در حالی که از 1 مهر 1397 تا 18 اسفند این سال که آخرین گزارش آبی وب‌سایت شرکت مدیریت منابع آب در سال 1397 بیانگر آن است متوسط کل حجم بارش‌ها در ایران را 200 میلی‌متر اعلام کرد، روند طوری پیش رفت که در فاصله 18 اسفند تا 15 فروردین این متوسط با 40 درصد افزایش روبرو شده و طبق نسخه به روز گزارش بارندگی مدیریت منابع آب به 280 میلی‌متر رسیده است
نوروز امسال ایران با «سیل» دست و پنجه نرم کرد، در کمتر دید و بازدیدی بحث بارش‌های شدید و تاسف از تبعات مرگبار آنها به میان نیامد. بخش‌های مختلفی از ایران برای روزهای متمادی بارش‌هایی کم‌سابقه و بعضا بی‌سابقه را به خود دیدند که انتظار آن اصلا وجود نداشت. در حالی که از 1 مهر 1397 تا 18 اسفند این سال که آخرین گزارش آبی وب‌سایت شرکت مدیریت منابع آب در سال 1397 بیانگر آن است متوسط کل حجم بارش‌ها در ایران را 200 میلی‌متر اعلام کرد، روند طوری پیش رفت که در فاصله 18 اسفند تا 15 فروردین این متوسط با 40 درصد افزایش روبرو شده و طبق نسخه به روز گزارش بارندگی مدیریت منابع آب به 280 میلی‌متر رسیده است.
برای درک بهتر این عدد مقایسه آن با مقدار بارشی که ایران در مدت مشابه سال گذشته آبی یعنی از 1 مهر 1396 تا 15 فروردین 1397 تجربه کرده است مقایسه‌ای معنادار است. این آمار نشان می‌دهد میزان بارش در مدت مشابه سال گذشته 100 میلی‌متر بوده است، این آمار بیانگر افزایشی 180 درصدی است که بخش قابل توجهی از آن از بارش‌های نوروزی ناشی می‌شود. در حال حاضر حدود 28 درصد از کل بارش‌های سال آبی جاری مربوط به بارش‌های اخیر می‌شود. تفاوت بارشی که تا 15 اسفند 97 نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل از آن وجود داشت معادل 122 درصد بود.
نکته جالب توجه دیگر این است که میزان بارشی که ایران سال گذشته در فاصله 18 اسفند 96 تا 15 فروردین 97 تجربه کرده بود 10 میلی‌متر بوده است که نشان می‌دهد این‌بارش امسال رشدی 8 برابری را تجربه کرده است.
بارش‌های نوروزی سبب شدند که میزان جمعیتی که در مناطقی زندگی می‌کنند که با افزایش بارش بیش از 10 درصد نسبت به متوسط دراز مدت همراه بوده‌اند از 64.3 میلیون نفر به 74.2 میلیون نفر افزایش پیدا کند.
این آمار از این ناشی شده است که استان‌های اردبیل , کرمان, یزد, فارس و هرمزگان که در گزارش 18 اسفند 97 در دسته استان‌هایی که با کمتر از 10 درصد کاهش بارش نسبت به میانگین درازمدت قرار داشتند، در گزارش 15 فروردین به دسته افزایش کمتر از 10 درصد و افزایش بیشتر از 10 درصد منتقل شده‌اند.
طبق تازه‌ترین آمارها، سیستان و بلوچستان اکنون تنها استانی در ایران محسوب می‌شود که آمار تجمعی بارشش در سال آبی 97-98 با بیش از 10 درصد کاهش نسبت به میانگین درازمدت روبرو بوده است. هر چند این استان نیز همچنان نسبت به سال آبی گذشته با افزایش قابل توجه بارش روبرو بوده است. حجم کل بارشی که این استان سال گذشته در فاصله 18 اسفند 96 تا 15 فروردین 97 تجربه کرده بود 3.9 میلی‌متر بوده است اما امسال در همین مدت مشابه 12.5 میلی‌متر افزایش بارندگی رقم خورده است که 3.2 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
متوسط دراز مدت
بارش‌های شدید نوروزی که تاکنون جان 64 ایرانی را گرفته است، اختلاف میزان متوسط بارش سال آبی 97-98 با میانگین درازمدت را 44 درصد افزایش داده است. در گزارش 18 اسفند ماه این اختلاف 25 درصد بوده است.
استان ایلام که تا 15 فروردین رقم بارش کم‌سابقه 867.8 میلی‌متر را تجربه کرده است، در میان تمام استان‌های ایران بیشترین افزایش را نسبت به میانگین دراز مدت بارش خود دارد که 149 درصد است. لرستان نیز که این روزها با سختی‌های زیادی در زمینه سیل دست و پنجه نرم می‌کند و تمرکز اصلی مدیریت بحران بر آن قرار دارد با افزایش 137 درصدی بارش نسبت به متوسط درازمدت در رتبه دوم استان‌ها قرار می‌گیرد. بارندگی در لرستان افزایشی 281 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد.
آمار سدها
بارش‌های شدید اخیر طبیعتا در وضعیت مخازن سدها تغییراتی عمده ایجاد کرد. ظرفیت کل مخازن سدهای ایران 50 میلیارد مترمکعب است که تازه‌ترین آمارها از این حکایت دارد که 74 درصد آن معادل 36 میلیارد و 900 میلیون مترمکعب پر است. این آمار کم‌سابقه، 27 درصد افزایش نسبت به موجودی مخازن در سال گذشته در مدت مشابه را نشان می‌دهد. طبق جدیدترین آماری که از سوی مدیریت منابع آب در اختیار «تعادل» گذاشته شده است ورودی کل سدهای ایران در سال آبی 97-98 تاکنون (از ابتدای مهرماه 97 تا 13 فروردین 98) 44 میلیارد و 200 میلیون مترمکعب بوده است. این در حالی است که در سال آبی گذشته در همین بازه زمانی، حجم آب روروی به مخازن سدهای کشور 13 میلیارد و 200 میلیون مترمکعب بود. بدین‌ترتیب حجم ورودی آب به مخازن سدها در امسال به نسبت سال آبی گذشته 235 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
حجم آب خروجی سدهای ایران در سال آبی جاری 27 میلیارد و 200 میلیون مترمکعب بوده است که در مقایسه با 13 میلیارد مترمکعب حجم آب خروجی سدها در سال آبی گذشته 109 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
همچنین در حال حاضر حجم آب ذخیره شده در مخازن سدهای ایران 36 میلیارد و 900 میلیون مترمکعب است. در سال گذشته در همین تاریخ حجم آب پشت سدهای کشور 23 میلیارد و 500 میلیون مترمکعب بود و این آمار نشان می‌دهد ذخیره آب ایران با بارش‌های اخیر نسبت به ذخیره آب در سال گذشته 57 درصد رشد داشته است.
مخازن سدها البته بسیاری اوقات برای مدیریت، خالی نگه داشته می‌شود. چند روز پیش سید حسن رضوی مدیرعامل آب منطقه‌ای تهران گفته بود که تا امروز شرایط را به گونه‌ای کنترل کرده‌ایم که مجموع حجم مخازن سدها برابر پارسال باشد و حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب سدهای تهران همچنان خالی نگه داشته شده که اگر سیلاب مهیبی اتفاق افتد بتوانیم از این طریق سدهای تهران را مدیریت کنیم.
استان‌های سدخیز
استان خوزستان به عنوان پرآب‌ترین استان کشور، 20 سد در حال بهره‌برداری دارد. حجم مخازن سدهای این استان در مجموع 21 میلیارد و 711 میلیون مترمکعب است و آب قابل تنظیم سالانه آنکه به معنای حجم آب خروجی این سدها برای مصارف کشاروزی، شرب، صنعت و سهم محیط زیست است در مجموع 15 میلیارد و 60 میلیون مترمکعب برآورد می‌شود. از این حجم، 14 میلیارد و 610 میلیون مترمکعب به مصرف کشاورزی می‌رسد، 100 میلیون مترمکعب برای شرب مصرف می‌شود، حدود 100 میلیون مترمکعب نیز برای مصرف صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد و250 میلیون مترمکعب نیز برای نیاز محیط زیست اختصاص می‌یابد. سطح زیر کشت استان خوزستان 659 هزار و 705 هکتار است.رضا اردکانیان وزیر نیرو دیروز گفته است که از میان 45 میلیارد مترمکعب آورد رودخانه‌های کشور در سال آبی جاری حدود 28 میلیارد مترمکعب آن در سدهای خوزستان آرام گرفته است. او خبر داده است که با بارش‌های اخیر 95 درصد سدهای استان خوزستان پر شده است. استان کهگیلویه و بویراحمد با 4 میلیارد و 517 میلیون مترمکعب ظرفیت مخزن عنوان دومین استان با حجم نهگداشت آب کشور را به خود اختصاص داده است. مصرف سالانه کشاورزی این استان 73 میلیون و 500 هزار مترمکعب و مصرف صنعتی آن 4 میلیون مترمکعب است. مصرف شرب نزدیک به 2 میلیون مترمکعب و سهم محیط زیست نیز 15 میلیون مترمکعب است. سطح زیر کشت استان کهگیلویه و بویراحمد 36 هزار و 727 هکتار است.
استان فارس با 2 میلیارد و 672 میلیون مترمکعب حجم مخزن سومین استان نگه‌دارنده آب کشور است. در این استان سالانه 529 میلیون مترمکعب آب برای کشاورزی، 172 میلیون مترمکعب برای شرب و 30 میلیون مترمکعب برای صنعت مصرف می‌شود و 76 میلیون مترمکعب نیز برای محیط زیست اختصاص می‌یابد. سطح زیر کشت استان فارس 147 هزار و 454 هکتار است.
استان‌های چهارمحال و بختیاری با 2 میلیارد و 290 میلیون مترمکعب، گیلان با یک میلیارد و 766 میلیون مترمکعب، اصفهان با یک میلیارد و 608 میلیون مترمکعب و تهران با یک میلیارد و 323 میلیون مترمکعب حجم مخزن به ترتیب در جایگاه‌های چهارم تا هفتم استان‌های با بیشترین میزان نگه‌داشت آب قرار می‌گیرند.
استان‌های ایلام با نداشتن ظرفیت ذخیره آب، قم با 830 هزار مترمکعب حجم، قزوین با یک میلیون و 600 هزار مترمکعب، یزد با 7 میلیون و 200 هزار مترمکعب و کرمانشاه با 9 میلیون مترمکعب حجم مخزن کمترین آمار در میزان سد را دارند. ایلام بیشترین افزایش بارش نسبت به متوسط دراز مدت را در بارش‌های اخیر تجربه کرده است.
