فرش دستباف به عنوان یک هنر و صنعت ملی می تواند در صورت توجه بیشتر مسئولان با حذف واسطه ها و بیمه شدن بافندگان و پرداخت یارانه حضور در نمایشگاهای داخلی و خارجی از رونق مطلوبی برخوردار شود این در حالیست که اکنون گره بر گره مشکلات فرش زده می شود.
به گزارش تابناک همدان صنعت فرش با قدمتی هزاران ساله به عنوان میراث فرهنگی بر سرپنجه قالی بافان ضمن ایجاد صدها فرصت شغلی جدید و ارتزاق بخش عمده ای از جمعیت، ارزش افزوده و تحصیل ارز بیشتر را به تجربه نشسته است تا آوازه نام ایران را در پهنه گیتی بگستراند. صنعت فرش دستباف به رغم ظرفیت ها و پتانسیل های بالقوه و بالفعل خود همچنان در تب و تاب دفاع از حیثیت و اعتبار جهانی خود در بازارهای داخلی و خارجی است و در این میان اگرچه در سال های گذشته به دلایل مختلف جایگاه آن تنزل کرده اما به نظر می رسد با ساماندهی زنجیره تولید تا مصرف می توان در چارچوب یک عزم ملی، گام بزرگی را در رونق این صنعت به عنوان یکی از عمده کالاهای صادراتی استراتژیک برداشت.
اگرچه فرش دستباف، با فرهنگ و هنر ایران و ایرانی عجین شده و نقش های بسیاری را سالهاست که بر " دار" اقتصاد ملی ماندگار کرده است، اما همچنان، گره در گره مشکلات دارد. هرچند تا چندین سال پیش شاهد سهم ۳۰ درصدی قالی ایران در بازارهای جهانی بودیم اما به نظر می رسد جایگاه قالی دستباف ناشی از غفلت از ارزش های پیدا و پنهان این کالا بوده، به طوری که اکنون سهم صادرات آن به ۱۵ درصد رسیده است.
وجود مشکلات عدیده که از قبل از تولید، یعنی از همان هنگام که دار برپا می شود تا انگشتان هنرمند قالی بافان گره در تار و پود فرش بنشاند تا آن زمان که در خانه مشتریان پهن شود، فرش دستباف را با چالش روبه رو کرده، چنان که طی ۱۰ سال اخیر بسیاری از کارگاه های قالی بافی تعطیل شده و چراغ حجره ها یشان به امید معیشتی فزون تر خاموش شده است.
آنها که مانده اند، به دلیل خبره نبودن قادر به بافت فرش های مرغوب نیستند، چه آن که گفته می شود ۱۰ درصد قالی ها را افرادی می بافند که شغل اصلی شان قالی بافی است و ۹۰ درصد بقیه را افرادی می بافند که برای کمک به امرار معاش خود به این کار مشغول هستند. اگر برای قریب هفت میلیارد جمعیت جهان تنها به ۷۰ میلیون مترمربع فرش نیاز باشد که از این میزان فقط 10 درصد آن را بتوانیم تأمین کنیم، بالغ بر هفت میلیون مترمربع فرش خواهد بود که برای حفظ جایگاه این کالا به عنوان یک فرهنگ اصیل نیاز به درک جامعه از آن دارد.
صنعت فرش دستباف اگرچه از مزیت های نسبی خوبی همچون سرمایه بری کم، فناوری ساده، تجربه عمیق و کافی، اشتغال زایی و ارزآوری برخوردار است، اما از ناهماهنگی های موجود در زنجیره تولید از بافت تا مصرف در رنج است. به عبارت دیگر ارتباط آن با یکدیگر از تعریف علمی و استاندارد برخوردار نیست و همین امر سبب شده جایگاه مشخصی برای تعامل و ارتباط متقابل بین بخش دولتی و خصوصی وجود نداشته باشد و در نتیجه نقش حاکمیتی در این صنعت مبهم بوده و مسئولیت ها و انتظارات بخش خصوصی نیز ساماندهی نشده است
وجود چنین ابهاماتی در کنار سایر مشکلات و تنگناهای موجود، هر چند کوچک، باعث شده اجزای این صنعت، در تمام رده ها به اصطلاح هر یک ساز خود را بزنند. در این میان دست اندرکاران معتقدند فرش دستباف برای خروج از رکود فعلی نیازمند یک تحول درونی و برونی است و به عنوان گام اول وجود یک متولی هم چون مرکز ملی فرش در کنار سایر نهادهایی از قبیل اتحادیه های صنفی تولیدکنندگان و صادرکنندگان ضروری به نظر می رسد.
محمد باقرزاده از تولیدکنندگانی است که بیش از 40 سال در صنعت فرش فعالیت می کند . وی گفت: تولید فرش سرمایه زیادی می خواهد و بسیاری از کسانی که دنبال سودآوری در کوتاه مدت هستند نمی توانند در این حوزه وارد شوند.
وی افزود: ارزش افزوده 70 درصد فرش می تواند در کنار کارآفرینی به اقتصاد کشور هم کمک کند اما نیازمند حمایت اولیه از سوی دولت هستیم زیرا فرش می تواند اقتصاد هر خانواده را متحول کند به شرط آن که در تامین مواد اولیه مشکلی نداشته باشند.
باقرزاده بیان کرد: افزایش دستمزد بافندگان موجب می شود قیمت فرش بالا برود لذا دولت باید تسهیلاتی را با نرخ کم تعیین کند تا به تولیدکننده کمک شود.
وی تخصیص ارز مبادلاتی برای تامین مواد اولیه را از مهمترین راهکارهای دولت برای کمک به صنعت فرش ذکر کرد.
معصوم زاده: تسهیل در صادرات و بیمه بافندگان از خواسته های اساسی بافندگان است
سید جمال معصوم زاده از احیاء کنندگان و صادرکنندگان فرش روستایی قشقایی گفت: فرش قشقایی با داشتن رنگهای گیاهی و کیفیت مرغوب می تواند هم در داخل و هم خارج مشتریان خاص خود را داشته باشد اما نکته اساسی در دستمزد بافندگان آن است که قیمت را بالا می برد.
وی افزود: با ابزارهای حمایتی مانند بیمه بافندگان و تشکیل اتحادیه های صنفی می توان بخش از حقوق فعالان این بخش را تامین کرد.
معصوم زاده یادآورشد: اگر دولت تسهیلات بیشتری در بخش صادرات فراهم کند تولیدکننده می تواند فرش دستباف را در داخل با شرایط بهتر و قیمت کمتری به مصرف کننده عرضه کند و صنعت فرش رونق می گیرد.
دیدار: لزوم حذف واسطه گری در فرش
حبیب دیدار تولید کننده تابلو فرش هم در خصوص حمایت از این صنعت اظهار داشت: برپایی نمایشگاههای فرش بهترین فرصت برای عرضه محصولات جدید و متنوع است و ما از آن استقبال می کنیم.
دیدار بیان کرد: در نمایشگاهها باید فرشهای جدید و مرغوب عرضه شود که گاهی متاسفانه کالاهای فروش نرفته و کم ارزش عرضه می شود که مشتری را از رغبت می اندازد که اشتباه است.
تبلیغ و حمایت دولت از تولیدکنندگان فرش
وی تبلیغ فرش را در بازاریابی آن مهم دانست و یادآور شد: تبلیغ در رسانه های گروهی، صدا و سیما، برگزاری نمایشگاههای داخل و خارج از کشور، تامین مواد اولیه از راههای حمایت از این صنعت مهم در کشور است.
هزینه های بالای بافت فرش قدرت رقابت در بازارها را کاهش می دهد.
رئیس اداره فرش استان همدان با بیان اینکه هزینه های بالای بافت فرش قدرت رقابت در بازارها را کاهش می دهد، گفت: در بازاریابی و شناسایی سلایق بازارهای جهانی ضعف داریم.
احمد علی بابایی ، با اشاره به اینکه برای مدیریت فرش و توسعه اقتصادی این هنر صنعت باید همپوشانی به وجود بیاید، اظهار داشت: تمامی مسائل مربوط به بافنده از جمله تامین مواد اولیه و فروش فرش باید کنار هم دیده شود تا بتوان به نتایج مطلوب دست یافت.
وی با اشاره به اینکه سال گذشته پایین ترین میزان صادرات فرش از کشور انجام شده است، افزود: سال گذشته 300 میلیون دلار فرش دستبافت از کشور صادر شده که این میزان در مقایسه با سال های گذشته پایین ترین رقم بوده است.
علی بابایی با بیان اینکه مرکز ملی فرش برای دهه 80 هدف گذاری صادرات یک میلیارد دلاری فرش را داشته است، عنوان کرد: ولی شاهد هستیم که این هدف گذاری نه تنها محقق نشده بلکه به رقم 300 میلیون دلاری نیز کاهش یافته است.
وی درباره صادرات امسال فرش از کشور نیز گفت: در هشت ماه ابتدایی امسال 203 میلیون دلار فرش از کشور صادرات داشته و براساس آمار ارائه شده نسبت به مدت مشابه سال گذشته 13 درصد رشد داشته است.
علی بابایی با بیان اینکه توسعه صادرات سبب رونق بافت فرش می شود، افزود: این مسئله سبب می شود تا تمامی 35 شاخه درگیر با هنر صنعت فرش فعال شده و در نهایت اشتغالزایی به عنوان هدف اصلی دولت محقق شود.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان تاکید کرد: شناسایی بازارهای جدید نیازمند هزینه و زمان بالایی است اما وقتی این اتفاق رخ دهد می توان شاهد رونق یافتن بافت فرش در کشور و به تبع آن استان همدان باشیم.
بدیهی است برای رونق فرش دستباف باید در کنار تمهیدات لازم برای افزایش سهم بازار داخلی و ارتقاء جایگاه آن، بیمه کردن بافندگان، تامین نقدینگی، تبلیغ مناسب، تامین مواد اولیه و دادن یارانه ها برای حضور در نمایشگاها نسبت به ساماندهی صادرات این کالا اقدام شود تا یک بار دیگر اعتبار جهانی فرش دستباف ایران را در بازار پر رقابت امروز به اثبات برسانیم.
