اخلاق حرفه ای حلقه گمشده رسانه های امروز

به گزارش تابناک یزد، مرز بین ارائه اخبار و رعایت اخلاق کجاست؟ چگونه می شود یک سایت خبری که هنوز از اصول خبرنویسی اطلاع ندارد، خود را درامر رسانه، حرفه ای می داند؟ و جالبتر آنکه چگونه سایتی که خود اخلاق رسانه ای را رعایت نکرده و نمی کند، بخود اجازه ی بازی کردن با آبروی مومنی را با انتشار خبری و یا تحلیلی کذب می دهد؟ چگونه می تواند بر روی خبرهای دیگر رسانه ها اعلام نظر کند؟ اینها سوالاتی است که خوانندگان رسانه، باید از خود بپرسند.
اخلاق حرفه ای در رسانه، راهی است برای حفظ و پاسداشت حرفه روزنامه نگاران و از آن مهمتر، حفظ حریم اخلاق در جامعه.
برای رعایت اخلاق در حوزه خبر و رسانه نمی توان به اجرای قانون آن و یا نظارت سازمانی خارج از حوزه ی رسانه دل خوش کرد چرا که در مرحله نخست، باید روزنامه نگاران و نویسندگان رسانه، انسانهایی تزکیه شده و متعهد به اخلاق مداری باشند. افرادی که از نظر شخصیتی ، خلق و خوی و آداب فردی و اجتماعی، افرادی ممتاز به شمار روند و به عنوان افرادی صاحب ادب و متانت شناخته شوند. چرا که در غیر اینصورت، حتی با کنترل نهادهای نظارتی خارج از سیستم رسانه، نمی توان اخلاق را در رسانه ها ترویج کرد.
چنین بر می آید که همانگونه که برخی اصناف نظیر نویسندگان، قضات و یا پزشکان برای خود مرامنامه های شغلی تدوین کرده اند، روزنامه نگاران نیز مرامنامه حفظ اخلاق و ادب و نزاکت را رعایت کرده، سوگند یاد کنند.
یکی از مواردی که باعث هتک حرمت افراد و نقض اخلاق در رسانه ها می شود، سودآوری رسانه است. بسیاری از مدیران رسانه، بدلیل بالابردن تیراژ چاپ و یا افزایش بازدید کنندگان سایتهای خبری خود، که منجر به کسب سود مادی بیشتری می شود، سعی در شکستن حرمت افراد می کنند. چرا که متاسفانه، در جامعه ی ما نقدهای تند، بدزبانی، اتهام ها و عکسهای آنچنانی از مسئولان و افراد سرشناس، خوانندگان بیشتری دارد.
این مسئله ، علاوه بر نقض اخلاق مداری در رسانه ها، به رواج دروغ نیز دامن می زند. متاسفانه در سالهای گذشته، رواج دروغ در کشور و در بین رسانه ها و دولتمردان، به حدی شکل گرفت که بازار تکذیبیه ها، حتی از بازار رواج شایعه، گرمتر بود. بسیاری از مخاطبان را به تعجب وامی داشت که چگونه یک رسانه، می تواند دروغ شاخداری! را تحویل خواننده دهد؟ این دروغ گویی، در رسانه ها، متاسفانه باعث فروریختگی دیوار اعتماد مردم به رسانه و دولت بود که هنوز، شاهد این پدیده مخرب هستیم. لازم نیست که یادآوری کنم دروغ در دین اسلام، گناهی کبیره است.
همزمان با توسعه فضای مجازی وفعالیت روزنامه نگاران در این فضا، ما شاهد تعرض بسیاری از "رسانه نماها" به حریم خصوصی افراد هستیم. امروزه، فضای مجاری، زمینه ای فراهم آورده برای تسویه حسابهای شخصی و سیاسی افراد و گروه ها. در نتیجه، وارد کردن تهمت، افترا و دروغ به افراد، کاری بسیار آسان و البته از سوی برخی که خود را انسانی کامل و برحق و دیگران را انسانهای ناقص و بر مدار باطل می دانند، کاری پسندیده و در بسیاری از موارد، در جهت منافع ملی و نظام تلقی میشود.
از طرف دیگر، در جوامع کوچکی مانند بافق، وقتی یک رسانه جمعی که خوانندگانی برای خود دست و پا کرده است، اخلاق را نادیده می گیرد و به کسی یا گروهی انگی یا تهمتی وارد می کند، طبیعتاً برای شخص یا گروه مذکور، بسیار گران تمام می شود. وقتی این مسئله، شکل تکرار به خود بگیرد و مرجعی برای رسیدگی به این اتهام و توقف این نوع نوشتن ها هم نباشد، این رسانه (بنگاه) دروغ پراکنی نیز خود را در این امر، محق می شمرد. بنابراین بواسطه عدم نظارت، عدم برخورد و شاید در برخی موارد حمایت برخی نهادهای قدرت، جوی حاکم می شود که هر فعال سیاسی و اجتماعی از ترس اینکه بدلیل زاویه داشتن افکار و اعمالش با رسانه های مذکور، به اتهام، دروغ و یا افترایی دچار شده و آبرویش در جامعه ای کوچک ریخته شود، منفعل می گردد. صد البته که هدف اصلی این رسانه ها هم، انفعال و انزوای مخالفان، به این شیوه است.
چندی است در بافق، رسانه های مجازی متعددی در جبهه های فکری مختلفی، فعال شده اند که سوای اینکه آیا تخصص لازم در این زمینه را دارند یا خیر، متاسفانه شاهد نقض اخلاق مداری و رواج دروغ و اتهام در این فضا، هستیم. این رسانه ها، به بهترین محملها، برای تسویه حسابهای شخصی و سیاسی تبدیل شده اند. به گونه ای که حتی، در جلسه شورای اداری شهرستان، موجبات نارضایتی مسئولان ارشد شهر را نیز فراهم آورده است.
نگارنده، به عنوان کسی که سالهاست در رسانه فعال بوده و تحصیلات ارشد آکادمیک نیز در این زمینه دارد، از متصدیان نظارت بر قوانین اخلاق مداری در رسانه ها از یکطرف و بزرگان و مسئولان شهر بافق از طرف دیگر تقاضامندم، تا این جبهه ی رسانه ای که قلم را به عنوان اسلحه ای کارساز، به دست نویسندگانی جوان، خام و صد البته جویای نام داده، جنگی براه نینداخته که وحدت و وفاق در شهر را نشانه رود، اقدامی عاجل صورت دهند.
جالبتر آنکه بسیاری از همین رسانه های مورد نظر، بارها به وحدت و وفاق در شهر اشاره و توصیه کرده اند، حال آنکه هرکجا که با منافع حزبی و گروهی خودشان ناسازگاری ایجاد شود، وحدت شهر و منافع مردم را نادیده انگاشته، با تحت فشار قراردادن اشخاص و یا گروه های خاص، قلمی می زنند و با نوشته ای ، شکاف نفاق و دودستگی را گسترش می دهند.
به این نویسندگان نیز توصیه می کنم، وقتی قلم را بر کاغذ می نهند، تنها و تنها به "حقیقت" متعهد باشند چرا که حقیقت، همان صورت زیبای خداوند است. ما به درس اخلاق، در رسانه هایمان نیاز مبرم داریم.
 کارشناس ارشد ارتباطات روزنامه نگاری