به گزارش
تابناک یزد قدرت بدون نقد، فساد می‌آورد و اخلاقی ترین انسان‌ها هنگامی که از پلکان قدرت بالا می‌روند و بر سریر قدرت می‌نشینند، اگر با نظارت و نقد کنترل نشوند، دچار باتلاق فساد می‌شوند.
بنابر این شهروندان آگاه و مسئول وظیفه دارند ضمن مطالعه و کسب آگاهی‌ها و مهارت‌های لازم و تجزیه و تحلیل اطلاعات، با شجاعت، شهامت، صداقت و تدبیر به نقد قدرت و عملکرد آنان بپردازند.
از این اقدام ضروری در فرهنگ اسلامی به عنوان «امر به معروف و نهی از منکر» که یکی از مترقی‌ترین شیوه‌های نظارت اجتماعی است یاد می‌شود. اهمیت «امر به معروف و نهی از منکر» به حدی زیاد است که امیر مومنان علی(ع) با تاکید بر ضرورت اجرای امر به معروف و نهی از منکر، آن را موجب پشت‌گرمی مومنان می‌داند و ترک آن را موجب تسلط نااهلان می‌شمارد آنجا که می فرماید: «امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید؛ زیرا بدان بر شما مستولی می‌شوند و آنگاه دعا می‌کنید (برای نجات از آن وضع) ولی دعای شما مستجاب نمی‌شود».
برای این که فرایند نقد و یا امر به معروف و نهی از منکر بتواند به اهداف اصلاحی و نه تخریبی خود دست یابد، رعایت چند نکته برای شهروندان آگاه، صادق و شجاع ضرورت می‌یابد:
1) مسئله‌مداری به جای هیجان‌مداری
فرایند نقد اگر دچار هیجان زدگی شود و بدون شناخت و آگاهی‌ها و مهارت‌های لازم بر مدار هیجان قرار گیرد، هرگز نخواهد توانست اهداف اصلاحی خود را پی بگیرد ، لذا بهتر این است با طرح مسئله و مسئله‌مداری فارغ از هیجان زدگی به جای این که در ورطه نق زدن بیافتیم، با تکنیک‌های لازم به حل مسئله بپردازیم.
2) آگاه‌سازی عمومی مردم
شهروندان آگاه و فعالان مدنی افزون بر وظیفه‌ای که برای نقد قدرت و عملکرد نهادهای قدرت دارند، وظیفه دارند تا ضمن توکل به خدای قادر و توانا، که یاریگر مومنان است، با انتشار بذر آگاهی و امید برای آگاه‌سازی مردم و نیز مدیریت افکار عمومی تلاش کنند و قدرت نهفته در یکپارچگی و وحدت و آگاهی مردم را به پشتیبانی از حرکت اصلاحی خویش به میدان تفکر و مشارکت فکری و عملی بیاورند.
3) تشکل سازی و نهادسازی
با توجه به پیچیدگی روابط در جامعه امروزی و گرفتاری‌های زندگی روزمره افراد، به نظر می‌رسد هر حرکت اصلاحی برای این که بتواند با موفقیت و به صورت مستمر فرایند نقد را پیگیری کند، نیاز به تلاش سامان‌مند و نهادی دارد و برای این منظور تیم سازی و فعال ساختن نهادهای مدنی شناسنامه دار یکی از ضرورت‌های مهم به شمار می‌رود. تشکیل تیم‌ها و نهادها حرکت اصلاحی را ادر می‌سازد با برراری ارتباط با اقشار مختلف جامعه، پیوند ضروری تیم‌ها و نهادهای مدنی را با توده مردم حفظ نماید.
4) پرهیز از شتاب و نا امیدی
چون معمولا فرایند نقد قدرت با دشواری‌ها و پیچیدگی‌هایی روبروست و نیاز به زمان کافی دارد، لذا برای این که این فرایند با موفقیت به اهداف خود دست یابد، پرهیز از شتاب و عجله در پیگیری و حل مسئله ضروری است.
همچنین طولانی شدن پیگیری و تلاش‌ها و اندک بودن نتایج به دست آمده هرگز نباید ما و مردم را دچار سرخوردگی و نا امیدی سازد. چرا که امید یکی از سرمایه های اصلی هر حرکت اصلاحی است.
5) شجاعت و صداقت
معمولا تلاش برای نقد قدرت ممکن است انسان را دچار آسیب‌ها و ضررهایی کند، افراد در فرایند نقد قدرت ناچار به پرداخت هزینه‌هایی هستند که گاهی بر سرنوشت زندگی آنان نیز تاثیر گذاشته و سایه می‌افکند، اما برای موفقیت و استمرار یک حرکت اصلاحی، ناقدان و فعالان نهادهای مدنی باید از شجاعت و شهامت لازم برخوردار باشند.
همچنین برای پیشبرد نقد قدرت، عنصر صداقت و پرهیز از اسیر شدن در وابستگی‌ها و دلبستگی‌های مجهول و مجعول و ناصواب به گروه و دسته و نهاد و تیم، ضرورت دارد. گاهی ممکن است گروه و تیم ما دچار خطا و اشتباه شود، ماندن در اشتباه و اصرار بر روش‌ها یا اعمال نادرست، خطایی بزرگ‌تر از اشتباه نخستین است و اینجاست که صداقت و شجاعت می‌تواند و باید انسان را از درافتادن به ورطه لجاجت و آسیب‌های فعالیت مدنی نجات بخشد.
6) قانونمداری
رعایت قانون و توجه به قانونمداری همواره باید به عنوان یکی از دغدغه مندی‌های فعالان مدنی باشد. شهروندان آگاه که برای آگاهی‌بخشی و اصلاح عملکردهای اصحاب قدرت وارد میدان‌های مدنی می‌شوند، و بر آن هستند تا اصحاب قدرت را با معیار قانون بسنجند و به جاده قانون هدایت و راهنمایی کنند، خود نیز باید قانون را شناخته و بر مدار قانون حرکت کنند.
پرهیز از هرگونه حرکتی خلاف قانون از جمله ضرورت‌های هر حرکت اعتراضی و اصلاحی است.
[1] دشتی، محمد.
ترجمه نهج‌البلاغه. انتشارات مشرقین، قم: 1379 ش، چاپ چهارم، نامه 31، ص 630.
[1]
ابن‌میثم، کمال‌الدین . اختیار
مصباح السالکین. بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1408 ه/ 1366 ش، نامه 46،
ص 535.