گياه «خرزهره» كه در يزد آن را «گل دیوانه» نيز ميخوانند، در واقع درختچهاي با گونههاي مختلفي است كه به دليل هميشه سبز بودن و مقاومت در برابر شرايط اقليمي گرم و خشك عمدتاً در مناطق مركزي و جنوبي كشورمان كشته
برگ خرزهره به برگ بید شبیه است ولی از برگ بید ستبرتر و بزرگتر است. گلهای سرخ و سفید دارد و از آنجايي كه اگر حیواناتي از جمله الاغ، برگ آن را بخورند، میمیرند به آن «خر زهره» گفتهاند.
البته برخلاف بیشتر گیاهان خطرناک که فقط قسمت خاصی از آنها سمی است، تمام بخشهای درختچهي خرزهره میتواند موجب مسمومیت شود و حتی تنفس دود شاخههي در حال سوختن آن نیز مشکلاتی را به همراه داشته باشد.
معمولاً عوارض مسمومیت با گیاه خرزهره به شکل تغییرات ناگهانی ضربان قلب مثل کند شدن یا تپش و افزایش سطح پتاسیم خون بروز میکند و درمان متداول آن تجویز داروهای کنترل ضربان قلب و ضد تهوع، شستشوی معده یا خوراندن زغال برای جذب سموم است.
با اين حال همچنان در برخي باغچهها، پاركها و معابر شهر يزد شاهد پرورش و رشد اين گياه سمي هستيم هر چند كه رییس سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری یزد ميگويد: گیاهان خرزهره موجود در سطح شهر متعلق به دورههای قبل شهرداری است.
«محمد صفدرپور» رییس سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری یزد با تایید سمی بودن گیاه خرزهره، اظهار ميكند: هر چند این گیاه سمی است اما سمی بودن آن به گونهای نیست که هنگام عبور از کنار آن منجر به مسمومیت شود .
وی اضافه ميكند: این گیاه مقاوم و همیشه سبز در اکثر شهرهای کشور در میادین، حاشیه شهر و معابر تندروي شهري کشت میشود و یزد نیز از این قاعده مستثنی نیست .
این مسئول در مورد کشت خرزهره در سطح شهر هم بیان ميكند: هر چند از کاشت این گیاه در معابر عمومی مانند پارکها و بوستانها خودداری میشود اما در حال حاضر نيز برنامهای جهت کاشت این قبيل گیاهان در شهر يزد وجود ندارد .
صفدرپور خاطرنشان ميكند: گیاهان خرزهره موجود در سطح شهر متعلق به دورههای قبل شهرداری است و در دورهي جدید برنامهای در این رابطه متناسب با اقلیم و فصل کاشت نداريم.
«سید کاظم کاظمینی» متخصص طب ایرانی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی یزد در مورد سمي بودن اين گياه به خبرنگار ايسناي يزد ميگويد: خرزهره، گیاهی داراي ترکیبات بسيار سمي به نام گلوكوزيدهاست و سمیت آن نيز حتي در زمان خشك شدن يا جوشيدن گياه نيز از بين نمىرود.
وي با بيان اين كه اگر از چوبهاى اين گياه به عنوان سيخ كباب استفاده شود تمام گوشت را مسموم مىکند، يادآور ميشود: در موارد مسموميتهاى شديد حاصل از خوردن خرزهره، خوردن يك ليوان بزرگ دمكرده قهوه غليظ بسيار مؤثر است .
كاظميني در ادامه به خواص دارويي اين گياه سمى نيز اشاره و تصريح ميكند: طبیعت خرزهره، گرم و خشك است و ميتوان از ضماد برگ و گل پخته شدهي آن براى تحليل ورمهای سفت و تسكين درد آنها و همچنين براى تسكين درد زانو، سياتيك و رفع ناراحتىهاى پوستي از آن استفاده كرد.
اين متخصص طب سنتي با اين حال احتياط در مصرف این گیاه دارویی به ویژه مصرف داخلى آن را ضروري ميخواند و ميگويد: افراد نبايد به مصرف بيشتر از مقدار تعيين و تجويز شده اين گياه دارويي از سوي پزشك مبادرت كنند.