عید قربان به عنوان یکی از اصلی ترین عیدهای الهی در سیستان و بلوچستان سرزمین بکر فرهنگ ها از جایگاه و ارزش بالایی برخوردار است و مردم از چند روز پیش برای برگزاری جشن عید، رفع کدورت ها و کمک به مستمندان برنامه ریزی و تدارکات لازم را تهیه می کنند.
امروز کسی خنجر ذبح را به دست گرفته بود که کعبه ای بنا کرده نه باسنگ و چوب بلکه با جان و معرفت و در کنار او نیز آن قربانی حاضر است که به اجرای فرمان حق از پدر مشتاق تر است.
چنین روزی بود که ابراهیم خلیل الله در انجام دستور الهی نوجوان جگر گوشه خود را آماده قربانی شدن در راه حق تعالی کرده بود و در این امر حضرت اسماعیل به پدر گفت چشمان مرا ببند تا مبادا در آن لحظه نگاهی از من بر تو افتاده و مهر پدری تو را در انجام فرمان حق مردد کند.
در راه رفتن به محل ذبح، آن رانده شده از درگاه باری تعالی با وسوسه های تامل برانگیز ظاهر شد و خواست تا در دل آن پیامبر شک اندازد، بنا بر روایت های مختلف شیطان هفت مرتبه در راه ابراهیم (ع) ظاهر شد و خلیل الله هر بار به او سنگ زد و این دلیل هفت سنگی است که در مناسک حج به شیطان زده می شود.
همه چیز آماده است، قربانی و ذبح کننده و دشنه ای تیز، چشم ها را بست و در راه خدا دل از فرزند برومند کند، خنجر کشیدن افاقه ای نکرد همچون که سال ها قبل آتش بر خود او خدشه ای وارد نکرد.
این چه حکمتی بود که خنجری که سنگ را شکافت از بریدن گلوی آدمی باز مانده بود، در این افکار بود که ناگه ندایی آمد که تو چه سربلند بیرون آمدی از این امتحان خداوندی و در مقابل آنان میشی (گوسفند) ظاهر شد و فرمان آمد که این میش قربانی شود.
عید قربان یا همان روز دهم ماه ذی الحجه از گرامی ترین عیدهای مسلمانان است و پیروان آخرین و کاملترین دین الهی به یاد حضرت ابراهیم (ع) و فرزند ایشان حضرت اسماعیل(ع) این روز را در سراسر جهان جشن می گیرند.
این ایثار و عشق پیامبر به انجام فرمان الهی، فریضه ای برای حجاج می شود تا در روز عید قربان مراسم قربانی را به جای آورند و از این طریق برای یتیمان و تهیدستان خوراک فراهم کنند.
دراین روز همچنین مستحب است که نماز عید قربان برپا شود، این نماز باید در فاصله زمانی طلوع آفتاب روز عید تا ظهر خوانده شود که شامل دو رکعت است.
مسلمانان در سراسر جهان در این روز، گوسفند، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آنرا بین همسایگان و مستمندان تقسیم می کنند.
حجاج در این روز پس از به پایان رساندن مناسک حج، حیوانی را ذبح می کنند و پس از قربانی آنچه بر آنان در حال احرام، حرام شده بود حلال می شود.
در روایت های مختلفی به قربانی کردن در روز عید قربان امر شده تا گرسنگان و بیچارگان نیز به خوراک برسند.
در ایران اسلامی این روز بسیار گرامی شمرده شده و مردم از هر قشری سعی در انجام این امر دارند.
**عید قربان در سیستان و بلوچستان
از آنجاییکه این عید به عنوان عید اصلی اهل تسنن و تشیع تلقی می شود، در سیستان و بلوچستان به عنوان مرکز وحدتِ پیروانِ این 2 مذهب رسمی و اصلی اسلام صفای معنوی عید قربان در هر شهر و روستا و کوی و برزن نُموُد خاصی دارد از چند روز مانده به عید بازارهای فروش البسه، شیرینی و شکلات و تنقلات و دام رونق زیادی پیدا می کند مردم برای خرید دام به میدان ها و مکان های مخصوص فروش دام می روند و در هر خیابان و کوچه ای صدای گوسفند به گوش می رسد.
اهل تشیع سیستان و بلوچستان در روز عید قربان لباس های نو بر تن کرده و به بهترین شکل در جامعه ظاهر می شوند.
مردم شیعه این استان پس از اقامه نماز عید در صبح روز قربان، برای انجام این فریضه قربانی کردن عازم منازل خود می شوند و بیشتر مردم این استان خودشان کار ذبح را در منازل انجام می دهند.
گوشت حاصل از قربانی در بسته بندی های مختلف برای فقرا، نیازمندان و نیز بخشی از آن برای اقوام و فامیل در نظر گرفته می شود و هر خانواده به اندازه طعام یک روز خود از آن بر می دارد.
دید و بازدید آشنایان و دوستان و انجام صله رحم از بزرگ فامیل آغاز می شود و حال و هوای عید با فریادهای کودکان هنگام بازی در کوچه ها و خانه ها همه را به وجد می آورد.
اقامه نماز عید، قربانی کردن، حنابندان، انجام صله رحم، دید و بازدید و حلالیت طلبیدن از شاخص ترین آداب و رسوم اهل سنت در پاسداشت این عید فرخنده است.
خرید گوسفند، دوخت و دوز لباس و خرید کفش، تهیه شیرینی و آجیل و پخت کلوچه محلی از جمله آداب و برنامه های مردم بلوچستان قبل از عید سعید قربان است.
زنان خطه بلوچستان در شب عید قربان دست و پای فرزندان خویش را با حنای قرمز نقش می زنند و از صبح روز عید لباس های پاکیزه و خوشبو بر تن کودکان خود می کنند.
در آستانه عید سعید قربان زن و مرد و پیر و جوان خود را به زیباترین لباس و زیورآلات می آرایند، و با شرکت در نماز عید سجده شکر را با پاکترین احساس بدور از غرور و خود پسندی در برابر ذات اقدس الهی بجای می آوردند.
بزرگان اقوام بلوچ بعد از اتمام نماز عید قربان به منازل خود باز می گردند و گوسفندانی را که از قبل آماده کرده اند با بر زبان راندن نام خداوند تعالی برای صدقه دادن به مستمدان ذبح می کنند.
اهل سنت سیستان و بلوچستان عید قربان را یکی از شاخص ترین اعیاد مذهبی خود می دانند بر همین اساس به مدت سه روز با حضور در منازل بزرگان، سران و ریش سفیدان طوایف به جشن و شادی می پردازند.
بازار آشتی کنان، کنار گذاشتن کدورت ها و حلالیت طلبیدن در بین برادران اهل سنت بلوچ در سه روز عید قربان از همیشه داغ تر می شود.
یکی از عشایر بلوچ به خبرنگار ایرنا گفت: ذبح کردن گوسفند یک سنت مهم در بین روستائیان و عشایر جنوب سیستان و بلوچستان در عید قربان است.
ˈمجید شه بخشˈ افزود: در عید قربان مردم بلوچ به دید و بازدید یکدیگر می روند و کدورت ها را کنار می گذارند و از یکدیگر حلالیت می طلبند.
وی اظهار داشت: در روز عید قربان کودکان خطه بلوچستان به رسم تبرک از دست بزرگان فامیل و اقوام عیدی می گیرند و سه روز به جشن و پایکوبی می پردازند.
وی با بیان اینکه قربانی کردن گوسفند، یک سنت حسنه الزامی و موکد در بین اهل سنت بلوچستان است اظهار داشت: در میان آنانی که توانایی مالی بیشتری دارند مرسوم است که برای هر عضو خانواده یک قربانی ذبح شود و اقوام و بستگان برای مصرف گوشت قربانی و برپایی جشن و شادمانی در منزل بزرگ طایفه گرد هم آیند.
رحمان رستم زهی یکی دیگر از اهل سنت سیستان و بلوچستان گفت: حلالیت خواستن و صله رحم از جمله آداب و رسوم مهم اهل سنت در روز عید قربان است که به شدت به آن پایبند هستند.
وی افزود: برادران اهل سنت در این روز به دید و بازدید می پردازند و برای کنار گذاشتن کدورت ها سراغ بزرگ طایفه می روند.
چه رسم و شیوه زیباییست پیشکشی به محضر خداوند و این موضوع از زمان خلقت نوع بشر وجود داشته است.
بنا به برخی روایات حضرت هابیل و قابیل به درگاه خداوند به ترتیب گندم و گوسفند به رسم پیش کش بردند و پیش کش حضرت هابیل به آن دلیل پذیرفته شد که گندم تمام دارایی وی بود.
پس به گمانم نیت قربانی از همه چیز مهمتر است، بیاییم به رسم انسانیت در این روز هر چه بیشتر به فکر فقرا و مستمندان باشیم نه به فکر اندازه و تعداد قربانی.