خانواده اساسیترین و مهمترین نهاد اجتماعی است که در جامعهپذیری و تربیت اجتماعی فرزندان نقش مهم و اساسی ایفا میکند لذا اگر زنان در خانواده دچار اعتیاد و در معرض آسیبهای اجتماعی باشند، روابط خانوادگی را متزلزل نموده و آسیبهای جدی به بنیان خانواده وارد خواهد نمود و تربیت و آینده فرزندان را با چالشهای اساسی مواجه خواهد ساخت و زمینه ازهمگسیختگی و فروپاشی نهاد خانواده را فراهم نموده و تأثیرات نامطلوبی در مسئولیت اجتماعی زنان و تربیت فرزندان ایجاد خواهد کرد.
متأسفانه در سالهای اخیر، گسترش و سرعت شیوع مصرف مواد مخدر در بین زنان به یک معضل مهم و اساسی درحوزه آسیبهای اجتماعی تبدیلشده و نگرانیهایی را برای خانوادهها و جامعه ایجاد نموده که این امر میتواند هشدار و زنگ خطری در روابط خانوادگی و تربیت و جامعهپذیری فرزندان محسوب میشود.
موضوع اعتیاد زنان از اهمیت و حساسیت زیادی برخوردار است و نیازمند مطالعه دقیق و ارائه برنامههای پیشگیرانه و آگاهیبخش توسط سازمانها و نهادهای مرتبط در سطح جامعه و خانوادهها و نگاه جدیتر به این معضل اجتماعی است، زیرا بنیان و دوام خانواده را تهدید میکند؛ لذا باید عوامل و زمینههای گرایش زنان به اعتیاد موردبررسی علمی قرار گیرد و مکانهایی نظیر آرایشگاهها،باشگاههای ورزشی وبدنسازی،کلوپها وقهوهخانه سنتی...که خطر ابتلا و گرایش زنان به مصرف موادمخدرهای صنعتی وشیمیایی و روانگردانها و مواد محرک زا را افزایش میدهدمورد شناسایی وتحت نظارت وکنترل سازمانها و دستگاههای انتظامی و اجتماعی قرار گیرد و کنترل اجتماعی بیشتری صورت گیرد.
در رابطه با بررسی علل افزایش اعتیاد در زنان، دانشگاهها و مراکز آموزشی و آموزشوپرورش و نهادهای فرهنگی و اجتماعی نقش مهمی در افزایش آگاهی و شناخت خانواده وزنان و دانشجویان دارند و میتوانند تأثیرات و زیانها و پیامدهای ناگوار مصرف داروهای صنعتی و مواد مخدر را برای آنها بازگو نمایند.
همچنین برگزاری کلاسها و دورههای آموزشی پیشگیری از اعتیاد برای زنان و خانوادههای در معرض اعتیاد، تقویت باورهای دینی و اعتقادی خانوادهها، هماهنگی و همکاری بین سازمانها و نهادهای فرهنگی و اجتماعی، غنیسازی اوقات فراغت زنان، نظارت بر کمپها و مراکز پیشگیری از اعتیاد، حمایت ازپایاننامهها وپژوهشهای مرتبط با اعتیاد زنان، آموزش مهارتهای زندگی، افزایش شادابی و نشاط اجتماعی و توزیع بستههای آموزشی و پیشگیرانه بین خانوادهها و افراد در معرض آسیب و مکانهای آسیبزا و پرخطر در ارتباط با امور زنان میتواند نقش تعیینکننده در پیشگیری و کاهش آسیبهای اجتماعی و اعتیاد زنان و دوام خانواده داشته باشند.
کاهش سن اعتیاد و گرایش به مصرف مواد مخدر در بین دختران وزنان شاخص مطلوبی برای خانوادهها و روابط خانوادگی نیست و باید با برنامهریزی عالمانه و کارشناسانه و بهرهگیری از دیدگاههای صاحبنظران و متخصصان اجتماعی و تربیتی، اقدامات اساسی جهت پایداری و سلامت خانواده انجام گیرد و زمینه مناسبی جهت آموزش و تربیت سالم فرزندان فراهم شود که در راستا ارتقا شناخت و آگاهیهای والدین و فرزندان نقش مؤثری در پیشگیری از آسیبها و انحرافات اجتماعی دارد.
مهرداد هوشمند
استاد جامعهشناسی دانشگاه