به گزارش تابناک قم، محیط زیست، آب، خاک، طبیعت و زندگی در اختیار انسان قرار داده شده و حفظ و حراست از آن نیز بر عهده اوست. انسان است که میتواند با سوء مصرف محیط زندگی و زیست خود را تخریب کرده و یا شرایط بهتر از گذشته را فراهم کند. امروزه با گسترش شهرنشینی تخریب محیط زیست برای زندگی بهتر به عنوان خطری برای زندگی آینده بشریت مطرح است و بسیاری از دوستداران و حافظان محیط زیست اقدام به حرکت داوطلبانه برای آگاهی بخشی به جامعه کردهاند.
هرچند نقش مردم در حفاظت از محیط زیست و طبیعت بسیار چشمگیر است، اما در این بین مسوولان و مدیران شهرها نیز وظیفهای سنگین بر دوش داشته و با استفاده از همراهی مردم باید بسترهایی را برای جلوگیری از لطمه خوردن به محیط زیست فراهم کنند.
شهرداریها یکی از ارگانهایی هستند که امروز به طور مستقیم بخشی از وظایف مرتبط با حفظ محیط زیست بر دوش آنهاست. هرچند در شهرها بخشی از وظایف بر دوش دولت و دیگر ارگانها و بخشی بر عهده شهرداریهاست اما آنها نقش ویژه تری نسبت به دیگر دستگاهها برای حفظ طبیعت و بهبود فضای زیست محیطی دارند.
در مجموعه وظایف شهرداریها در حوزه مدیریت محیط زیست شهری در بخش امور مواد زائد و جامد، امور آب و فاضلاب و امور مربوط به آلودگی هوا و صدا تعریف میشود که مدیران شهری وظیفه دارند با برنامه ریزی صحیح و کارآمد این بخشها را مدیریت کرده و از تخریب محیط زیست از این مسیرها جلوگیری کنند، هرچند آنها به تنهایی قادر به این اقدام نبوده و باید برنامههای خود را با همکاری و حمایت دیگر سازمانهای شهری از جمله محیط زیست، استانداریها و دیگر مجموعهها اجرایی کنند.
بخشی از امور مرتبط با مواد زائد و جامد و آب و فاضلاب به نحوه مدیریت پسماندها در شهر برمیگردد. از مرحله تولید تا دفع پسماند شهرداریها با این مساله درگیر شده و عدم مدیریت آن نقش بسزایی در تخریب و آلودگی محیط زیست دارد به گونه ای که جمع آوری نادرست و یا دفع بدون کارشناسی این مواد اثر مستقیم بر روی محیط زیست خواهد داشت و میتواند آینده بشریت را به خطر اندازد.
هرچند بخش اعظم تولید زباله به فرهنگ مردم بر میگردد اما در این بخش نیز شهرداریها به طور غیر مستقیم دخیل بوده و به عنوان ارگانی فرهنگ ساز باید مدیریت تولید زباله را نیز بر عهده داشته باشند تا از تولید پسماندهای خطرساز برای محیط زیست و همچنین جمع آوری نادرست آنها جلوگیری کنند.
اما وظیفه مستقیم شهرداریها در این بخش مربوط به جمع آوری و دفع پسماند است. امروزه در کشور ما عموماً جمع آوری زباله به وسیله دستگاههای مکانیزهای صورت میگیرد که معمولاً استانداردهای لازم در حفظ محیط زیست و تحویل صحیح پسماند را رعایت میکنند اما اثر اصلی به نوع دفع پسماند بر میگردد.
در بسیاری از شهرهای کشور ما پسماندهای شهری دفن میشود. اقدامی که مستقیماً آب و خاک را به خطر انداخته و به دنبال آن زندگی بشر را به مخاطراتی رو به رو خواهد کرد. هرچند عمده زبالههای تولیدی شهری خشک و تر و در یک کلام خانگی هستند، اما عموماً زبالههای عفونی نیز به دلیل عدم رعایت قوانین و استانداردها با آنها ترکیب شده و یکجا دفن میشوند که در پی آلودگی آب و خاک میتوانند بیماریهای گوناگونی را در جامعه شایع کنند.
در شهر قم روزانه بیش از 700 تن زباله تولید میشود که به گفته مدیران شهری عمده این زبالهها دفن میشود. در 13 کیلومتر شهر سایتی به نام البرز بنا شده که در این محدوده اقدامات مرتبط با جمع آوری و دفن زباله صورت میگیرد. هرچند این روش غیراصولی و خطرساز سالهاست در این شهر به کار گرفته شده اما کمتر از یک سال است که مدیران شهری تصمیم به تغییر روند دفع زباله شهری و جلوگیری از تخریب محیط زیست گرفتهاند.
امروزه در سطح جهان روشهای مختلفی برای دفع زباله به کار گرفته میشود اما در کشور ما استفاده از هاضم و دستگاههای زباله سوز و یا تهیه کود کمپوست رواج بیشتری دارد. شهرهایی از جمله اصفهان و تهران که در بحث مدیریت پسماند در کشور پیشتاز هستند این روشها را برای دفع پسماند به کار گرفتهاند.
اواخر سال گذشته بود که مدیران شهر قم نیز از تصمیم خود برای تغییر روش دفع زباله و احداث کارخانههای زباله سوز و استحصال انرژی از پسماندهای شهری دادند. هرچند ماهها از این اطلاع رسانی میگذرد اما به نظر میرسد ظرف روزهای گذشته مراحل نهایی برای راه اندازی این کارخانهها آغاز شده است.
معاون خدمات شهری و امور اجتماعی شهرداری قم در این مورد با اشاره به ضرورت احداث نیروگاه زبالهسوز با سیستم دایجستر، میزان تولید زباله در شهر را خطرساز دانست و گفت: براساس قانون باید میزان دفن زباله در شهرها به صفر برسد که این شرایط در قم هنوز فراهم نشده است.
سیدامیر سامع با اشاره به شرایط سایت دفن زباله البرز افزود: قریب به نیمی از زبالههای تولید شده در قم قابل تبدیل به انرژی است و میتوان با اتخاذ سازوکاری برای سوزاندن از آنها انرژی استحصال کرد.
وی تولید برق از مواد آلی زبالهها را امکان پذیر دانست و گفت: در این راستا نیز سعی داریم سیستمی را در سایت البرز مستقر کنیم تا بتوان از این زبالهها نیز برق تولید کرد.
معاون خدمات شهری و امور اجتماعی شهرداری قم با تاکید بر اینکه برای استقرار سیستمهای زباله سوز و هاضم بیش از 200 میلیارد تومان اعتبار نیاز است، گفت: در این زمینه از مشارکت بخش خصوصی استفاده خواهیم کرد تا بتوان هرچه سریع تر اقدامات لازم برای راه اندازی این سیستم را سامان داد.
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم با اشاره به شرایط دفع زباله در این شهر اظهار کرد: در حال حاضر در مجموعه سایت البرز گودالی به عمق 15 متر و طول و عرض 100 و 30 متر حفر شده و دفن زباله در این مجموعه صورت میگیرد که ادامه این روند محیط زیست استان را با معضلی جدی روبه رو خواهد کرد.
سید عبدالله میرابراهیمی تفکیک زباله را یکی از ضروریات برای کاهش تولید زباله عنوان کرد و افزود: در این زمینه مدیریت شهری نیازمند همکاری و همراهی مردم است تا اولاً میزان تولید زباله کاهش یافته سپس بستری برای استفاده صحیح از این پسماند فراهم شود.
وی به راهکارهای مختلفی که برای جلوگیری از دفن زباله وجود دارد اشاره کرد و افزود: در این راستا دو برنامه جدی در مدیریت شهری اجرایی شده و با توجه به اینکه شهرداری به تنهایی قادر به تأمین منابع لازم برای احداث این مجموعهها نیست در حال جذب سرمایه گذار برای احداث کارخانهها هستیم.
با توجه به اینکه مدت زیادی از روند دفن زباله در شهر میگذرد و خطرات جدی محیط زیست قم را تهدید میکند، مردم و دوستداران محیط زیست منتظر اقدام جدی و سریع مدیران شهر برای توقف این حرکت خطرساز هستند؛ هرچند نقش مردم در کاهش تولید زباله و تغییر الگوی مصرف برای جلوگیری از تولید زبالههای خطرساز نیز غیرقابل چشم پوشی است.