در جلسه اتاق فکر توسعه استان قم مطرح شد؛
مسئله بهسازی محورهای مذهبی و فرهنگی در شهر قم از جمله برنامه‌های آینده مشترک دولت و شهرداری برای حل معضلات بافت فرسوده در قم است.
به گزارش تابناک قم، جلسه یکصد و پنجاه و یکم اتاق فکر توسعه استان قم قبل از ظهر سه‌شنبه با حضور جمعی از مدیران فعلی و سابق استان و کارشناسان عرصه شهرسازی با محوریت بافت فرسوده برگزار شد. میهمان ویژه این جلسه علیرضا خاکی، مدیرعامل سازمان بهسازی و زیباسازی و نوسازی اطراف حرم مطهر بود. سازمانی که قرار است امور مربوط به بافت فرسوده و ساماندهی پیرامون حرم مطهر در شهر قم را پیگیری کند.
مدیرعامل سازمان بهسازی و زیباسازی اطراف حرم معتقد است در سال‌های گذشته از میان تمام شاخه‌های برنامه‌ریزی شهری، مسئله بافت فرسوده بیش از همه مورد غفلت مسئولان بوده و به همین دلیل این سازمان ماه‌های گذشته را تنها به مطالعه و شناسایی ویژگی‌های وضع موجود بافتهای فرسوده شهر و برخی طراحی‌ها و همچنیین شناسایی فرصت‌ها و نهادهای ذی مدخل در امرساماندهی و احیاء بافتهای تاریخی و فرسوده و مذاکره با آنها گذرانده است.
وی با اشاره به اینکه از زمان ورود حضرت معصومه(س) به قم، حرم مطهر محور توسعه این شهر شده اظهار داشت: به واسطه وجود حرم مطهر، پرداختن به بافت فرسوده جزو ضرورت‌های برنامه‌ریزی شهری قم است. شاید در شهرهای دیگر بافت فرسوده مشکلی باشد در کنار دیگر مشکلات شهر اما از آنجایی که حرم مطهر مهمترین عامل شکل‌گیری شهر است، این موضوع اهمیت بسار زیادی پیدا می‌کند.
تغییر نگاه به بافت فرسوده
خاکی به تغییر تعریف بافت فرسوده و نگاه به آن در سال‌های گذشته از تعاریف صرفاً کالبدی به رویکرد اجتماعی و بازآفرینی شهری پایدار اشاره کرد و گفت: هر چند این تغییر رویکرد بیشتر در کلام متولیان این امر مشهود است تا عملکرد واقعی در حوزه بازآفرینی اما این تغییر رویکرد به جای خود قابل توجه و نیازمند بومی سازی است.
نفوذ ناپذیری، ناپایداری و ریزدانه‌گی سه ویژگی کالبدی تعریف شده از سوی شورای‌عالی شهرسازی کشور است که به گفته این کارشناس شهرسازی؛ نفوذ ناپذیری، به معنای وجود ۵۰ درصد معابر کمتر از ۶ متر؛ ناپایداری به معنای وجود ۵۰ درصد پلاک‌ها فاقد استحکام و ریزدانگی، به معنای وجود ۵۰ درصد پلاک‌ها کمتر از ۲۰۰ متر به صورت توامان در هر بافت شهری است که تنها همین شاخص آخر، ۹۰ درصد شهر قم را شامل می‌شود.
وی افزود: با توجه به ویژگی‌های بافت قم اولویت نخست ما بهسازی است که این موضوع در معابر تاریخی هم اولویت و موضوعیت دارد.
مدیرعامل سازمان بهسازی و زیباسازی اطراف حرم گفت: بر اساس مطالعات اولیه پیشنهاد؛ در قدم اول بهسازی معابر فرهنگی و مذهبی منتهی به حرم است که این امر سه دست آورد مهم به همراه دارد؛ اول باعث معرفی ابعاد مختلف مذهبی و فرهنگی به زائرین و امکان حضور ایشان در بافتهای شهری است. دوم ضمن بهسازی معابر احیای گذرهای تاریخی را هم در خود دارد چراکه اگر این گذرها را تثبیت نکنیم در قالب پروژه‌های شهری از بین خواهند رفت. و سوم ومهمترین دست آورد، محرک توسعه در بافت ایجاد کرده و انگیزه حضور وماندگاری ساکنین و نوسازی در آنها را ایجاد خواهد کرد.
خاکی در راستای توجه به علایق زائرین با اشاره به اینکه بیت النور معادل خانه حضرت علی(ع) در نجف است، اظهار داشت: مردم وقتی به نجف می‌روند، از خانه‌ای که منسوب به امام علی(ع) هست هم بازدید می‌کنند اما ما ظرفیت‌هایمان در زمینه اماکن متعدد زیارتی را به کار نگرفته‌ایم.
بهسازی محورهای مذهبی و فرهنگی
به گفته وی، طبق گزارش‌های سازمان میراث فرهنگی، بعد از حرم مطهر و مسجد جمکران بیشترین بازدید کننده زائران داخلی مربوط به بیت امام خمینی(ره) است.
مدیرعامل سازمان بهسازی و زیباسازی اطراف حرم افزود: بر این اساس محوری از بیت امام خمینی(ره) به سوی چهل اختران طراحی شده که در مسیر آن خانه بزرگانی مانند آیت‌الله بروجردی و شیخ عبدالکریم حائری قرار گرفته و آثاری مانند آب‌انبار قاضی، آب‌انبار لب چال، مجموعه شاه حمزه، گذر شاه حمزه، بازار کهنه و ... در آن قرار می‌گیرند. این مسیر که قدم به قدم جاذبه تاریخی و مذهبی دارد، می‌تواند ضمن ایجاد انگیزه و افزایش ماندگاری زائرین بحث‌های اقتصادی را در دل خودش ایجاد کرده و به بافت فرسوده رونقی بدهد.
وی با اشاره به آغاز ساماندهی آب‌انبار لب چال در آینده نزدیک ادامه داد: آب‌انباری که یکی از بزرگ‌ترین آب‌انبار قم و کشور است با یک دیوار سیمانی نا مناسب رهاشده است. خوشبختانه با حمایت سازمان اوقاف و میراث فرهنگی قم تفاهم نامه ای تنظیم شده تا این آب‌انبار احیا و سایر آب انبارهای سطح شهر به یکی ازعنوان مهمترین اسناد موجود شکوه تمدن اسلامی در زمانی که اکثر کشورهای جهان فاقد نیازهای اولیه شهری بوده اند، بازسازی شده و حتی اگر بتوانیم در مسیر تملک آن کارهایی انجام دهیم.
خاکی با بیان اینکه اولین محله‌ای که دفتر تسهیل‌گری در آنجا در حال شکل‌گیری است، محله باغ پنبه است افزود: بسیاری از افراد و بزرگان در این بافت‌ها زندگی می‌کرده‌اند که خانه‌هایشان را می‌شود به عنوان یک نماد استفاده کرد که خانه شهید زین‌الدین از جمله آنهاست که می‌تواند هویت‌بخش باشد.
وی ادامه داد: برای خیابان آذر طرح جداره‌سازی و ساماندهی و حذف زوائد بصری تهیه شده که خود این کار می‌تواند ارتقاء کیفیت سیما و منظر شهری پیرامون حرم و همچنیین در جذب گردشگر کمک کند.
تهدید امنیتی در بافت فرسوده شهر قم
محمد رضا باقرپناهی، عضو شورای شهر سوم و کارشناس شهرسازی هم در این جلسه با اشاره به اینکه تهدید تغییر بافت اجتماعی در بافت فرسوده شهر قم جدی است ابراز داشت: با توجه اینکه اتباع خارجی در این بافت سکونت دارند این تغییر یک تهدید امنیتی هم محسوب می شود و می‌تواند خطرناک هم باشد.
وی افزود: روشن نیست که چرا دولت به این موضوع توجه ندارد چرا که همه چیز فقط رفع عوارض کالبدی بافت فرسوده نیست بلکه بحث‌های امنیتی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
عضو سابق شورای شهر قم با اشاره به فرصت سوزی در این زمینه، ادامه داد: سرمایه‌هایی که الان وجود دارد ممکن است در آینده وجود نداشته باشد.
وی با اشاره به اینکه هویت قم با نگاه حوزه نفوذ ملی و جهانی یک سرمایه است که باید از آن استفاده کرد افزود: یکی دیگر از سرمایه‌های ما شناخت دقیق و تخصصی کارشناسان و مدیران قم است بطوری که به جرأت می توان گفت که هیچ مشاوری را نمی توان پیدا کرد که شناختی را که کارشناسان قمی از قم دارند را داشته باشد.
اختصاص ۴۵ میلیارد تومان به بافت فرسوده وحاشیه‌نشین‌ها
حسن صبوری، مدیرکل راه و شهرسازی استان قم هم به سفر عباس آخوندی به قم اشاره کرد و گفت: این سفر و بازدیدهایی که صورت گرفت اثر خوبی در معاونان آقای وزیر گذاشت تا جایی که تمام طرح‌های ما در حوزه بافت فرسوده را تصویب کردند.
وی با اشاره به اختصاص ۳۶ میلیارد تومان به شهرهای قم و شیراز در این زمینه اظهار داشت: از منابع داخلی هم ۲۷ میلیارد تومان تأمین می‌شود.
مدیرکل راه و شهرسازی استان قم با اشاره به اما و اگرهایی که در مورد واگذاری ۴۸ هکتار از زمین‌های پردیسان برای ساماندهی بافت فرسوده وجود داشته اظهار داشت: با رایزنی‌هایی که صورت گرفت در حال حاضر ۳۸ هکتار از این زمین‌ها برای احیای بافت اختصاص خواهد گرفت.
وی افزود: مسئله سایت ۳۲ هکتاری پردیسان هم اختصاص داده شده بود اما پیگیری درستی نشد که در اختیار شهرداری قرار گرفت. یک مرحله هم به کمیسیون ماده پنج آمده است و قرار است در جلسات بعد نهایی شود. این ۳۲ هکتار، پشتیبان دکل و حاشیه ریل است که مازادی دارد که می‌شود برای بافت فرسوده
صبوری ادامه داد: برای ساماندهی خیابان‌های آذر وچهار مردان ۲۵۰ میلیون از وزارتخانه و ۱۰۰ میلیون تومان از استان گرفتیم تا این دو خیابان اصلی را احیا کنیم. پیشنهاد ما این است که سازمان بهسازی اطراف حرم به عنوان کارگذار این موضوع معرفی شود.
وی گفت: در مورد ساماندهی خانه‌های تاریخی همکاری مشترکی ایجاد شد و لیستی تهیه شد و معاون وزیر مغازه‌های هتل خورشید را پشتیبان طرح‌ها قرار دادند که اگر طرحی وجود داشته باشد می‌توانیم از این مغازه‌ها در اختیار دوستان بگذاریم. حتی گفته شد که از اراضی و املاک اصفهانی می‌توانیم این طرح‌ها را پشتیبانی کنیم.
منبع: مهر
