علاقه به امام حسین عليه السلام و احترام به حرکت ایشان در واقعه عاشورا مختص فرهنگ مسلمانان نیست. در همه ادیان می‌توان علاقه به او را پیدا کرد. در دین زرتشت هم افرادی را می‌توان پیدا کرد که در عاشورا به احترام امام حسین عليه السلام و حرکت او به سوگ می‌نشینند و یا در نشست‌های عزاداری شرکت می‌کنند.
کم نیستند زرتشتیانی که همواره در دهه عاشورا به مساجد مسلمانان می‌روند و در مراسم آنها برای مظلومیت بزرگ شهید مسلمانان اشک می‌ریزند و در روز عاشورا به سینه‌زنی برای این انسان آزاده می‌پردازد.
در این نوشتار مختصر، سخنان تعدادى از بزرگان و متفکّران جهان را در این باره مى خوانید.
آنتوان بارا
آنتوان بارا از جمله پژوهشگران مسیحی است که در کتاب «حسین در اندیشه مسیحیت» خود حقیقت شخصیت امام حسین (ع) را اینگونه بیان کرده است: "من در مورد زندگی و حرکت حسین(ع) بیشتر به بعد انقلابی شخصیت ایشان شیفته شده‌ام. آن حضرت در مرامنامه قیام خود اعلام می کند: "من از روی هوسرانی و خوش‌گذرانی و برای افساد و ستمگری قیام نکرده‌ام بلکه قیام من برای اصلاح در امت جدم و برای امر به معروف و نهی از منکر و حرکت براساس سیره جد و پدرم است."
موسيو ماربين آلماني
ماربين، با تقدير از حرکت امام حسين(ع)، قيام ايشان را نشاني از زوال ظلم و بيداد دانسته و اذعان مي‌کند که حضرت اباعبدالله الحسين عليه السلام به دنيا نشان داد که اساس ستم هر چند عظيم باشد در برابر حق چون پركاهي خواهد بود که بر باد خواهد رفت.
اين متفکر آلماني در ادامه مي‌افزايد، اگر انسان‌هاي با وجدان با نظر دقيق اوضاع و احوال آن دوره و پيشرفت مقاصد بني اميه و وضع(حكومت) و دشمني و عداوت آنها را با حق و حقيقت بنگرند، تصديق خواهند كرد كه حسين با قرباني كردن عزيزترين افراد خود و با اثبات مظلوميت و حقانيت خود به دنيا درس فداكاري و جانباري آموخت و نام اسلام و اسلاميان را در تاريخ ثبت و در عالم بلند‌آوازه ساخت و اگر چنين حادثه جانگدازي پيش نيامده بود قطعاً اسلام به حالت كنوني خود باقي نمي‌ماند و ممكن بود يك‌باره اسلام و اسلاميان محو و نابود گردند... رفتار ظالمانه بني اميه و سلوك بيرحمانه آنان نسبت به اهل بيت حسين عليه‌السلام به اندازه‌اي در قلوب مسلمانان مؤثر افتاد كه اثرش از كشته شدن حسن و همراهانش كمتر نبود.
ماربين که شيفته شخصيت امام حسين عليه السلام در تمام ابعاد شده است اذعان مي‌کند: تواضع ایشان در کنار روح انقلابی وي است. این دو خصیصه نمی‌تواند در یک شخص جمع شود. تواضع از صفات و ویژگی‌های برگزیدگان خداست. او در عین احساس عزت و آزادگی و سرافرازی در برابر دشمنان، تواضع خاص خود را دارد. این بعد عظیمی است که از ویژگی امام به شمار می رود."
مهاتما گاندى(رهبر استقلال هند)
ماهاتما گاندي رهبر پرآوازه هند زندگي امام حسين(ع) را به دقت مطالعه کرده و قيام آن حضرت را سرلوحه خود قرار داده است. گاندي مي‌گويد: من زندگى امام حسین عليه السلام، آن شهید بزرگ اسلام را به دقت خوانده و توجه کافى به صفحات کربلا نموده‌ام و بر من روشن شده است که اگر هندوستان بخواهد یک کشور پیروز گردد، بایستى از سرمشق امام حسین پیروى کند.
محمد على جناح(قائد اعظم پاکستان)
جناح به قدری به اسلام دلبستگی داشت که شعارش در تأسیس پاکستان، به کارگیری اسلام و قوانین اسلامی بود و یکی از مولفه‌های استقلال‌خواهی او را اسلام تشکیل می‌داد. او دین اسلام را دین فردی نمی‌دانست و به ابعاد انسانی واجتماعی آن توجه داشت و حکومتی را می‌پسندید که هم نشانی از مدل دموکراسی را داشته باشد وهم احکام اسلام در آن جاری باشد.
جناح که علاقه وافري به امام حسين(ع) داشت عشق را به ايشان اينگونه بيان مي‌کند: "هیچ نمونهاى از شجاعت، بهتر از آن که امام حسین(ع) از لحاظ فداکارى نشان داد در عالم پیدا نمی‌شود. به عقیده من تمام مسلمین باید از سرمشق این شهیدى که خود را در سرزمین عراق قربان کرد پیروى نمایند.
چارلز دیکنز(نویسنده معروف انگلیسى)
برجسته‌ترین رمان‌نويس عصر ويکتوريا و یک فعال اجتماعی توانمند بود. به عقیدهٔ جیمز جویس - نویسندهٔ بزرگ معاصر- از شکسپیر به این سو، دیکنز تأثیر گذارترین نویسنده در زبان انگلیسی بوده‌است.
وي در پاسخ به کساني که قيام امام حسين عليه السلام را مادي مي‌پندارند اينگونه پاسخ مي‌دهد: اگر منظور امام حسین(ع)، جنگ در راه خواستههاى دنیایى بود، من نمی فهمم چرا خواهران و زنان و اطفالش به همراه او بودند؟ پس عقل چنین حکم می نماید که او فقط به خاطر اسلام، فداکارى خویش را انجام داد.
توماس کارلایل(فیلسوف و مورخ انگلیسى)
توماس کارلایل تاریخ‌دان شهیر اسکاتلندی در سوم دسامبر ۱۷۹۵ به دنیا آمد و مهم‌ترین اثر او تاریخ انقلاب کبیر فرانسه است . کارلایل در تاریخ نگاری انقلاب کرد و تالیفاتش را بدون پانوشت منتشر ساخت که امروز از آن ژورنالیستیک نویسی تاریخ نام می‌برند. او کتابی را در شرح حال پیامبر اسلام نوشته است.
کارلايل بهترین درسى که از تراژدى کربلا می‌توان گرفت اين، این است که حسین و یارانش ایمان استوار به خدا داشتند؛ آنان با عمل خود روشن کردند که تفوق عددى در جایى که حق با باطل روبرو می شود اهمیت ندارد و پیروزى حسین با وجود اقلیتى که داشت، باعث شگفتى من است.
ادوارد براون(مستشرق معروف انگلیسى)
آیا قلبى پیدا میشود که وقتى درباره کربلا سخن می‌شنود، آغشته با حزن و درد نگردد؟! حتى غیر مسلمانان نیز نمی‌توانند پاکى روحى را که در این جنگ اسلامى در تحت لواى آن انجام گرفت انکار کنند.
واشنگتن ایروینگ(مورخ مشهور آمریکایى)
ايروينگ، نویسنده و سیاست‌مدار آمریکایی، مقاله‌نویس، شاعر، سفرنامه‌نویس، زندگی‌نامه‌نویس و خالق داستان‌های کوتاه است که از این رو او را پدر داستان‌های کوتاه در ادبیات آمریکا می‌دانند.
ايروينگ امام حسين(ع) را اينگونه توصيف مي‌کند:
"براى امام حسین(ع) ممکن بود که زندگى خود را با تسلیم شدن بر اراده یزید نجات بخشد، لیکن مسئولیت پیشوا و نهضت بخش اسلام اجازه نمیداد که او یزید را به عنوان خليفه بشناسد. او به زودى خود را براى قبول هر ناراحتى و فشارى به منظور رها ساختن اسلام از چنگال بنى امیه آماده ساخت، و در زیر آفتاب سوزان سرزمین خشک، و در روى ریگ هاى تفتیده عربستان روح حسین فناناپذیر است. اى پهلوان و اى نمونه شجاعت و اى شهسوار من، اى حسین"!
توماس ماساریک
ماراسيک پيروان امام حسين(ع) را مورد تمجيد خود قرار داده و مي‌گويد: گرچه کشیشان ما هم از ذکر مصائب حضرت مسیح، مردم را متأثر می‌سازند، ولى آن شور و هیجانى که در پیروان حسین(ع) یافت میشود در پیروان مسیح یافت نخواهد شد و گویا سبب این باشد که مصائب مسیح در برابر مصائب حسین(ع) مانند پر کاهى است در مقابل یک کوه عظیم پیکر.
موریس دوکبرى
در کتاب خود با نام "فرهنگ عاشورا" مي‌نويسد: در مجالس عزادارى گفته میشود که حسین(ع)، براى حفظ شرف و ناموس مردم و بزرگى مقام و مرتبه اسلام، از جان و مال و فرزند گذشت و زیر بار استعمار و ماجراجویى یزید نرفت. پس بیایید ما هم شیوه او را سرمشق قرار داده از زیردستى استعمارگران خلاصى یابیم و مرگ با عزت را بر زندگى با ذلت ترجیح دهیم.
ماربین، نويسنده آلمانى(خاور شناس معروف)
اين فيلسوف و خاورشناس معروف آلماني اذعان مي‌کند که حسین(ع) با قربانى کردن عزیزترین افراد خود و با اثبات مظلومیت و حقانیت خود، به دنیا درس فداکارى و جانبازى آموخت و نام اسلام و اسلامیان را در تاریخ ثبت و در عالم بلند آوازه ساخت. این سرباز رشید عالم اسلام به مردم دنیا نشان داد که ظلم و بیداد و ستمگرى پایدار نیست و بناى ستم هر چه در ظاهر عظیم و استوار باشد، ولی در برابر حق و حقیقت چون پر کاهى بر باد خواهد رفت.
جان استون
جان استون ايران‌شناس و نويسنده آمريکايي در مورد عشق به امام حسين عليه السلام می‌گويد:
آيا انساني يافت مي‌شود چنين شخصيت نمونه‌اي را که تاكنون در هيچ ديني شبيه او متولد نشده را دوست نداشته باشد؟ او سومين مشعل‌دار اسلام بعد از جدش پيامبر(ص) و پدرش اميرالمؤمنين است و در حفظ و پاسباني از عقيده‌اش، خود را فدا كرد و اگر امام حسين (ع) قيام نمي‌كرد، اسلام منحرف گشته و پس از آن زاويه انحراف بزرگتر و شامل همه اديان الهي مي‌شد و ديگر بر روي زمين ديني باقي نمي‌ماند. به عقيده استون، در حقيقت حركت امام حسين (ع) يك حركت معنوي و براي جلوگيري از انحراف دين جدش پيامبر (ص) بود.
جوزف حرب
جوزف حرب شاعر برجسته مسیحی لبنان در بخشی از سروده خود می‌نویسد: «آقایان، مسیحیت من بدون حسین كامل نمی‌شود! و هر آیینی ـ چه آسمانی و چه غیر آسمانی ـ اگر مقامی حسینی نداشته باشد، دینی زمینی است كه از بهشت آسمان كم بهره است».
وی در این سروده با نثری شاعرانه و بسیار سنگین و زیبا از مصیبت سیدالشهدا با زمین كربلا سخن گفته است.
این قطعه چنین آغاز میشود:
«ای كربلا، پاره‌های گیاهان را بیفشان و از نرمبرگ پلیكانان و سپید بال كبوتران تار و پود كفنی فراهم ساز و پلك‌ها را تا عمق اشكخانه حفر كن. شب نزدیك شده و پیكر حسین این جمله آسمانی مشتاق خوابی آرام میان دو هلال از بال‌های فرشتگان است.»
ل.م.بويد:
در طي قرون، افراد بشر هميشه جرأت و پردلي و عظمت روح، بزرگي قلب و شهامت رواني را دوست داشته اند و در همين هاست كه آزادي و عدالت هرگز به نيروي ظلم و فساد تسليم نمي شود. اين بود شهامت و اين بود عظمت امام حسين و من مسرورم كه با كساني كه اين فداكاري عظيم را از جان و دل ثنا مي گويند شركت كرده ام، هر چند كه ۱۳۰۰ سال از تاريخ آن گذشته است.
واشنگتن ايروينگ(مورخ مشهور آمريكايي):
براي امام حسين(ع) ممكن بود كه زندگي خود را با تسليم شدن بر اراده يزيد نجات بخشد، ليكن مسيوليت پيشوا و نهضت بخش اسلام اجازه نمي داد كه او يزيد را به عنوان خلافت بشناسد. او به زودي خود را براي قبول هر ناراحتي و فشاري به منظور رها ساختن اسلام از چنگال بني اميه آماده ساخت، و در زير آفتاب سوزان سرزمين خشك، و در روي ريگ هاي تفتيده عربستان روح حسين فناناپذير است. اي پهلوان و اي نمونه شجاعت و اي شهسوار من، اي حسين!
توماس ماساريك:
گر چه كشيشان ما هم از ذكر مصايب حضرت مسيح مردم را متأثر مي سازند، ولي آن شور و هيجاني كه در پيروان حسين(ع) يافت مي شود در پيروان مسيح يافت نخواهد شد و گويا سبب اين باشد كه مصايب مسيح در برابر مصايب حسين(ع) مانند پر كاهي است در مقابل يك كوه عظيم پيكر.
موريس دوكبري:
در مجالس عزاداري حسين گفته مي شود كه حسين، براي حفظ شرف و ناموس مردم و بزرگي مقام و مرتبه اسلام، از جان و مال و فرزند گذشت و زير بار استعمار و ماجراجويي يزيد نرفت. پس بياييد ما هم شيوه او را سرمشق قرار داده از زيردستي استعمارگران خلاصي يابيم و مرگ با عزت را بر زندگي با ذلت ترجيح دهيم.
ماربين آلماني(خاور شناس معروف):
حسين(ع) با قرباني كردن عزيزترين افراد خود و با اثبات مظلوميت و حقانيت خود، به دنيا درس فداكاري و جانبازي آموخت و نام اسلام و اسلاميان را در تاريخ ثبت و در عالم بلند آوازه ساخت. اين سرباز رشيد عالم اسلام به مردم دنيا نشان داد كه ظلم و بيداد و ستمگري پايدار نيست و بناي ستم هر چه در ظاهر عظيم و استوار باشد، ولي در برابر حق و حقيقت چون پر كاهي بر باد خواهد رفت.
بنت الشاطي:
زينب، خواهر حسين بن علي(ع) لذت پيروزي را در كام ابن زياد و بني اميه خراب كرد و در جام پيروزي آنان قطرات زهر ريخت، در همه حوادث سياسي پس از عاشورا، هم چون قيام مختار و عبدالله بن زبير و سقوط دولت امويان و برپايي حكومت عباسيان و ريشه دواندن مذهب تشيع، زينب قهرمان كربلا نقش برانگيزنده داشت.
لياقت علي خان(نخستين نخست وزير پاكستان):
اين روز محرم، براي مسلمانان سراسر جهان معناي بزرگي دارد. در اين روز، يكي از حزن آورترين و تراژديكترين وقايع اسلام اتفاق افتاد، شهادت حضرت امام حسين(ع) در عين حزن، نشانه فتح نهايي روح واقعي اسلامي بود، زيرا تسليم كامل به اراده الهي به شمار مي رفت. اين درس به ما مي آموزد كه مشكلات و خطرها هر چه باشد، نبايستي ما پروا كنيم و از راه حق و عدالت منحرف شويم.
جرج جرداق(دانشمند و اديب مسيحي):
وقتي يزيد، مردم را تشويق به قتل حسين و مأمور به خونريزي مي كرد، آنان مي گفتند: "چه مبلغ مي دهي؟"
اما انصار حسين به او گفتند: ما با تو هستيم؛ اگر هفتاد بار كشته شويم، باز مي خواهيم در ركابت جنگ كنيم و كشته شويم.
عباس محمود عقاد(نويسنده و اديب مصري):
جنبش حسين، يكي از بي نظيرترين جنبشهاي تاريخي است كه تاكنون در زمينه دعوت هاي ديني يا نهضت هاي سياسي پديدار گشته است... دولت اموي پس از اين جنبش، به قدر عمر يك انسان طبيعي دوام نكرد و از شهادت حسين تا انقراض آنان بيش از شصت و اندي سال نگذشت.
احمد محمود صبحي(نويسنده):
اگر چه حسين بن علي(ع) در ميدان نظامي يا سياسي شكست خورد؛ اما تاريخ، هرگز شكستي را سراغ ندارد كه مثل خون حسين(ع) به نفع شكست خوردگان تمام شده باشد. خون حسين، انقلاب پسر زبير و خروج مختار و نهضت هاي ديگر را در پي داشت، تا آن جا كه حكومت اموي ساقط شد و نداي خونخواهي حسين(ع)، فريادي شد كه با آن تخت ها و حكومت ها را به لرزه درآورد.
آنتوان بارا(نويسنده مسيحي):
اگر حسين از آن ما بود، در هر سرزميني براي او بيرقي بر مي افراشتيم و در هر روستايي براي او منبري بر پا مي نموديم و مردم را با نام حسين به مسيحيت فرا مي خوانديم
گيبون(مورخ انگليسي):
با آن كه مدتي از واقعه كربلا گذشته و ما هم با صاحب واقعه هم وطن نيستيم، اما سختي ها و مشكلاتي كه حضرت حسين «ع» تحمل نموده، احساسات سنگين دلترين خواننده را بر مي انگيزد، چندان كه يك نوع عطوفت و مهرباني نسبت به آن حضرت در خود مي يابد.
نيكلسون(خاورشناس معروف):
بني اميه، سركش و مستبد بودند، قوانين اسلامي را ناديده انگاشتند و مسلمين را خوار نمودند... و چون تاريخ را بررسي كنيم، گويد:
دين بر ضد فرمانفرمايي تشريفاتي قيام كرد و حكومت ديني در مقابل امپراتوري ايستادگي نمود. بنابر اين، تاريخ از روي انصاف حكم مي كند كه خون حسين «ع» به گردن بني اميه است.
سر پرسي سايكس(خاور شناس انگليسي):
حقيقتا آن شجاعت و دلاوري كه اين عده قليل از خود بروز دادند، به درجه اي بوده است كه در تمام اين قرون متمادي هر كسي كه آن را شنيد، بي اختيار زبان به تحسين و آفرين گشود. اين يك مشت مردم دلير غيرتمند، مانند مدافعان ترموپيل، نامي بلند غير قابل زوال براي خود تا ابد باقي گذاشتند.
تاملاس توندون(رييس سابق كنگره ملي هندوستان):
اين فداكاريهاي عالي از قبيل شهادت امام حسين(ع)، سطح فكر بشريت را ارتقا بخشيده است و خاطره آن شايسته است هميشه باقي بماند و يادآوري شود.
محمد زغلول پاشا:
حسين(ع) در اين كار، به واجب ديني و سياسي خود قيام كرده و اين گونه مجالس عزاداري، روح شهامت را در مردم پرورش مي دهد و مايه قوت اراده آنها در راه حق و حقيقت مي گردد.
عبدالرحمان شرقاوي(نويسنده مصري):
حسين(ع)، شهيد راه دين و آزادگي است. نه تنها شيعه بايد به نام حسين ببالد، بلكه تمام آزاد مردان دنيا بايد به اين نام شريف افتخار كنند.
طه حسين(دانشمند و اديب مصري):
حسين(ع) براي به دست آوردن فرصت و از سرگرفتن جهاد و دنبال كردن از جايي كه پدرش رها كرده بود، در آتش شوق مي سوخت. او زبان را درباره معاويه و عمالش آزاد كرد، تا به حدي كه معاويه تهديدش نمود؛ اما حسين، حزب خود را وادار كرد كه در طرفداري حق سختگير باشند.
عبدالحميد جودة السحار(نويسنده مصري):
حسين(ع) نمي توانست با يزيد بيعت كند و به حكومت او تن در دهد؛ زيرا در آن صورت، بر فسق و فجور، صحه مي گذاشت و اركان ظلم و طغيان را محكم مي كرد و بر فرمانروايي باطل تمكين مي نمود. امام حسين به اين كارها راضي نمي شد، گر چه اهل و عيالش به اسارت افتند و خود و يارانش كشته شوند.
علامه طنطاوي(دانشمند و فيلسوف مصري):
داستان حسين عشق آزادگان را به فداكاري در راه خدا بر مي انگيزد و استقبال مرگ را بهترين آرزوها به شمار مي آورد، چندان كه براي شتاب به قربانگاه، بر يكديگر پيشي جويند.
العبيدي(مفتي موصل):
فاجعه كربلا در تاريخ بشر نادره اي است، هم چنان كه مسببين آن نيز نادره اند... حسين بن علي(ع) سنت دفاع از حق مظلوم و مصالح عموم را بنا بر فرمان خداوند در قرآن به زبان پيمبر اكرم(ص) وظيفه خويش ديد و از اقدام به آن تسامحي نورزيد. هستي خود را در آن قربانگاه بزرگ فدا كرد و بدين سبب نزد پروردگار،"سرور شهيدان"محسوب شد و در تاريخ ايام،"پيشواي اصلاح طلبان"به شمار رفت؛ آري، به آن چه خواسته بود و بلكه برتر از آن، كامياب گرديد
