به گزارش تابناک کهگیلویه و بویراحمد، خدیجه ثنائیان زاده، دکترای روابط بین الملل، عضو بنیاد ملی نخبگان و تحلیلگر مسائل سیاسی طی یادداشتی در مورد تأثیرات جنگ روسیه و اوکراین بر کاهش عرضه گندم و افزایش قیمت مواد غذایی نوشت : روسیه و اوکراین بزرگترین تامین کنندگان گندم و تولیدکنندگان عمده گندم هستند. چندین کشور در خاورمیانه به صادرات گندم اوکراین وابسته هستند و جهش قیمت گندم می تواند قیمت نان را افزایش دهد که سابقه آتش زدن اعتراضات و ناآرامی های مدنی در منطقه را دارد.
بخش مهمی از گندم ، ذرت و جو جهان به دلیل جنگ در روسیه و اوکراین به دام افتاده است، در حالی که بخش بزرگتری از کودهای شیمیایی جهان در روسیه و بلاروس گیر کرده است. نتیجه این است که قیمت جهانی مواد غذایی و کود در حال افزایش است.صادرات جهانی گندم در مقایسه با برآوردهای پیش از جنگ کاهش یافته است.این کاهش صادرات باعث شد که قیمت گندم سر به فلک بکشد.
می توان بیان کرد که افزایش قیمت غلات، سوخت با نوای سیاسی نامشخص از جمله تاثیرات اولیه جنگ اوکراین برکشورهای خاورمیانه می باشد. نان یک کالای سیاسی است که سابقه برانگیختن اعتراضات خشونت آمیز ملی را در منطقه دارد. دلیل این همبستگی ساده است. در بسیاری از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، قیمت های اساسی مواد غذایی مانند نان به شدت توسط دولت یارانه پرداخت می شود. زمانی که قیمت ها به سطحی دست نیافتنی افزایش می یابد، دولت دیگر نمی تواند قیمت ها را پایین نگه دارد و اعتراضات گسترده تری را در مورد نارضایتی های سیاسی گسترده تر به راه می اندازد.متاسفانه، کمبود غلات با طولانی شدن جنگ در اوکراین بدتر می شود. وقتی این اتفاق بیفتد، تحولات سیاسی بزرگ در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نیز رخ می دهد.
گندم اوکراین و روسیه برای امنیت غذایی خاورمیانه بسیار مهم بوده است، جنگ در اوکراین شوک زیادی به بازارهای جهانی انرژی وارد کرده است. اکنون کره زمین با بحران عمیق تری مواجه است: کمبود غذا، در زمانی که قیمت مواد غذایی به دلیل اختلالات ناشی از ویروس کوید 19در حال افزایش است، تشدید درگیری اوکراین و روسیه که تقریبا 29درصد از عرضه جهانی تشکیل می دهند و به طور قابل توجهی بر صادرات گندم تاثیرمیگذارد، زمینه نا امنی غذایی را بیشتر افزایش می دهد، افزایش قیمت نان می تواند تاثیر بی ثبات کننده شدیدی ایجاد کند و افزایش قیمت می تواند بحران های انسانی را گسترده تر و نا آرامی ها را بیشتر کند کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به شدت به واردات گندم از روسیه و اوکراین متکی هستند. جنگ کنونی می تواند منجر به یک بحران غذایی شدید منطقه ای شود .
از آنجایی که برخی از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به شدت به واردات مواد غذایی و انرژی وابسته هستند تشدید بحران اوکراین می تواند باعث اختلال بیشتر در تامین انرژی، تشدید نا امنی مواد غذایی در این کشورها شود و به نوعی شوک اقتصادی به آنها وارد می کند، مخصوصا برای کشورهایی که مقادیر زیادی گندم از اوکراین و روسیه خریداری می کنند .
ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست از آنجا که د رطی سال های اخیر به دلیل خشکسالی و عدم مدیریت صحیح منابع آبی و سوء‌مدیریت در این زمینه شاهد کاهش برداشت گندم از مزارع دیم و آبی ایران بوده ایم و بیشترین واردات گندم ایران در سالهای گذشته نیز از شرق اروپا (روسیه ، قزاقستان، اوکراین و آلمان) بوده است.
روسیه و اوکراین یک سوم صادرات گندم جهان، یک پنجم ذرت و تقریبا 80 درصد تولید روغن افتابگردان را در اختیار دارند که هر سه کالا از جمله کالاهای اساسی وارداتی ایران می باشند ایران روغن افتابگردان، گندم، ذرت، سویا، جو و حتی سویا خوراکی برای دام را از روسیه و اوکراین وارد می کند، حجم وارادات ایران از روسیه بیسار بیشتر از اوکراین می باشد. بنابراین طولانی شدن جنگ اوکراین قطعا بر عرضه گندم، ذرت، روغن نباتی، خوراک دام و مواد کودی ایران تاثیرمی گذارد و قیمت ها را بیش از بیش بالا ببرد که در افزایش قیمت ماکارونی نیز ما این مساله را به عینه لمس کرده ایم.
راهکار :
با توجه به اهمیت خرید گندم برای ایران و عواملی که تولید داخلی راکاهش داده اند و با درک سلطه کالاهای کشاورزی در واردات ایران ، باید بر این مهم تاکید شود که اگر این روند تا سال 2023 ادامه یابد، وابستگی ایران به گندم وارداتی افزایش خواهد یافت و این نگرانی‌ها را در مورد تأثیر نامطلوب جنگ اوکراین برای ما افزایش می‌دهد.
بنابراین برای مواجه با این چالش ایران باید پتانسیل خود را در نظر بگیرد و از آنجایی که کشاورزان ایرانی ظرفیت تولید مقادیر گندم بیش از نیاز کشور را دارند، دولت نرخ خرید تضمینی گندم را به نحوی مشخص کند که در میان کشاورزان میل بیشتر به کشت گندم ایجاد شود و کشاورزان از کشت گندم رضایت داشته باشند در همین راستا می توان گفت با تولید بالای گندم می توان به خودکفایی رسید و اقتصاد را بهتر مدیریت کرد.
