در استان قم ضعف زیرساخت‌های درمانی تا چند سال گذشته به شدت مشهود بود. زیرساخت‌های روان‌پزشکی در فقر مطلق به سر می‌برد و تخت‌های رواندرمانی قم به یک‌چهارم نیاز استان نیز نمی‌رسید.
به گزارش تابناک قم، «افسردگی، شایع‌ترین اختلال روانی کشور است»، «۵۰ درصد بیماران افسرده در کشور برای درمان مراجعه نمی‌کنند»، «۲۰ درصد کودکان به مداخلات تخصصی روان‌پزشکی نیاز دارند» این‌ها فقط بخشی از تیتر آمار و خبرهای تخصصی است که از وضعیت اختلال‌های روانی در کشور خبر می‌دهند؛ اختلال‌هایی که بخش جالب توجهی از آن نادیده گرفته می‌شود.
بیمار‌ها و اختلال‌های روانی شاید از آن‌جا که رنج فیزیکی مشهودی ندارند کمتر از بیماری‌های جسمی مورد توجه قرار بگیرند؛ اما گاهی شاید بتوان سختی و رنج بیماران اعصاب و روان را به مراتب رنج‌آور‌تر از بیماری‌های جسمی برشمرد؛ رنجی که نه فقط خود فرد بلکه زندگی خانواده و اطرفیان را هم تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
پیشرفت تکنولوژی، صنعت، زندگی ماشینی، ازدیاد و افزایش سریع جمعیت همه از جمله عواملی هستند که کار‌شناسان آن‌ها را از دلایل افزایش بیماری‌های روانی بر می‌شمارند. بیشتر افرادی که ناراحتی روانی دارند از وضع نامتعادل روحی خود اطلاعی ندارند. فکر می‌کنند عادی و متعادل هستند و در نتیجه درمان به موقع انجام نمی‌شود. این مسأله موجب مزمن و غیرقابل علاج شدن بیماری می‌شود. از سوی دیگر حتی در صورت توجه به بیماری، نبود وسایل درمانی در شهر یا محل زندگی، فقر مالی و مشکلات متعدد به آن‌ها اجازه نمی‌دهد که بتوانند به درمان بیمار خود بپردازند.
ضعف زیرساخت حوزه درمان
کمبود زیرساخت‌های درمانی روانی، تعداد بالای بیماران، کشنده نبودن این بیماری‌ها و کمبود متخصص و سختی کار درمانی در این حوزه سبب می‌شود کار درمان بیماران روان با استانداردهای مورد نظر صورت نگیرد و در نتیجه شاهد ازدیاد این نوع بیماران باشیم.
در استان قم نیز که ضعف زیرساخت‌های درمانی تا چند سال گذشته به شدت مشهود بود. زیرساخت‌های روان‌پزشکی در فقر مطلق به سر می‌برد و تخت‌های رواندرمانی قم به یک‌چهارم نیاز استان نیز نمی‌رسید.
اجرای طرح تحول نظام سلامت در قم که سرآغاز توسعه زیرساخت‌های درمانی در این استان بود، راهکاری شد برای این که درمان روان‌شناسی هم در استان مورد توجه قرار گیرد و این بخش از دستگاه بهداشت و درمان استان بعد از سال‌ها تکان کوچکی به خود بدهد.
تعداد تخت‌های روان‌شناسی استان قم که از جمعیت میلیونی برخوردار است، تا قبل از اجرای طرح تحول نظام سلامت به ۵۰ تخت هم نمی‌رسید و وضعیت استان در این شاخه از حوزه درمان بسیار ناگوار بود.
به گفته معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم تا قبل از اجرای طرح تحول نظام سلامت استان قم فقط از ۴۵ تخت روان‌پزشکی بهره‌مند بود و حتی اورژانس روان‌پزشکی هم در استان فعال نبود.
با این جمله «محمدرضا مظفری» می‌توان اوج ضعف زیرساخت‌ها را در این حوزه دریافت.
تأخیر در بهره‌برداری از بخش روان نکویی
افتتاح بخش ۳۱ تختخوابی روان‌پزشکی زنان در دی‌ماه گذشته در بیمارستان نکویی یکی از همین زیرساخت‌هاست که البته هنوز به بهره‌برداری عملی نرسیده است. برخی تأمین نشدن نیروی انسانی را دلیل بدون استفاده ماندن این بخش می‌دانند.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم در این زمینه گفت: این بخش نیاز به بازسازی داشت و به صورت موقت تعطیل است و به‌زودی به همراه بخش مردان روان‌پزشکی بیمارستان فرقانی شروع به کار می‌کند.
مظفری با بیان این که با راه‌اندازی این دو بخش در مجموع ۶۲ تخت به تخت‌های روان‌پزشکی استان اضافه خواهد شد، افزود: در این صورت با ۱۵ تخت اورژانس که سال ۹۳ به بهره‌برداری رسیدند نشان می‌دهد بعد از اجرای طرح تحول ۷۷ تخت تاکنون به بخش درمان روان استان اضافه شده است.
این در حالی است که بر اساس استاندارد‌ها در هر شهری باید ۱۰ درصد تخت‌های بیمارستانی به تخت‌های روان‌پزشکی اختصاص داده شود. یعنی استان قم با جمعیت یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفری خود باید ۲۰۰ تخت روان‌پزشکی داشته باشد که هنوز فاصله زیادی با این استاندارد وجود دارد.
نیاز استان به زیرساخت روان‌شناسی کودکان
ضعف شدید زیرساخت‌های درمانی کودکان در قم در حوزه درمان روان‌شناسی جدی‌تر است، به گفته مظفری، نبود مرکز تخصصی روان درمانی اطفال از جمله مهم‌ترین نیازهای حوزه درمان استان است، به همین دلیل راه‌اندازی بخش روان‌پزشکی اطفال که از جمله مطالبه‌های مردم و مسئولان استان از دانشگاه علوم پزشکی است که با ظرفیت ۱۲ تا ۱۴ تخت تا پاییز امسال به زیرساخت‌های درمانی استان قم افزوده خواهد شد.
در صورت تحقق این وعده‌ها آن طور که مظفری گفته است ۴۵ تخت قبل از طرح تحول سلامت داشتیم که این تعداد تا پاییز امسال به ۱۳۵ تخت افزایش پیدا خواهد کرد و این نشان از رشد نزدیک به ۳۰۰ درصدی و افزایش حدود ۳ برابری ظرفیت رواندرمانی در قم دارد اما هنوز در این بخش از استاندارد‌ها فاصله دارد و شاهد کمبود ۷۰ تخت هستیم.
علاوه بر نیاز به توسعه زیرساخت‌ها و افزایش تخت‌های روان‌شناسی در استان قم، مظفری نحوه درمان و حضور این بیماران در کنار هم را یکی از انتقادهایی دانست که به سیستم درمان قم وارد بوده است.
وی تداخل و قرارگیری بیماران اعصاب و روان با سطوح و انواع مختلف بیماری در کنار یکدیگر را در مرکز درمان اعصاب و روان مشکل‌آفرین برشمرد و افزود: این مسأله می‌تواند در روند درمانی این بیماران خلل ایجاد کند که با شروع به کار این بخش‌ها نخستین اقدامی که می‌شود این است که بیماران سایکوتیک از بیماران نوروتیک جدا می‌شوند.
به گفته وی بیماران سایکوتیک بی‌قرار و پرخاشگر هستند که همجواری آن‌ها با بیماران نوروتیک که مبتلا به اختلال‌های خلقی و اضطرابی هستند متجانس نیست و لازم است این تکفیک صورت گیرد.
آن طور که معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم گفته است شیوه درمان بیماران روانی که مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر هستند به صورت ویژه‌ای باید صورت گیرد و به همین دلیل یک بخش دیگر برای این افراد در نظر گرفته خواهد شد که این بیماران از سایر افراد جدا درمان شوند.
حرکت رو به جلوی توسعه زیرساخت‌های درمانی استان به خوبی بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت با بهره‌برداری از بیمارستان فرقانی و افتتاح قریب‌الوقوع بیمارستان‌های امیرالمومنین(ع)، شهدای نیروگاه و چند بیمارستان نیمه‌کاره دیگر به خوبی مشهود است. با این همه اما توجه به بخش‌هایی که نیاز به توسعه دارند از جمله بخش روان و بخش کودکان در حوزه درمان از جمله ضرورت‌هایی است که باید جدی‌تر به آن نگریسته شود.
راه‌اندازی اورژانس روان‌شناسی
نبود اورژانس روان‌شناسی نقطه ضعفی بود که با اجرایی شدن طرح تحول نظام سلامت پیش از سایر نیاز‌ها مورد توجه قرار گرفت.
همان‌گونه که معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی قم گفته است بخشی از ساختمان مرکز بیماری‌های اعصاب و روان قم مورد بازسازی قرار گرفته و اورژانس روان‌پزشکی در این مرکز شروع به کار کرد.
«محمدرضا مظفری» افزود: این عملیات از سال ۹۰ آغاز شده و در نهایت در خرداد ۹۳ بخش اورژانس روان‌پزشکی با ۱۵ تخت در مرکز اعصاب و روان استان قم آغاز به کارکرد.
وی نبود اورژانس روان‌شناسی را از جمله مهم‌ترین کمبودهای درمانی استان برشمرد و تأکید کرد: مرکز اورژانس روان‌شناسی استان در مساحت تقریبی ۲۵۵ مترمربع با هزینه ۳۴۰ میلیون تومانی ساخته و به بهره‌برداری رسید و این مرکز بیش از ۳ سال است با بهره‌مندی از ۱۱ نیروی کادر درمانی در زمینه ارائه خدمات درمانی به افراد دارای اختلال‌های روانی آماده است.
مظفری اعتقاد دارد هنوز نیاز درمانی روان‌پزشکی در قم راه درازی در پیش دارد.
به گفته وی اما بعد از اجرایی شدن طرح تحول نظام سلامت تأمین زیرساخت‌های درمانی استان قم از جمله بحث رواندرمانی حرکت رو به جلویی داشته است.
منبع: همشهری
