسل جوان آمادگی فرهنگی و اجتماعی لازم برای تشکیل یک زندگی خوب را ندارد، یعنی برای یک زندگی خوب تربیت نشده است تا بتواند زندگی شغلی، تحصیلی و خانوادگی مطلوبی را فراهم کند.
مشکل دیگر سبک زندگی افراد است، متأسفانه بعضی از افراد از سلامت لازم برای زندگی مطلوب برخوردار نیستند که عدم مسئولیت پذیری و عدم تعهد محصول این نوع تربیت و رشد است.
عدم تحول و تاب آوری کافی در دشواری های زندگی، خودمرکزبینی و عدم صمیمیت و نبود پیوندجویی از دیگر فاکتورهایی است که از نظر فرهنگی و تربیتی نسل جوان را تضعیف و تهدیدکرده است؛ مشکل عمده دیگر، هویت یابی ضعیف و نامطلوب است که نقش تعیین کننده ای هم در حوزه عملکرد و کارآمدی فردی و هم در حوزه ازدواج دارد.
شایستگی و کارآمدی تحصیلی و شغلی نیز عامل دیگر در عدم پایداری ازدواج ها و عدم گرایش جوانان به ازدواج است.
کارشناسان معتقدند این عوامل کارآمدی هایی هستند که افراد باید برای ازدواج خود داشته باشند که در صورت عدم موفقیت در این زمینه ها ازدواج خوبی نخواهند داشت.
ضعف در کنترل و به تعویق انداختن نیازها از دیگر عوامل عدم گرایش جوانان به ازدواج و ناپایداری خانواده ها است و متأسفانه امروزه جوانان به گونه ای پرورش پیدا نکردند که ظرفیت لازم برای به تأخیر انداختن نیازهای خود داشته باشند، بنابراین فوریت، لذت جویی، فردیت و عدم تعهد از ویژگی های نسل جوان امروز است.
به طور طبیعی وقتی فردی در این فضای فرهنگی، خانوادگی و تربیتی رشد می یابد عملکرد فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و حتی ازدواج آنها دچار مشکل می شود.
متأسفانه ضعف هایی در حوزه اشتغال، مسایل قانونی، حمایت از خانواده ها و حوزه ازدواج وجود دارد که به دلیل عدم استاندارد بودن خدمات اجتماعی و حمایتی مشکلات زیادی برای خانواده ها ایجاد کردند. اگر جوانان فرصت های شغلی مناسب داشته باشند و از حمایت های لازم برای ازدواج سالم برخوردار باشند (مشاوره رایگان ازدواج) می توانند برای ازدواج خود از خدمات اجتماعی بهره مند شوند و جامعه کمتر شاهد مشکلات زندگی زناشویی می شود.
این در حالی است که هیچگونه آموزش های استاندارد در امر ازدواج نه در خانواده ها و نه در مراکز آموزشی به جوانان داده نمی شود و بسیاری از خانواده ها نیز خود ناکارآمد هستند و از ازدواج موفقی برخوردار نبوده اند تا بخواهند تجربیات خود را در اختیار فرزندان قرار دهند و همچنین بچه ها نیز رابطه رضایت بخشی با والدین خود ندارند تا با الگوبرداری از آنها در ازدواج خود موفق باشند.
از سوی دیگر نیز در حالی مدارس، وزارت آموزش و پرورش و آموزش عالی هم این قابلیت ها را برای افراد ایجاد نمی کنند که فرزندان طلاق، زنان مطلقه و خشونت دیده از سوی همسرانشان نیازمند خدمات اجتماعی هستند.
البته لازم به ذکر است که معاونت فرهنگی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه اقدامات خوبی در راستای استانداردسازی حوزه ازدواج و طلاق انجام داده است تا خانواده هایی را که در معرض طلاق هستند را مورد حمایت قرار داده و طلاق هایی که وقوعشان ضرورتی ندارد را پیشگیری کنند.
مسایل آسیب شناسی روانی و جسمانی به عنوان یکی دیگر از عوامل عدم پایداری خانواده است و بعضی از اختلالات مانند اختلال شخصیت در افراد، مسایل زیادی را در زندگی زناشویی به وجود آورده است که این افراد خودشان متوجه نیستند و فردی هم که قصد ازدواج با وی را دارد اگر اطلاعات کافی نداشته باشد متوجه نمی شود که این امر بعدها مشکلات زیادی در زندگی شان ایجاد می کند و همچنین مشکل دیگر وجود مشکلات جنسی در افراد معتاد است، چون معتادان بیمار تلقی می شوند می توانند درمان شوند که مداخلات در حوزه طلاق و ازدواج می تواند از وقوع طلاق آنها جلوگیری کند.
بخشی از طلاق های رخ داده در جامعه ما مربوط به تعارض های شدید در افراد است که موجب وقوع طلاق و ازدواج ناپایدار می شود که در صورت درمان مشکلی برای آنها ایجادنخواهد شد.
حوزه مهارتی مشکل دیگر در عدم پایداری خانواده ها است و متأسفانه مهارت های لازم به افراد آموزش داده نمی شود، آموزش جوانان در کنار سبک زندگی، قبل از ازدواج موجب از بین رفتن تعارض در میان زوج ها می شود به عنوان مثال مدیریت تعارض و مدیریت زندگی زناشویی از جمله مهارت هایی است که باید افراد قبل از ازدواج تحت آموزش آنها قرار داشته باشند.