به گزارش
تابناک یزد بخش تحقيقات اقليمي ناسا بر اساس نتايج يك تحقيق چند ساله براي مدل‌سازي دوره‌هاي اقليمي پيش‌بيني كرده كه در سه تا چهار دهه پيش رو، كره زمين با يك نوع تغيير نظام بارش مواجه مي‌شود. در چارچوب اين مدل از بارش در مناطق خشك كاسته و به بارش در مناطق مرطوب افزوده مي‌شود. بر اين اساس، مناطق خشك كنوني خشك‌تر مي‌شوند، بيابان‌ها پيش‌تر مي‌روند و مناطق استوايي پربارش‌تر خواهند شد. اين تغيير در برخي مناطق شديدتر و اثرگذارتر خواهد بود. ايران كشوري است كه در اين گزارش دو بار با نام آن به عنوان يكي از كشورهايي كه در پيشاني اين قهقراي اقليمي قرار دارد، اشاره شده است.
بر اساس تحقيقات مذكور در سال‌هاي پيش رو، ميزان بارش ايران كمتر از نصف ميانگين خواهد بود، بيابان‌ها در ايران بسيار گسترش خواهد يافت و غالب زيستگاه‌هاي ايران وارد يك دگرديسي پس‌رونده خواهند شد. در اين گذار اقليمي جنگل‌ها درختزار، درختزاران بوته‌زار و بوته‌زارها بيابان مي‌شوند و بيابان‌ها به عدم زادآوري مطلق نزديك خواهند شد. هم‌اكنون حدود ۲۰ درصد مساحت ايران بيابان مطلق است. يعني زادآوري زيستي آن در حداقل است. نيمي از مساحت ايران بيابان است. دوسوم مساحت ايران در شمار مناطق خشك و نيمه خشك قرار مي‌گيرد. گزارش ناسا تاكيد مي‌كند كه بعيد نيست بين ۳۰ تا ۴۰ سال آينده بخش‌هاي وسيعي از ايران به بيابان مطلق تبديل شده و يا غالب مناطق نيمه‌خشك كنوني نيز بيابان شود.
سير تخريب منابع آب زيرزميني كشور و علل آن
به گزارش ساعت 24،افزايش جمعيت به همراه رشد اقتصادي و رشد صنايع و كشاورزي در ايران، موجب افزايش تقاضاي مصرف آب و افزايش برداشت‌ها از منابع آب زيرزميني شده است. اين در حالي است كه براي تغذيه مجدد يك سفره زيرزميني به هزاران سال زمان نياز است. به علاوه حفر چاه‌هاي عميق و نيمه عميق در كشور كه از سال ۱۳۴۰ در روستاها رايج شد، روند برداشت منابع آب زيرزميني در كشور را به شدت تشديد كرده است. در اين رابطه شايان توجه است كه در ۷۰ دشت مركزي كشور در سال ۱۳۹۱ سطح آب زيرزميني بيش از دو متر كاهش داشته و در مناطقي مانند كرمان، فارس، جهرم، نيريز و ورامين سطح اب زيرزميني بين ۴۰ تا ۶۰ متر افت كرده است.
در ۳۰ سال بين سال‌هاي ۱۳۵۰ تا ۱۳۸۰ سطح آب‌هاي زيرزميني ۱۵ متر كاهش يافت. به عبارت ديگر به طور متوسط سطح آب زيرزميني در اين مدت ساليانه ۵۰ سانتيمتر كاهش داشته است. اين در حالي است كه طي دوره ۹۰-۱۳۸۰ اين نرخ به ۷۰ سانتيمتر در سال افزايش يافته است.
با پايين رفتن سطح آب سفره‌هاي زيرزميني، چاه‌هاي نيمه عميق به عميق تبديل شده و در حالي كه عمق چاه‌هاي حفر شده در اوايل دهه ۱۳۴۰ حدود ۱۵ متر بود. هم‌اكنون در برخي دشت‌ها مانند دشت انار رفسنجان، عمق چاه‌ها به بيش از ۳۵۰ متر و در دشت‌هاي جهرم به بيش از ۵۵۰ متر مي‌رسد.
با بهره‌برداري بي‌رويه از سفره‌هاي زيرزميني آب، از سال ۱۳۶۲ دشت‌هاي كشور به لحاظ برداشت آب به دو دسته دشت هاي محدود و ممنوعه تقسيم شد. در حال حاضر از ۶۰۹ دشت كشور ۲۹۱ دشت ممنوعه و ۶۲ دشت در شرايط بحراني قرار دارند. برخي از دشت‌هاي بحراني مانند دشت مشهد و دشت انار رفسنجان براي تداوم برداشت فعلي آب حداكثر ۶ سال دوام مي‌آورند. در رابطه با علل اين روند خسارتبار شايان توجه است كه:
* در حال حاضر بيش از ۶۰۰ هزار حلقه چاه در پهناي كشور در دست بهره‌برداري است كه بر اساس آمارهاي رسمي بيش از ۱۰۰ هزار حلقه آن غيرمجاز مي‌باشند.
* در ۱۵ سال از ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۵ بالغ بر ۵۰ هزا ر حلقه چاه حفر شد. اما طي پنج سال ۶۰-۱۳۵۵ تعداد چاه‌ها به ۱۰۵ هزار حلقه رسيد. به دليل عدم نظارت در اولين سال‌هاي پس از انقلاب، علاوه بر افزايش تعداد چاه‌هاي حفر شده، قطر لوله چاه‌ها نيز از ۵ اينچ به ۱۰ اينچ افزايش يافت.
* با برداشت بي‌رويه از منابع آب سفره‌هاي زيرزميني، در سال ۱۳۴۶ حفر چاه در برخي از دشت‌ها مانند دشت قزوين، كرج، شهريار، ورامين و گرمستار ممنوع اعلام شد. به گزارش ساعت 24،عليرغم اين ممنوعيت از سال ۱۳۴۶ تا سال ۱۳۹۲ هزاران حلقه چاه غيرمجاز در دشت‌هاي كشور حفر گرديده است. به عنوان نمونه ۷ هزار حلقه در دشت قزوين، ۱۰ هزار حلقه در دشت گلستان، ۲ هزار حلقه در زنجان و ۲۰ هزار حلقه چاه در تهران حفر شده است.