يكي از ويژگيهاي شهرهاي تاريخي داشتن بافتها و بناهاي تاريخي آنهاست كه باعث باز شدن پاي گردشگران به اين مناطق و رونق اقتصادي جوامع محلي شده است.
البته اين بافتها و بناها كه بسياري از آنها به ثبت ملي و برخي مانند بافت تاريخي شهر يزد به ثبت جهاني نيز رسيده است، در گذر زمان دچار آسيبهاي طبيعي و گاهاً نيز انساني ميشوند ولي با اين تفاوت كه متوليان اين حوزه بيشتر به حوزه مرمت بناهاي تاريخي اهتمام دارند تا به بافتهاي تاريخي حوزه استحفاظي خود و همين باعث شده تا بسياري از بافتهاي تاريخي شهرها و حتي روستاهاي كشورمان به شدت دچار فرسودگي شوند.
از طرفي با توجه به اين كه طبق قانون هرگونه تخریب، تعریض، ساختوساز غیرمجاز و بدون مجوز میراث فرهنگي در این مناطق، جرم محسوب میشود، بسياري از مالكان خانههاي موجود در بافتهاي تاريخي رغبتي براي مرمت خانههاي خود ندارند و غالباً پس از مدتي آنها را به حال خود رها ميكنند به ديگر نقاط برخوردار شهر مهاجرت ميكنند.
همين موضوع نيز باعث شده تا شاهد خالي از سكنه شدن بسياري از بافتهاي تاريخي باشيم يا در مورد آنهايي كه هنوز به شدت دچار فرسودگي نشدهاند، شاهد جايگزيني اتباع بيگانه يا افراد غيربومي با فرهنگهاي مختلف به جاي اهالي اصيل و بومي باشيم كه البته با توجه به ضعف نظارتها در اين بخش از شهرها، همواره مشكلات و آسيبهاي بعدي را به دنبال دارند.
يكي از اين بافتهاي تاريخي كه اكنون دچار معضلاتي براي شهروندان شده، بافت تاريخي 162 هكتاري شهر ابركوه است به طوري كه برخي از مسئولان اين شهر را به دليل پارهاي از مشكلات در اين منطقه بسيار نگران كرده است.
بافت تاريخي ابركوه منشاء ناامني شهر
«علیرضا صالحی» فرمانده نیروی انتظامی ابرکوه با تأکید بر این که کسی مخالف حفظ میراث فرهنگی نیست، از وجود برخی مخروبههای موجود در بافت تاریخی این شهر که منشاء ناامنی شده است، گلایه ميكند.
وي با بیان این که نیروی انتظامی وظایف و مسئولیتهای خطیری را در سطح کشور و جامعه عهدهدار است، یکی از آنها را برقراری و حفظ نظم، امنیت و تأمین آسایش عمومی و فردی آحاد جامعه ذکر ميكند.
صالحي تصریح ميكند: امنیت پایدار، زمانی در جامعه حکمفرما میشود که همه مردم و مسئولان با یکدیگر همدل بوده و تعامل کافی داشته باشد.
وی همچنين خاطرنشان ميكند: در همین راستا تمام نگاهها به نیروی انتظامی است و این در حالی است که ما تمام توان خود را در این زمینه به کار گرفته و خواهیم گرفت اما سایر دستگاههای اجرایی و مسئولان نیز باید همکاری لازم را داشته باشند.
فرمانده نیروی انتظامی ابرکوه ميگويد: کسی مخالف حفظ و ماندگاری میراث تاریخی شهر نیست، ولی برخی اماکن واقعاً به مخروبه تبدیل شده که موجبات نارضایتی مردم را فراهم کرده است لذا پیشنهاد میشود هر منطقهای که قابل مرمت است، بازسازی شود و هر مکانی که بازسازی آن مصلحت نیست، از طریق مبادی ذیربط تصمیمات لازم در مورد آنها اتخاذ شود.
وی عنوان ميكند: برخی از خانههای قدیمی علاوه بر این که پاتوق مصرفکنندگان و فروشندگان مواد مخدر است، مفاسد اخلاقی هم در آن ارتکاب یافته و از نظر بهداشتی نیز وضعیت مطلوبی ندارند و ممکن است موجب شیوع بیماری نیز شوند.
صالحی از دستگیری 30 نفر از خردهفروشان مواد مخدر در سه ماه گذشته خبر ميدهد و اضافه ميكند: در بافت قدیمی محلههای بازار، گلکاران، نبادان، درب قلعه، طاووس، دروازه میدان شاهد اسکان افاغنه و مهاجرین غیربومی، بلاتکلیفی برخی خانههای قدیمی تخریبشده، ارتکاب روابط غیراخلاقی، استعمال و فروش مواد مخدر هستیم.
محلههای قدیمی ابركوه مورد هجمه فرهنگی است
البته «مسلم روحیپناه» ريیس آموزش و پرورش ابرکوه نيز ميگويد: محلههای قدیمی شهر مورد هجمه فرهنگی قرار دارد و اگر برای آن تدبیری اندیشیده نشود، در آینده قطعاً مشکلات بسیاری را شاهد هستیم.
وي بيان ميكند: در محلات قدیمی مشکلات بسیاری وجود دارد و میتوان همه آن را در قالب فقر فرهنگی معرفی کرد كه رفع آن نیازمند همکاری مسئولان است.
روحیپناه در ادامه بیسوادی یا کمسوادی، سطح پایین منزلت اجتماعی، ناآگاهی اعضای خانواده به ویژه والدین از مسائل تربیتی اخلاقی و آموزههای دینی و مذهبی، عدم همنوایی خانواده با هنجارهای رسمی و هنجارشکنی را از مصادیق فقر فرهنگی است.
وي با بیان این که بسیاری از محلههای قدیمی شهر مورد هجمه فرهنگی قرار گرفته است، ادامه ميدهد: تمام این اتفاقات قطعاً بر آینده شهر تأثیرگذار است و امروز باید از آن بترسیم که اگر تدبیری نداشته باشیم و فکری نکنیم قطعاً دچار مشکل میشویم.
امنيت بافت تاريخي برعهده نيروي انتظامي است
با اين حال «مجاهد کرباسی» رییس میراث فرهنگی ابرکوه ميگويد: برقراری امنیت در بافت تاريخي شهر كه به پاتوق معتادان تبدیل شده است، بر عهده نیروی انتظامی بوده و از سوی دیگر میتوان تدابیری اندیشید که از ورود اتباع بیگانه به شهر جلوگیری شود.
وي با بیان این که 162 هکتار بافت تاریخی ابرکوه به ثبت ملی رسیده است، عنوان ميكند: طبق قانون هرگونه تخریب، تعریض، ساختوساز غیرمجاز و بدون مجوز میراث در این مناطق، جرم محسوب میشود.
كرباسي اظهار ميكند: گذرها، معبرها و کوچههای بافت تاریخی را میتوان با مشارکت شهرداری و بر اساس طرح مصوب به شکلی مرمت کرد که برای اهالی قابل سکونت باشد.
به گفته وي، میراث آمادگی مشارکت با شهرداری پیرامون بهسازی معابر و کوچهها را دارد، ضمن این که برای ساماندهی خانههای قدیمی ضروری است که بخش خصوصی وارد عمل شود.
کرباسی ادامه ميدهد: در مورد خانههایی که 80 یا 90 درصد آن مخروبه شده مالک در صورت تمایل میتواند نسبت به تخریب آن به شهرداری مراجعه و پس از دريافت استعلام ميراث فرهنگي توسط شهرداری و در صورت صدور مجوز، آواربرداری انجام و ساختوساز جدید مطابق طرح و نقشه میراث فرهنگي صورت گیرد.
وي همچنين عنوان ميكند: میراث فرهنگی کاملاً آمادگی دارد تا جهت مرمت گذرها و معابر با شهرداری مشارکت کند، ضمن این که برای ساماندهی برخی از قسمتهای بافت تاریخی نیاز است که بخش خصوصی وارد میدان شود تا این خانهها را به بومگردی تبدیل کند.
کسی حق ندارد ابرکوه را در گذشته جا بگذارد
فرماندار ابرکوه با بیان این که مشکلات بافت تاریخی شهر مربوط به امروز و دیروز نیست، تاكيد ميكند: اگر بخواهیم ابرکوه را به یک شهر جهانی تبدیل کنیم، حق نداریم آن را در گذشته جا بگذاریم بلکه باید با تعامل و همدلی، زمینهي توسعه همهجانبه آن را فراهم کنیم.
«محمد کاظمی نسب» اضافه ميكند: همه اقشار مختلف در قبال بافت تاریخی مسئول هستند، ضمن این که وظیفه مدیران و مسئولین سنگینتر بوده و کسی نمیتواند از زیر بار آن شانه خالی کند.
وي عنوان ميكند: اگر بخشی از شهرستان به عنوان بافت تاریخی نامگذاری و ثبت شده، قطعاً قانون هم برای محافظت از آن و همچنین رفع مشکلات ساکنینش، راهکارهایی را ارائه کرده است.
كاظمينسب ميگويد: داشتن سبقه و آثار تاریخی و فرهنگی بسیار نسبت به سایر شهرهایی که پایتخت سلسله خاصی نبوده، موقعیت جغرافیای، استراتژیک و زمینشناسی، ابرکوه را در زمره شهرهای نمونه گردشگری کشور قرار داده است.
وي با تأکید بر همکاری و همدلی دستگاههای مختلف جهت توسعه و پیشرفت همهجانبه شهر، بيان ميكند: در این شهرستان اقدامات بسیاری به واسطه تلاشهای شبانهروزی مدیران در دورههای مختلف صورت گرفته و نسبت به پنج سال قبل نیز پیشرفتهای بسیاری داشته است، هرچند در مقایسه با برخی شهرها، کاستیهایی هم دارد.
فرماندار ابركوه بر وظیفه مشترک شهرداری و میراث فرهنگی نسبت به مرمت و ساماندهی معابر و گذرگاههای بافت تاریخی تأکید و اضافه ميكند: اگر همدلی نباشد نه تنها شهر پیشرفت نمیکند بلکه روز به روز شاهد تخریب بناهای تاریخی و ارزشمند نیز خواهیم بود.
وی ادامه ميدهد: سرمایههای عظیم اجتماعی، فرهنگی و انسانی در محلات قدیمی شهرستان وجود دارد که امید است فارغ از همه تعصبات بتوانیم با همدلی و تعامل، این سرمایهها را حفظ و خادم مردم باشیم.
البته با توجه به طرح اين موضوع مقرر شده است كه جلساتي پیرامون عملکرد دستگاههای مربوطه هر سه ماه یکبار با حضور فرماندار تشکیل و طرح مشارکتی و تخصیص اعتبار برای احیا بافت تاریخی با حضور میراث و شهرداری تهیه و مراتب به هیئتامنا و مردم اعلام شود.
علاوه بر اين مقرر شده تا با تشكيل کارگروه حفظ و حراست از بافت تاریخی با مدیریت فرماندار، خانههایی که قابلیت ساخت ندارند از سوي اهالی شناسایی و به مراجع مربوطه جهت کارشناسی معرفی كنند.
میراث فرهنگی ابركوه نيز موظف شده تا محدوده و مرز بافت تاریخی را مشخص و به صورت عمومی اطلاعرسانی کند.