به گزارش تابناک یزد،اجغه دو قطعه چوب تراشیده به اندازه کف دست است که گرد تراشیده می‌شود دارای دو زائده با دو فرو رفتگی به عنوان جای دست دارد و در هنگام عزاداری این دو قطعه چوب به هم کوفته می‌شوند تا صدایی شبیه به هم خوردن سنگ تولید شود.
اجغه‌زنی در برخی روستاهای بافق با کوبیدن این چوب‌ها بر یکدیگر و خواندن اشعاری سوزناک در معرفی نوه رسول خدا(ص) و یاران او در کربلا برگزار می‌شود.
این سنت از اقدام سپاهیان یزید در دشت نینوا ریشه گرفته و در واقع عزاداران حسینی با اجرای این مراسم سنتی، آن واقعه را برای عزاداران یادآوری می‌کنند.
اجغه‌زنی یادآور مظلومیت امام حسین(ع) و ظلم عمرسعد بر اهل بیت(ع)
معروف است که حضرت امام حسین(ع) برای اینکه حجت را بر لشکریان عمرسعد تمام کرده باشد، به معرفی خود پرداخت و از نسب پدری و مادری خویش گفت تا فردای پس از جنگ، عده‌ای به بهانه نشناختن ایشان، خود را تبرئه نکنند و بگویند اگر امام را می‌شناختیم از جنگیدن با او پرهیز می‌کردیم یا حتی او را یاری می‌دادیم.
به همین دلیل امام حسین(ع) با فصاحت و بلاغت تمام، ضمن معرفی خود به بیان اهداف قیام و دلیل بیعت نکردن با یزید پرداخت.
در این هنگام ولوله‌ای در سپاه شام به وجود آمد و عمرسعد دید اگر تدبیری نکند، چه بسا که سپاه شام علیه او بشورند و از جنگیدن با پسر فاطمه(س) سر باز زنند.
این بود که به اطرافیانش دستور داد هر کدام دو قطعه سنگ بردارند و برهم بزنند تا سر و صدای حاصل از این سنگ‌ها اجازه ندهد صدای امام به سپاهیان برسد.
حرکت دسته‌های اجغه‌زن در روزهای تاسوعا و عاشورا در بافق
بخشی از عزاداری مردم بافق و اجرای سنت اجغه‌زنی ریشه در این واقعه دارد و در گذشته دسته‌های اجغه زن، روز عاشورا در خیابان به حرکت در می‌آمدند و در حالی که یک نفر اشعاری را در مورد امام حسین(ع) می‌خواند، اجغه‌زن‌ها چوب‌ها را به یکدیگر می‌کوبیدند.
این سنت آیینی گرچه کمرنگ شده و کمتر در شهر بافق اجرا می‌شود اما در بسیاری از روستاهای این شهرستان هنوز مردم برای اجرای این مراسم اشتیاق نشان می‌دهند و در برخی مناطق نیز به جای روز عاشورا در دهه آخر ماه صفر به ویژه در روز اربعین آن را اجرا می‌کنند.
این سنت قدیمی چند سالی است که مورد توجه سازمان میراث فرهنگی نیز قرار گرفته و خبرهایی از ثبت ملی این آیین مذهبی به گوش می‌رسد.
فرماندار بافق در این زمینه به خبرنگار فارس گفت: مردم شهرستان بافق، عشق و ارادتی ویژه به سرور و سالار شهیدان، حضرت امام حسین(ع) دارند و مراسم‌های بسیاری در ایام محرم اجرا می‌کنند که اجغه‌زنی نمونه‌ای از ده‌ها مراسم زیبای بافقی‌ها در این ایام است.
ثبت ملی اجغه‌زنی برای جلوگیری از منسوخ شدن این آیین زیبا
مهدی طلایی‌مقدم بیان کرد: اجغه‌زنی از آیین‌های بسیار زیبا، با اشعار بی‌نظیر و پر سوز و گداز است و برای اینکه این آیین زیبا منسوخ نشود، برای ثبت ملی آن پیگیری‌هایی انجام شده و مقدمات ثبت آن فراهم شده است.
وی با اشاره به اینکه گردشگری و میراث فرهنگی یکی از محورهای اصلی توسعه در استان یزد و به تبع آن شهرستان بافق است، ثبت این آیین‌ها در دستور کار قرار گرفته و اجغه‌زنی نیز در همین راستا در نوبت ثبت ملی قرار گرفته است.
فرماندار بافق با توجه به ظرفیت‌های خاص شهرستان بافق در حوزه مذهبی و فرهنگی گفت: اجرای مراسم اجغه‌زنی به عنوان یکی از مراسم‌های عزاداری، دارای سابقه دیرینه و اختصاصی است که می‌تواند به عنوان یک اثر ملی ویژه این شهرستان ثبت، احیا و فرهنگ آن در نسل جدید ترویج شود.
از آنجا که هم مردم و هم برخی مسؤولان علاقه‌مند به آیین‌های سنتی هستند، همه برای رسیدن این سنت‌ها به نسل‌های آینده تلاش می‌کنند و به نظر می‌رسد ثبت معنوی برخی برنامه‌ها و آیین‌ها می‌تواند در این زمینه اثرگذار باشد.
پیگیری مسؤولان بافق و استان یزد برای ثبت ملی اجغه‌زنی
در مورد ثبت ملی اجغه‌زنی نیز هم فرمانداری بافق و هم اداره ارشاد استان یزد پیگیری‌های خوبی انجام داده‌اند و اداره میراث فرهنگی استان یزد نیز همکاری‌هایی در این زمینه داشته است.
اجغه‌زنی اکنون در بافق چند هیأت دارد و این هیئت‌ها تلاش می‌کنند این مراسم را به سادگی و زیبایی گذشته بدون زوائد و مراسم‌های اضافه شده اجرا کنند.
مسوول هیأت اجغه‌زنی بافق در مورد این مراسم به خبرنگار فارس گفت: این سبک عزاداری ریشه در تاریخ کهن این سرزمین دارد و همواره از آبا و اجدادمان به نسل بعدی منتقل شده و همچنان در بستر زمان در میان مردم این شهر ساری و جاری است.
حبیب‌الله مرشدزاده افزود: هر سال یک گروه عزاداری به نام اجغه‌زنی در روزهای نخست ماه محرم فعالیت خود را آغاز می‌کنند و در روزهای تاسوعا و عاشورا این برنامه با سوز و گدازی که دارد به اوج خود می‌رسد.
گروه 80 نفری اجغه‌زنی بافق را مردان میانسال تشکیل می‌دهند
وی اضافه کرد: در این گروه 70 تا 80 نفری که از افراد میانسال تشکیل شده، یک‌نفر نوحه سرایی می‌کند و بقیه دو قطعه سنگ یا چوب مخصوص آماده شده را که در دو دست دارند، در یک فضای معنوی و هماهنگ به هم می‌زنند تا یاد و خاطره امام حسین (ع) که دشمن با ایجاد سر و صدا اجازه نمی‌داد، سخنانشان در روز عاشورا به لشکریان یزید برسد، در اذهان مردم تداعی شود.
مرشدزاده که در تعزیه عاشورا نیز نقش شمر را ایفا می‌کند، خاطرنشان کرد: تمام سبک‌های عزاداری ابا عبدالله الحسین اشک بر چشمان شیعیان جاری می‌کند اما این سنت اجغه‌زنی آنچنان از سوز و گداز برخوردار بوده که زن و مرد با مجسم کردن کینه‌توزی دشمن، نا خودآگاه بر مظلومیت امام حسین(ع) می‌گریند.
قدمت چند صد ساله اجغه‌زنی در بافق
اجغه‌زنی در بافق قدمتی چند صد ساله دارد و گرچه این مراسم اغلب توسط مردان میانسال اجرا می‌شود اما معمولا جوانان نیز جمع این مردان قرار می‌گیرند تا این سنت به دست فراموشی سپرده نشود و جوانان امروز بتوانند در سال‌های آینده که به سنین میانسالی رسیدند، این سنت را اجرا کنند.
سینه‌زنی، زنجیر زنی، تعزیه، جوش دوره و نخل‌برداری از دیگر مراسم‌های عزاداری مردم بافق در ماه محرم و صفر و سایر مناسبت‌های سوگواری اهل بیت(ع) است.
بافق که زمانی به قصبه طیبه معروف بوده اکنون با 40 هزار نفر جمعیت که 100 درصد آنها شیعه اثنی عشری هستند در فاصله 110 کیلومتری جنوب‌شرقی یزد قرار دارد.