به گزارش تابناک قم، گفتوگو درباره شهرهایی انسانمحور مدت زیادی است نقل محافل شده؛ اما دامنه این گفتوگو وقتی به شهر قم میرسد که رئیس شورای اسلامی شهر، سابقه چندین سال کار در کمیته امداد امام خمینی(ره) را داشته و با گوشت و پوست مسائل اجتماعی مبتلابه شهرها را لمس کرده است.
«عبدالله جلالی» معتقد است برای داشتن شهر خوب فقط به مهندسان خوب نیاز نداریم بلکه باید جامعهشناسان و پژوهشگران زبدهای داشته باشیم که موضوعهای مختلف مرتبط با شهرها را رصد و تحلیل کنند.
وی با بیان این که امروز شرایط زندگی شهری و اجتماعی تغییر کرده است، اظهار کرد: امروز نباید توسعه شهری را فقط با ساختمانها و فضای سبز سنجید. باید فراتر از آن به انسانهایی که در این شهر و ساختمانها زندگی میکنند و سبک و شیوه زندگی آنها دقت کنیم.
رئیس شورای اسلامی شهر قم گفت: ما اگر هر قدر ساختمانهای زیبا، خیابانهای زیبا و بوستانهای بزرگ داشته باشیم اما انسانهای فقیر یا انسانهای بدون دانش و بینش ارزشمند داشته باشیم، ساختمانسازیهای ما به دردی نخواهد خورد.
وی تأکید کرد: امروز پژوهشگران و اصحاب رسانه باید به این موضوع دقت کنند که رابطه شهرسازی با فرهنگ عمومی و آسیبهای اجتماعی چیست.
ضعف ساختار شهرها ریشه فقدان فرهنگ شهروندی
جلالی ریشه بسیاری از بدرفتاریها در عرصه فرهنگ شهروندی را هم مشکلات ساختاری شهرهای امروز دانست و افزود: اگر امروز میبینیم راننده ما هر جا که اراده کند، خودرو را پارک میکند، این یک بحث فرهنگی است که مسائل شهرسازی روی آن اثر گذاشته است. ممکن است شهرسازی برایش جایگاه تعریف نکرده و برنامهریزی درستی برای رفع نیازهایش نداشته است.
وی با اشاره به این که مسائل فرهنگی و اجتماعی با مسائل شهری عجین شده است، بیان کرد: ما اگر یک کوچه با عرض کم، طول زیاد، انتهای بنبست و خانههای کوچک داشته باشیم، مطمئنا آسیبهای بیشتری متوجه مردم خواهد بود تا یک خیابانی که به صورت استاندارد تفکیک شده باشد.
رئیس شورای اسلامی شهر قم با تأکید بر این که مسائل فرهنگی و اجتماعی باید در همه مسائل شهرسازی دیده شود، افزود: این موضوع در همه سطوح تصمیمگیری باید طوری لحاظ شود که مشکلات اقشار جامعه و عدالت اجتماعی را در نظر بگیرد.
وی با اشاره به مصوبه شورای معماری و شهرسازی در زمینه افزایش بافت فرسوده و پهنهبندی شهر اضافه کرد: پهنهبندی شهر برای اجرا ابلاغ شد و پروانهها بر اساس آن صادر میشود که همین موضوع آثار درازمدت بسیاری بر جنبههای فرهنگی و اجتماعی زندگی مردم خواهد داشت.
پیوند شهرسازی با جامعهشناسی
«محمود مسگری»، سخنگوی شورای اسلامی شهر قم، هم معتقد است شهرسازی با جامعهشناسی و روانشناسی پیوند خورده و باید برای تدوین طرحهای بالادستی شهرسازی به این موضوعها دقت شود.
وی با اشاره به حساسیتهایی که در شورای اسلامی شهر چهارم برای تفکیکهای درست شهری و تأمین سرانهها وجود داشت، گفت: این حساسیتها در شورای پنجم هم ادامه پیدا کرده و در این شورا در بررسی تفکیکها اجازه شکلگیری کوچههای زیر 12 متر را نمیدهیم؛ چراکه چنین کوچههایی میتواند موجب رشد آسیبهای اجتماعی و کاهش رفاه مردم شود.
سخنگوی شورای اسلامی شهر قم با اشاره به برخی موارد اعمال ماده 101 و تأمین حقوق مردم اظهار کرد: در منطقه 6 یک زمین بود و مالکیت آن هم برای یک نهاد خاص بود. در انتهای یک کوچه کمعرض یک فضای سبز کوچک دیده بودند که مشخص بود جز تبدیل شدن به مأمنی برای آسیبهای اجتماعی فایده دیگری ندارد. مالک را ملزم کردیم قطعهبندی کند و بفروشد و به جایش کنار یکی از مساجد فضای سبز ایجاد شود.
وی با اشاره به مخالفتهایی که با شکلگیری معابر کمعرض در شورای اسلامی شهر صورت گرفته است، افزود: همیشه تأکید داشتیم فضای سبز و سرانههای آموزشی هم باید در تفکیکها دیده شود. مسگری با اشاره به این که طرح تفصیلی شهر قم چند ایراد دارد، اظهار کرد: یکی این که طرح تفصیلی پیوست فرهنگی ندارد و دیگری این که پیوست اقتصادی ندارد.
وی افزود: درست است برخی کلانشهرها مانند تهران با فروش تراکم با مشکل مواجه شدهاند اما این موضوع را نباید فراموش کنیم که با وضعیت منابعی که دولت دارد، شهرداری برای تأمین درآمد چارهای جز فروش تراکم ندارد.
سخنگوی شورای اسلامی شهر قم تأکید کرد: در تفکیک جدید و در مناطق جدید میتوانیم قطعاتی با تراکم بالا ببینیم و در عین حال باید از قطعاتی که در گذشته ویلایی بودهاند حراست کنیم.
توجه به مسائل فرهنگی در شهرسازی
تأثیر عوامل فرهنگی و اجتماعی بر شهرسازی و آثار کالبد شهر بر رفتار و فرهنگ مردم موضوعی نیست که مطرح شدن آن به امروز و دیروز بازگردد. مدتهاست عالمان شهرسازی و معماری به این موضوعات پرداخته و نظرهایی درباره آن ارائه دادهاند.
«احمد معصومی»، پژوهشگر حوزه شهرسازی، معتقد است فرم شهرها همانقدر که متأثر از عوامل اقلیمی است، به فرهنگ و علایق مردم هم بستگی دارد و به همین دلیل در هر مرحلهای از توسعه شهرها باید مسائل اجتماعی و فرهنگی مردم را مورد توجه قرار داد.
وی با اشاره به مشکلات شهرسازی امروز بیان کرد: به طور مثال در شهری مانند قم که محرمیت، حرف نخست را در فرهنگ اجتماعی مردم میزند، رواج آپارتماننشینی و کسب رتبه چهارم موضوعی بدون وجه است.
این پژوهشگر حوزه شهرسازی با اشاره به این که باید شهرسازان به خواست و علائق مردم در تصمیمگیریهایشان دقت کنند، گفت: امروز بسیاری از مردم دلشان میخواهند در مناطقی خانه بسازند که کسی نسبت به حیاط خانهشان اشراف نداشته باشد؛ اما این کار به سختی صورت میگیرد.
وی با تأکید بر این که در مسائل شهری، تکنیک باید در ارتباط ویژه خود با مسائل اجتماعی قرار گیرد تصریح کرد: برای به وجود آوردن فرم مجموعههای شهری و زیباسازی محیط، روابط بین مردم و سلیقههای آنها نسبت به شهری که در آن زندگی میکنند، اهمیت خاصی دارد؛ برای مثال نوع مسکن باید بر اساس نوع روابط میان مردم طراحی شود و سیمای شهری باید آثاری از اعتقادات مردم داشته باشد.
وی تبعات آپارتماننشینی از جمله تنگی اتاقها، کم نور بودن آنها، در ارتفاع ساخته شدن ابنیه مسکونی، وجود سر و صدای ناشی از همجواری واحدهای مسکونی با یکدیگر و... را از موضوعاتی دانست که به آسانی در رفتار مردم اثرگذار بودهاند. معصومی معتقد است وقتی میتوانیم یک شهر خوب بسازیم که زندگی در شهر برای ما اصل باشد نه مسائل اقتصادی و سوداگریها.
منبع: همشهری