«حقوق شهروندی» چیست و چه جایگاهی در جامعه ما دارد؟ برای پاسخ به این پرسش اساسی، قصد داریم یکشنبه‌های هر هفته، حقوق شهروندی را از ابعاد مختلف با زوایای دید جامعه‌شناختی و حقوقی بررسی کرده و از نظر کارشناسان فن نیز بهره‌مند شویم.
«حقوق شهروندی» چیست و چه جایگاهی در جامعه ما دارد؟ برای پاسخ به این پرسش اساسی، قصد داریم یکشنبه‌های هر هفته، حقوق شهروندی را از ابعاد مختلف با زوایای دید جامعه‌شناختی و حقوقی بررسی کرده و از نظر کارشناسان فن نیز بهره‌مند شویم.
به گزارش ایسنا، قانون اساسی جمهوری اسلامی که بر مبنای احکام شرع مقدس است، به حقوق شهروندان توجه ویژه‌ای داشته و از سویی دیگر امام راحل و مقام معظم رهبری نیز بر اصول حقوق شهروندی تأکید داشته‌اند.
حقوق شهروندی پدیده نو و جدیدی نیست که در‌سال‌های اخیر مطرح شود، اما کار ویژه‌ای که دولت تدبیر و امید در این زمینه انجام داد این است که تمام قوانین، رویه‌های قضایی و عرف را در موضوع حقوق شهروندی، جمع‌آوری و در قالب سندی با عنوان حقوق شهروندی به جامعه ارائه کرد و در نهایت ۲۹ آذرماه سال ۹۵ با امضای رئیس‌جمهور نهایی شد.
پس باید گفت، حقوق شهروندی در قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران تدوین شده بود و تدبیر دولت یازدهم جمع‌آوری این قوانین در یک سند مشخص بود. حال این سوال مطرح می‌شود که حقوق شهروندی چیست و چه جایگاهی در جامعه ما دارد؟
در نخستین مقاله، در نگاهی کلی به منشور حقوق شهروندی برگرفته از متن منشور پرداخته و آن را معرفی می‌کنیم.
منشور حقوق شهروندی ۲۲ حق و ۱۲۰ ماده را شامل می‌شود که با هدف استیفاء و ارتقاء حقوق شهروندی و به منظور تدوین «برنامه و خط مشی دولت»، موضوع اصل ۱۳۴ قانون اساسی تنظیم شده و شامل مجموعه‌ای از حقوق شهروندی است که یا در منابع نظام حقوقی ایران شناسایی شده‌اند و یا دولت برای شناسایی، ایجاد، تحقق و اجرای آن‌ها از طریق اصلاح و توسعه نظام حقوقی و تدوین و پیگیری تصویب لوایح قانونی یا هر گونه تدبیر یا اقدام قانونی لازم تلاش جدی و فراگیر خود را معمول خواهد داشت.
برای دستیابی به این هدف همکاری سایر قوا، نهادها، مشارکت مردم، تشکل‌ها، اتحادیه‌های صنفی، سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی ضروری است. مواد مختلف این منشور باید در هماهنگی و سازگاری با یکدیگر و در چارچوب نظام حقوقی موجود تفسیر و اجرا شود و نباید موجب کاهش حقوق شهروندان ایرانی و حقوق اتباع سایر کشور‌ها که در قوانین و یا تعهدات بین‌المللی کشور شناسایی شده است، شود.
به گزارش ایسنا، قانون اساسی جمهوری اسلامی که بر مبنای احکام شرع مقدس است، به حقوق شهروندان توجه ویژه‌ای داشته و از سویی دیگر امام راحل و مقام معظم رهبری نیز بر اصول حقوق شهروندی تأکید داشته‌اند.
حقوق شهروندی پدیده نو و جدیدی نیست که در‌سال‌های اخیر مطرح شود، اما کار ویژه‌ای که دولت تدبیر و امید در این زمینه انجام داد این است که تمام قوانین، رویه‌های قضایی و عرف را در موضوع حقوق شهروندی، جمع‌آوری و در قالب سندی با عنوان حقوق شهروندی به جامعه ارائه کرد و در نهایت ۲۹ آذرماه سال ۹۵ با امضای رئیس‌جمهور نهایی شد.
پس باید گفت، حقوق شهروندی در قوانین بالادستی جمهوری اسلامی ایران تدوین شده بود و تدبیر دولت یازدهم جمع‌آوری این قوانین در یک سند مشخص بود. حال این سوال مطرح می‌شود که حقوق شهروندی چیست و چه جایگاهی در جامعه ما دارد؟
در نخستین مقاله، در نگاهی کلی به منشور حقوق شهروندی برگرفته از متن منشور پرداخته و آن را معرفی می‌کنیم.
منشور حقوق شهروندی ۲۲ حق و ۱۲۰ ماده را شامل می‌شود که با هدف استیفاء و ارتقاء حقوق شهروندی و به منظور تدوین «برنامه و خط مشی دولت»، موضوع اصل ۱۳۴ قانون اساسی تنظیم شده و شامل مجموعه‌ای از حقوق شهروندی است که یا در منابع نظام حقوقی ایران شناسایی شده‌اند و یا دولت برای شناسایی، ایجاد، تحقق و اجرای آن‌ها از طریق اصلاح و توسعه نظام حقوقی و تدوین و پیگیری تصویب لوایح قانونی یا هر گونه تدبیر یا اقدام قانونی لازم تلاش جدی و فراگیر خود را معمول خواهد داشت.
برای دستیابی به این هدف همکاری سایر قوا، نهادها، مشارکت مردم، تشکل‌ها، اتحادیه‌های صنفی، سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی ضروری است. مواد مختلف این منشور باید در هماهنگی و سازگاری با یکدیگر و در چارچوب نظام حقوقی موجود تفسیر و اجرا شود و نباید موجب کاهش حقوق شهروندان ایرانی و حقوق اتباع سایر کشور‌ها که در قوانین و یا تعهدات بین‌المللی کشور شناسایی شده است، شود.
۲۲ حقی که در منشور حقوق شهروندی آمده شامل «حق حیات، سلامت و کیفیت زندگی» ٬ «حق کرامت و برابری انسانی» ٬ «حق آزادی و امنیت شهروندی» ٬ «حق مشارکت در تعیین سرنوشت» ٬ «حق اداره شایسته و حسن تدبیر» ٬ «حق آزادی اندیشه و بیان» ٬ «حق دسترسی به اطلاعات» ٬ «حق دسترسی به فضای مجازی» ٬ «حق حریم خصوصی» ٬ «حق تشکل، تجمع و راهپیمایی» ٬ «حق تابعیت، اقامت و آزادی رفت و آمد» ٬ «حق تشکیل و برخورداری از خانواده» ٬ «حق برخورداری از دادخواهی عادلانه» ٬ «حق اقتصاد شفاف و رقابتی» ٬ «حق مسکن» ٬ «حق مالکیت» ٬ «حق اشتغال و کار شایسته» ٬ «حق رفاه و تأمین اجتماعی» ٬ «حق دسترسی و مشارکت فرهنگی» ٬ «حق آموزش و پژوهش» ٬ «حق محیط زیست سالم و توسعه پایدار» و «حق صلح، امنیت و اقتدار ملی» می‌شود.
رأفت اسلامی، روح حاکم بر حقوق شهروندی است و برای آن که شهروندان با حقوق خود در جامعه، حقوق جامعه نسبت به شهروندان، حقوق شهروندان در مقابل حاکمیت، حقوق حاکمیت در برابر شهروندان آشنا شوند و از سوی دیگر حقوق، تکالیف و وظایف شهروندان در حقوقی که بالاتر ذکر شد، فرهنگسازی شود، در مطالب آینده موضوعات مختلف این منشور با کارشناسان فن، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
