کد خبر: ۶۸۸۶۷۵
تاریخ انتشار: ۱۸ آذر ۱۳۹۷ - ۱۲:۱۲ 09 December 2018

تابناک ایلام ::با چشمانى مضطرب و نگران، به عروسكش كه به طور معصومانه ای به گوشه اتاق پرتاب شده بود خيره ماند. معنای هيچكدام از حرفهای مادرش را كه مى گفت: تو ديگر بزرگ شده اى و بايد آشپزى و خانه دارى را ياد بگيری، درس و مدرسه و عروسك بازى را رها كنی و لباس زنانه بپوشی و ... نمی فهميد. اصلا متوجه نشد چقدر طول كشيد تا خود را در لباس سفيد عروسی در كنار مردی همسن و سال پدرش ديد.

دخترك غرق در رؤياهای بر بادرفته ى دوران كودكيش، همچنان دلش ميخواست عروسكش را بغل كند اما...

كودكی دوران شيرينی است كه اغلب خاطرات آن در بزرگسالي به نوستالژى تبديل مي شود؛ دوراني كه بازي و سرگرمی، درس و مشق و رشد و نمو در زير چتر خانواده، از مشخصه هاى آن است. كنوانسيون جهاني حقوق كودك، ١٨سالگي را پايان دوران كودكى مى داند و همواره تاكيد مى كند "ما بايد جهاني را خلق كنيم كه كودكانمان بتوانند در آن با ارزشهاي خود زندگى كنند و مانند بزرگسالان، از زندگي لذت ببرند؛ نه اينكه ارزشهاى زندگى بزرگسالان را به آنها تحميل كنيم".

كودكى مهمترين دوران زندگى هر فرد و بهترين زمان براى آموزش و پرورش و شكل گيرى شخصيت فردى و اجتماعى است.

اما متاسفانه بسيارند كودكان معصومى كه با تصميم ولى قانونى و صلاحديد دادگاه، ازدواج مى كنند، بچه دار مى شوند ودر مواردى زود هنگام، مهر طلاق و بيوگى بر پيشانيشان مى نشيند و بدون داشتن هرگونه حق انتخاب و اختيارى از خود، مكلف به پذيرش وظايفى مى شوند كه هيچگونه آگاهى و آموزشى نسبت به آن ندارند.

"كودك همسرى" اصطلاحى است براي ازدواج اجبارى و زودهنگام دختران و پسران قبل از رسيدن به سن قانونى كه يك معضل اجتماعي و از مصاديق بارز كودك آزارى، نقض حقوق بشر و نمونه اى از خشونت جنسيتى است كه زندگى حال و آينده ى كودكان و بخصوص دختران را به مخاطره مى اندازد و متاسفانه در بسيارى از جوامع، بخصوص جوامع سنتى، ريشه هاى تاريخى و فرهنگى آن،چنان در اعماق باور مردم رسوخ كرده كه برغم همه ى تمهيدات فرهنگى و ممنوعيت هاى پذيرفته شده در قوانين مختلف اكثر كشورها، باز هم هستند كساني كه با دور زدن قانون و يا بصورت مخفيانه، به اين كار مبادرت مى ورزند. طبيعى است كه اين مسأله، با زير سؤال بردن اصول و موازين اخلاقى، مى تواند آينده ى جهان را تحت تاثير قرار دهد و باعث بروز ناهنجارى هاى اجتماعى فراوانى در جوامع مختلف گردد.

داشتن آمادگى لازم از نظر جسمى، روانى و اجتماعى براى يك ازدواج سالم ضروريست به همين دليل در قوانين حقوقى اكثر كشورهاى جهان و طبق كنوانسيون حقوق بشر، حداقل سن پديرفته شده براى ازدواج ، ١٨ سالگى مي باشد.

با وجود اين آمارها حاكى از اين است كه بيش از٧٠٠ميليون زن در دنيا، زير سن قانونى، ازدواج كرده اند.

متأسفانه در ايران نيز در بسيارى از مناطق بخصوص روستاها و شهرهاى كوچك و مناطق حاشيه نشين، ازدواج هاى فراوانى در سن پايين و خارج از شرايط و چارچوب زمانى مناسب انجام ميگيرد ودر مواردى قبل از اينكه دختران به بلوغ جسمى، روحى، فكرى، و اجتماعى برسند و از پختگى و ثبات شخصيت برخوردار شوند، توسط والدين مجبور به ازدواج مى گردند.

بر همين اساس كارشناسان امور خانواده، كودك و نوجوان و فعالان مدنى، همواره افزايش چشمگير ازدواج كودكان در كشور را هشدار مي دهند. بر طبق آمار، حدود ٢٧ درصد از ازدواج هاى كشور، مربوط به ازدواج دختران زير ١٨ سال و بيش از ٥ درصد آنها در سنين زير ١٥ سال ثبت شده است و اين در حاليست كه تعداد زيادى از اين ازدواجها، ثبت نمي شود.

براي علت يابى معضلات اجتماعى بايد زيربناى اجتماعى، اقتصادى، فرهنگى، خانوادگى و خلأهاى قانونى مربوط به آنها راربررسى كرد. اگر كودكان زير سن قانونى، حق اخذ گواهينامه رانندگى و مجوز رأى دادن، ندارند، چطور شرايط قانونى بايد به گونه اى باشد كه همان فرد بتواند وارد يك رابطه ى جدى مثل ازدواج شود؟

معضل ازدواج در سن پايين متاثر از مجموعه اى از عوامل است كه بطور خلاصه ميتوان به موارد زير اشاره كرد:
فقر مالى و وضعيت نابسامان اقتصادى خانواده، فقر فرهنگى، نگاه سنتى به فرزندان و ازدواج بخصوص براى دختران، تفكرات بومى و برداشت اشتباه از تاخير در ازدواج، فقدان رشد و بلوغ فكرى در تصميم گيرى افراد خانواده، ارزش هاى سنتى و مذهبى در راستاى حفظ آبرو و شرف خانوادگى، هيجان دوران نوجوانى، حاكميت فرهنگ پدرسالارى و حق خواستگارى با مردان، اعتياد، مهاجرت، نبود قوانين بروز و بازدارنده و ... .

ازدواج زودهنگام جفاييست بر كودكان و آنقدر آسيب ها و پيامد هاى جبران ناپذير اين پديده بالاست كه معلوم نيست سرنوشت اين تعداد كودك كه هم كودكيشان را باخته اند و هم بزرگسالى نا معلومى دارند، چه مى شود؟
ثبت نشدن ازدواج و نداشتن اوراق هويتى، محروميت از ادامه تحصيل و عدم شكوفايى استعدادهاى بالقوه، محروميت از فرصت اشتغال و كسب

مهارت، وابستگى مالى، عدم استقلال رأى، كاهش عزت نفس و اعتماد بنفس، ظهور پديده ى "كودك بيوگى" و "كودك مطلقگى"، خشونت خانگى و همسر آزارى، خيانت، فرار از خانه، باز توليد چرخه ى فقر مالى و فرهنگى، زايمان زودرس، تولد كودكان نارس، ناتوانى در مديريت و نگهدارى از فرزندان و موارد بيشمار ديگر، از پيامد هاى معضل "كودك همسرى" مى باشد.

بر اساس ماده ١٠٤١ قانون مدنى، عقد نكاه دختران قبل از رسيدن به ١٣ سال و پسران قبل از رسيدن به ١٥ سال تمام شمسى، فقط با اجازه ى ولى يا قيم قانونى و با تشخيص دادگاه انجام مى شود.

اما مدتي است نمايندگان مجلس شوراى اسلامى در تلاشند تا با تصويب يك فوريت طرح اصلاح ماده ١٠٤١ قانون مدنى، كودكان را از ازدواج اجبارى نجات دهند و با اعمال بازدارنده هاى قانونى و تغييرات فرهنگى، اجازه ندهند خانواده ها براحتى كودكانشان را وادار به ازدواج كنند.

بر اساس اين طرح، ازدواج كودكان زير ١٣ سال كاملا ممنوع است، ازدواج كودكان ١٣تا ١٥ سال به اذن پدر و اجازه دادگاه انجام مى شود و سن رسمى ازدواج، ١٦سال تمام، تعيين شده است .

همچنين ممنوعيت ثبت ازدواج هاى زير سن قانونى و برخورد قاطع با دفتر خانه هايى كه بدون مجوز، ازدواج هاى غير قانونى را ثبت مى كنند، از مصوبات اين طرح است.

طرح اصلاح ماده ١٠٤١ قانون مدنى از سوى فراكسيون زنان مجلس و كميسيون فرهنگى مجلس شوراى اسلامى مطرح شد اما با مخالفت بعضي از نمايندگان و بخصوص مركز پژوهش هاى مجلس مواجه گرديدكه معتقد هستند تعداد ازدواج هايى كه در سن پايين اتفاق مى افتد آنقدر كم است كه نياز به تصويب اين طرح نيست و طرح را تقليدى از ديدگاه هاى غربى و منافى با شرع مقدس اسلام ميدانند و همچنين تصويب اين طرح، عبور از مراحلى چون تاييد شوراى نگهبان و مجمع تشخيص مصلحت نظام را پيش رو دارد.

اما اميد است كه تبعات "كودك همسرى" توسط مخالفان و مراجع ذيربط مورد مداقه قرار گيرد و راه تصويب و اجرايى شدن آن به كمك مسئولين و فعالان مدنى و رسانه ها هموار گردد تا امكان بهره مندى كودكان از حق كودكيشان فراهم گردد./م

آذين شرف خانی/پژوهشگر مسائل اجتماعی

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار