برای اولین بار
به همت معاونت منابع انسانی و امور فرهنگی دادگستری کهگیلویه و بویراحمد و سازمان بسیج حقوقدانان سپاه فتح استان ابعاد حقوقی ترور شهید حاج قاسم سلیمانی در یاسوج مرکز کهگیلویه و بویراحمد مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
به گزارش تابناک کهگیلویه و بویراحمد ، این برنامه با حضور دکتر حسن نگین تاجی رئیس کل دادگستری کهگیلویه و بویرحمد، دکتر محمد مهدی صالحی مسئول معاونت منابع انسانی دادگستری کل استان, جمشید ارسلان جو مسئول ستاد تخصصی بسیج اقشار سپاه فتح, فرامرز علیزاده مسئول سازمان بسیج حقوقدانان سپاه فتح به صورت مجازی برگزار شد و دکتر سعید عمرانی معاون قضایی دادستان کل کشور و مسئول بسیج قوه قضائیه، دکتر سهراب انبارکی رئیس سازمان بسیج حقوقدانان کشور و دکتر هیبت الله نژندی منش عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و نائب رئیس انجمن ایرانی حقوق بین الملل کیفری درخصوص بررسی ابعاد حقوقی ترور شهید حاج قاسم سلیمانی سخنرانی و به تحلیل موضوع پرداختند و به سوالات شرکت کنندگان مجازی این برنامه پاسخ دادند.
در ابتدای این برنامه دکتر حسن نگین تاجی رئیس کل دادگستری استان کهگیلویه و بویرحمد ضمن تسلیت ایام فاطمیه و سالروز شهادت سردار سلیمانی از دکتر صالحی، ارسلان جو، علیزاده و اساتید کشوری و همه کسانی که در برگزاری این برنامه همکاری داشتند، تقدیر کرد.
دکتر حسن نگین تاجی بیان کرد: به مناسبت سالگرد شهادت سردار دلها ، کتابخانه دادگستری استان افتتاح و به نام سردار حاج قاسم سلیمانی نامگذاری شد.
وی با اشاره به اینکه جلسات نقد رای و مباحث حقوقی در دستور کار دادگستری کل استان قرار گرفته است افزود: سند ارتقاء یافته تحول قوه قضاییه هفته قبل از سوی ریاست قوه قضاییه، به تمام روسای کل استان ها ابلاغ شد.
مقام ارشد قضایی استان گفت: زیربنای تحول، مباحث علمی، آموزشی و نقد آراء است و امروز یک جلسه بی نظیر با موضوع ابعاد حقوقی ترور شهید حاج قاسم سلیمانی در یاسوج برگزار می شود و از نظریات اساتید و دانشجویان و همه کسانی که در این برنامه شرکت می کنند استفاده خواهیم کرد.
دکتر محمد مهدی صالحی ،معاون منابع انسانی و امور فرهنگی دادگستری استان کهگیلویه و بویراحمد نیز در خصوص برگذاری این نشست اظهار کرد: به منظور بخشی از ادای دینی که نسبت به سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی داریم ،دادگستری استان کهگیلویه و بویراحمد برای اولین بار در استان و دادگستری های کشور ،اقدام به برگذاری این برنامه با حضور شخصیت های حقوقی قضایی و نظامی و با دعوت از برخی از مقامات ارشد قضایی در سطح قوه قضائیه کرده است.
دکتر صالحی با بیان این که این برنامه به دلیل رعایت پروتکل های بهداشتی بصورت برخط(آ ن لاین) برگذار گردید افزود:برگذاری بررسی ابعاد حقوقی ترور سپهبد شهید سلیمانی موجب رشد و آگاهی جامعه حقوقی در داخل و خارج از کشور خواهد شد.
دکتر سعید عمرانی معاون قضایی دادستان کل کشور و مسئول بسیج قوه قضائیه اولین سخنران کشوری این برنامه مجازی بود و گفت: سردار سلیمانی و همراهانشان در یک سفر دیپلماتیک به کشور عراق توسط آمریکایی های تروریست به شهادت رسیدند.
وی بیان کرد: از سه منظر این جنایت مورد توجه است و از لحاظ صلاحیت می تواند در ایران، عراق ( محل جنایت) و دادگاه بین المللی مورد رسیدگی قرار گیرد.
معاون قضایی دادستان کل کشور افزود: حضرت آیت الله رئیسی از همان بدو حادثه شهادت حاج قاسم سلیمانی دستورات لازم برای رسیدگی به موضوع را صادر کردند و دادستان کل و کارگروهی پیگیری را در دستور کار قرار دادند و اسناد مورد نیاز جمع آوری گردید.
دکتر سعید عمرانی گفت: ۴۰ نفر از جمله عامل و مباشر و مسبب و در راس آنها ترامپ جنایتکار و افراد دست نشانده موساد و کسانی که در این حادثه تروریستی نقش داشتند شناسایی شده اند و امیدواریم آنچه مربوط به داخل کشور است را به مرحله صدور کیفر خواست و صدور حکم برسانیم و حکم قطعا قابلیت اجرا خواهد داشت.
مسئول بسیج قوه قضائیه ابراز داشت: پرونده حادثه ترور سردار شهید حاج قاسم سلیمانی به طور جمع در ایران،عراق و سطح بین المللی قابل پیگیری و رسیدگی است و باید تلاش لازم صورت گیرد که در دادگاه بین المللی کیفری لاهه به نتیجه برسد.
دکتر هیبت الله نژندی منش عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و نائب رئیس انجمن ایرانی حقوق بین الملل کیفری نیز گفت: دو نکته حقوقی از نظر حقوق بین المللی در این زمینه مطرح است اول اینکه درست است که نیروهای نظامی آمریکایی در عراق با موافقت دولت عراق حضور دارند اما باید طبق توافقی که بین دو کشور وجود دارد هرگونه عملیات نظامی با هماهنگی و رضایت دولت عراق باشد. نکته دوم اینکه وقتی اقدامی علیه نیروهای نظامی آمریکایی در عراق انجام می شود واکنش احتمالی در قبال این اقدام با دولت عراق است.یعنی یک فرصتی داده شود اگر دولت عراق نخواهد و یا نتواند اقدامی انجام دهد، دولت آمریکا می توانست متوسل به حمله نظامی شود که آمریکایی ها هیچکدام از این دو شرط بین المللی را رعایت نکردند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: چند روز قبل از شهادت سردار سلیمانی نیروهای آمریکایی با هواپیما به اماکن جنوب شرق القائم در مرز با سوریه حمله کردند که در این حمله چند نیروی عراقی کشته و زخمی شدند و این اتفاقات باعث نفرت و خشم عمومی مردم عراق از آمریکایی ها شد و بیرون از سفارت آمریکا در بغداد تظاهراتی را برگزار کردند.
رئیس انجمن ایرانی حقوق بین الملل کیفری ادامه داد: در این زمینه حقوق بین المللی عرفی و کنوانسیون های ۱۹۶۱و ۱۹۶۳ وین به ترتیب در رابطه با روابط دیپلماتیک و کنسولی را داریم که تعهداتی را بر عهده دولت میزبان( عراق) قرار می دهد و براساس اظهارات مقامات آمریکایی، دولت عراق حداکثر تلاش برای حفاظت از اماکن دیپلماتیک آمریکا طبق تعهدات بین المللی را انجام داده است.
دکتر هیبت الله نژندی منش تصریح کرد: از نظر حقوقی تعهدات دولت ها در حمایت و حفاظت از اماکن دیپلماتیک تعهد به وسیله است یعنی دولت ها تمام تلاش خود را به کار می گیرند و ممکن است موفق به حفاظت بشوند و یا موفق نشوند.
وی گفت: در ساعت یک و ۴۵ دقیقه بامداد سوم ژانویه ۲۰۲۰ نیروی هوایی آمریکا که در منطقه بودند در نزدیکی فرودگاه بین المللی بغداد که یک فرودگاه غیر نظامی است به 2 دستگاه خودرو که حامل شهروندان و میهمانان آنها حمله کردند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ابراز داشت: مهمان وقتی دارای یک ماموریت سیاسی است می تواند مصداق اشخاص حمایت شده بین المللی قرار گیرد که در این زمینه کنواسیون ۱۹۷۳ نیویورک راجع به پیشگیری و مجازات جرائم علیه اشخاص حمایت شده بین المللی را داریم.
وی افزود: در چنین شرایطی آمریکا متوسل به زور نظامی شده است در حالی که در مجموعه دستگاه های حقوق بین الملل و منشور سازمان ملل متحد اصل بر ممنوعیت توسل به زور است .
این استاد دانشگاه بیان کرد: استثنا در دو مورد اجازه داده شده از زور نظامی استفاده شود یکی در ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد است که در صورت وجود حمله مسلحانه به عنوان حق دفاع مشروع به صورت ذاتی فردی و جمعی است و مورد دیگر ماده ۴۲ منشور است که با مجوز شورای امنیت سازمان ملل متحد استفاده از زور نظامی انجام شود.
نژندی منش گفت: آمریکایی ها استناد به دفاع مشروع دارند و دو دسته استدلال از اقدام تروریستی خود دارند که دسته ای به حقوق داخلی بر می گردد و در عرصه بین المللی قابل استناد نیست مثل اینکه می گویند سردار سلیمانی را ترور کردیم چرا که قرار بود در آینده اقدامات و حملات بیشتری نسبت به نیروها و مواضع و اماکن دیپلماتیک آمریکایی انجام دهد که به اصلاح به آن دفاع مشروع پیشگیرانه می گویند اما هیچ توجیهی در حقوق بین المللی ندارد.
وی افزود: اما استدلال دوم آنها که در نامه ای به شورای امنیت ملل متحد نیز مطرح شده بحث توسل به دفاع مشروع است و دفاع مشروع در چارچوب ماده ۵۱ و حتی حقوق بین الملل عرفی که سه شرط لازم است و اینکه حمله مسلحانه چیست در منشور سازمان ملل متحدهیچ تعریفی از آن نشده است .
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: مهمترین پرونده ای که در این خصوص وجود دارد پرونده ای است که در سال ۱۹۸۴ نیکاراگوئه علیه آمریکا مطرح کرده. زمانی که آمریکا در امور داخلی نیکاراگوئه دخالت کرده و از نیروهای شورشی علیه دولت قانونی نیکاراگوئه استفاده کرده است.
وی بیان کرد: مفهوم حمله مسلحانه در پرونده سکوهای نفتی جمهوری اسلامی علیه آمریکا تبیین شده است که عبارت است از اینکه که زور مسلحانه توسط نیروهای نظامی علیه یک کشور دیگر انجام شده است.
نژندی منش افزود: بنابراین در این قسمت ما نمی بینیم که یک حمله مسلحانه از سوی ایران صورت گرفته باشد و شرط دوم که قابلیت انتساب به یک دولت است قابل بحث است.
نائب رئیس انجمن ایرانی حقوق بین الملل کیفری ابراز داشت: دو بحث را آمریکایی ها مطرح می کنند یکی اقداماتی که خارج از عراق باشد که بعضا به صورت ادعای واهی مطرح می شود مثل اقداماتی که علیه پالایشگاه ها یا منافع عربستان مطرح می شود و به دروغ به جمهوری اسلامی نسبت دادند که نماینده جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد در نامه های متعدد که به شورای امنیت نوشته به صورت مستند و مستدل این حملات را رد کرده است بنابراین در این قسمت که حمله مسلحانه از سوی جمهوری اسلامی صورت گرفته باشد از نظر حقوقی قابل اثبات نیست .
وی افزود: لذا وارد فاز دوم شده اند و به نیروهای کتائب حزب الله در عراق اشاره می کنند و می گویند جمهوری اسلامی ایران به نوعی اعمال و اقدامات ارتکابی توسط نیروهای کتائب حزب الله را به خود انتساب داده است.
نژندی منش بیان کرد: نیروهای کتائب حزب الله بخشی از نیروی رسمی عراق است و نمی تواند از جمهوری اسلامی دستور بگیرد و اگر این نیروی نظامی بخواهد از ایران دستور بگیرد و یا تحت کنترل ایران باشد به توافقات بین دو کشور برمی گردد و انتساب اعمال گروه های غیر دولت بحث دیگری است که آمریکایی ها در این زمینه اشتباه کرده اند.
وی گفت: نکته دیگر اینکه اگر به فرض بپذیریم که کتائب حزب الله یک نیروی شبه نظامی است که جزو ارکان رسمی نظامی دولت عراق نیست و آن وقت اعمال آنها را به جمهوری اسلامی نسبت بدهیم و به دفاع مشروع استناد کنیم باید معیار کنترل موثر بین جمهوری اسلامی و عملیات هایی که این نیروها انجام داده اند اثبات کنیم.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در پرونده نیکاراگوئه دیوان می گوید آموزش، تجهیز، تامین مالی و حمایت اطلاعاتی و عملیاتی دلیل کافی برای انتساب نمی باشد بلکه باید در هر عملیات اثبات شود که اگر اقدامی علیه نیروهای آمریکایی انجام شده دستور از سوی جمهوری اسلامی بوده زمان عملیات و نحوه انجام را ایران مشخص کرده که هیچکدام از این موارد قانون انتساب به جمهوری اسلامی ایران نیست و نماینده ما در سازمان ملل متحد در نامه ای که به شورای امنیت می نویسد هر دستور یا هدایت کتائب حزب الله در عراق را رد می کند و بنابر رویه دیوان اینجا هم معیار کنترل موثر که از نظر حقوقی مناسب است احراز نشده است .
وی بیان کرد: نکته سوم بحث ضرورت است و زمانی می توانیم به زور نظامی متوسل شویم که هیچ راه حلی جز نظامی نباشد در حالی که دولت آمریکا اولین بار در قلمرو دولت عراق متوسل به زور نظامی شد . در ثانی برای حفاظت از اماکن دیپلماتیک دولت عراق تمام تلاش خود را انجام داده و در بدترین حالت دولت آمریکا باید نیروهای دیپلماتیک خود را از عراق خارج و به منطقه امنی انتقال می داد نه اینکه به صورت غیرقانونی متوسل به زور نظامی شود که در اینجا ضرورتی برای توسل به زور توسط آمریکا وجود نداشت.
نژندی منش ابراز داشت: بحث حقوق بین الملل بشر دوستانه است که لازمه آن یک مخاصمه مسلحانه است و باید مخاصمه مسلحانه بین ایران و آمریکا اثبات می شد که چنین چیزی از نظر حقوقی وجود نداشته بنابراین بحث اینکه بخواهیم بگوییم سردار سلیمانی به عنوان یک فرد نظامی عمل مشروع بوده در اینجا به عنوان یک عمل حقوقی قابل احراز نیست.
وی گفت: براساس حقوق بین الملل بشر، سلب حیات افراد بدون مجوز قانونی و رسیدگی در دادگاه صلاحیت دار ممنوع است .
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ابراز داشت: اقدام آمریکا در ترور شهید حاج قاسم سلیمانی و ابو مهندس نه تنها نقض حقوق بین المللی بشر بوده بلکه نقض حاکمیت عراق بوده است به خاطر اینکه عملیات های نظامی را با دولت عراق هماهنگ می کرد که چنین چیزی صورت نگرفته است.
وی گفت: دولت عراق در نامه رسمی می نویسد آمریکا به طور ناگهانی و بدون هماهنگی با دولت عراق عملیات نظامی انجام داده است و در توافقنامه با نیروهای آمریکا نیز قید شده است که برای عملیات نظامی علیه کشور همسایه باید هماهنگ شود و در قانون اساسی عراق هم قید شده که دولت عراق نباید اجازه دهد که از قلمرواش برای حمله به کشورهای همسایه استفاده شود.
دکتر سهراب انبارکی رئیس سازمان بسیج حقوقدانان کشور نیز به برنامه های این سازمان به مناسبت سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی اشاره کرد و گفت: یکی از اقدامات این سازمان نهضت آزادسازی زندانیان جرایم غیر عمد است که مرحله اول آن انجام شد و مرحله دوم نیز در حال انجام است.
وی بیان کرد: در بحث عاملین و مسببین شهادت سردار سلیمانی ۴۲ شخصیت حقیقی و حقوقی تحت پیگیرد قرار گرفته اند که در راس آنها ترامپ جنایتکار قرار دارد.
در این برنامه شرکت کنندگان سوالات خود در خصوص بررسی ابعاد حقوقی ترور شهید حاج قاسم سلیمانی را مطرح و پاسخ لازم را دریافت کردند.
مسئول ستاد تخصصی بسیج اقشار سپاه فتح نیز در این برنامه ضمن تسلیت ایام فاطمیه و سالروز شهادت سردار سلیمانی گفت: از دکتر نگین تاجی رئیس کل دادگستری استان, دکتر صالحی معاون منابع انسانی دادگستری استان ، علیزاده مسئول سازمان بسیج حقودانان استان ،سخنرانان کشوری این برنامه و همه کسانی که شرکت کردند تقدیر و تشکر می کنم.
جمشید ارسلان جو به یک ویژگی مهم سردار شهید سلیمانی پرداخت و افزود: ولایتمداری از شاخص ترین ویژگی های شهید حاج قاسم سلیمانی بود و همه ما باید این شخصیت بین المللی را الگوی خود قرار دهیم.
مسئول سازمان بسیج حقوقدانان استان نیز ضمن تقدیر از شرکت کنندگان در این برنامه گفت: در بخش اول برنامه به مبانی صلاحیت دادگاه و مسئولیت دولت آمریکا در قوانین داخلی و بین المللی از جمله صلاحیت دادگاه عمومی و حقوقی استان تهران با استناد به قوانینی از جمله صلاحیت محاکم دادگستری جمهوری اسلامی علیه دول خارجی مصوب ۱۳۹۰ ، در بخش دوم به اسناد و قطعنامه های بین المللی از جمله منشور ملل متحد، کنوانسیون های چهارگانه ژنو، منشور حقوق بشر و قطعنامه های مبارزه با تروریست و در بخش سوم به تاریخچه رفتار غیر انسانی و خلاف بین الملل ایالت متحده آمریکا و ابعاد اجتماعی بعد از ترور سردار سلیمانی در کشور و جوامع گوناگون می پردازیم.
