توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی که یکی از مهم‌ترین میادین مشترک ایران است در سالهای اخیر بیش از گذشته مورد توجه دولتمردان و سیاست‌گذاران کشور قرار گرفت.
به گزارش تابناک تهران به نقل از روابط عمومی نفت و گاز پارس، تا پیش از آغاز به کار دولت یازدهم توسعه این میدان در قالب 10 فاز در مدار بهره‌برداری و 14 فاز در مدار توسعه در حال پیگیری بود اما تشدید تحریم‌ها و کُند شدن روند تأمین تجهیزات، سوء‌مدیریت‌ها و برهم خوردن نظم زمان‌بندی بخش‌های توسعه‌ای، تعلل برخی پیمانکاران در آغاز به کار و عدم اولویت‌گذاري و متمرکز کردن امکانات و ظرفیت‌ها برای به مدار آمدن بخشی از فازها به جای توسعه همزمان و تقسیم امکانات موجود در تمامی فازهای در مدار توسعه عمده دلایل تأخیر در توسعه این میدان مشترک بود.
این وضعیت در حالی در سمت ایران جریان داشت که قطر تولید خود را با پیشی گرفتن 10 ساله از ایران به مرز 570 میلیون مترمکعب گاز طبیعی در هر روز رسانده بود و ایران با میزان تولید حدود 270 میلیون مترمکعب گاز طبیعی از این مخزن مشترک و فازهای نیمه توسعه‌یافته، در بهره‌برداری از یکی از مهم‌ترین میادین مشترک منطقه عقب مانده بود.
اهمیت این موضوع موجب شد تا دولت یازدهم اولویت خاصی را به طرح‌های توسعه میدان مشترک پارس‌جنوبی معطوف کرده و علیرغم تشدید تحریم‌ها به خصوص در دو سال اول شروع دولت، وزارت نفت حداکثر تلاش خود را در جهت پیشرفت پروژه‌ها و برداشت بیشتر گاز از این میدان مشترک متوجه توسعه این میدان کرد.
اولین گام در این راستا متمرکز کردن امکانات موجود برای به بهره‌برداری رساندن هرچه سریعتر فازهای نیمه‌کاره بود که در این زمینه فازهای 12، 15، 16، 17 و 18 با توجه به میزان بیشتر پیشرفت فیزیکی، در اولویت‌های توسعه قرار گرفتند.
این متمرکزسازی ظرفیت‌های موجود برای بهره‌برداری هر چه سریعتر از 5 فاز اولویت‌دار این میدان، موجب تزریق رونق اقتصادی به مجموعه صنایع مربوطه در کشور از صنایع لوله‌سازی تا تأمین سکوها و دکل‌های بزرگ دریایی شد. ابعاد گوناگون فعالیت‌های اجرایی در توسعه میدان پارس‌جنوبی و انجام پروژه‌های مختلف در زنجیره تولید گاز طبیعی از اعماق چندهزار متری کف دریا تا نصب و احداث سکوهای دریایی، اجرا و نصب خطوط لوله زیردریایی، ساخت و احداث پالایشگاه‌های عظیم گازی و تأسیسات جانبی آن، خیل عظیم صنایع مختلف داخلی را در اقصی‌نقاط مختلف کشور به حرکت درآورد و پیمانکاران داخلی و نیروهای انسانی متخصص و ماهر را مشغول به کار کرد و این رونق اجرای پروژه‌های توسعه‌ای در فازهای مختلف میدان پارس‌جنوبی به نمود وضعیت توسعه اقتصادی کشور تبدیل شد.
این مهم در عمل باعث شد تا در پارس‌جنوبی اقتصاد مقاومتی به معنای واقعی محقق شود. تولید روزانه گاز که در میدان گازی پارس‌جنوبی در ابتدای شروع به کار دولت یازدهم در حدود 270 میلیون مترمکعب در روز بود، با تکمیل و راه‌اندازی فازهای 12، 15 و 16 و بخشی از فازهای 17 و 18 تا یکسال پیش به 430 میلیون مترمکعب در روز رسید و در یکسال اخیر نیز با تکمیل فازهای 19، 17، 18، 20 و 21 که به عنوان فازهای توسعه‌ای اولیت دوم مشخص شده بودند، این رقم به 570 میلیون مترمکعب در روز رسید و ایران پس از 12 سال در تولید گاز از میدان گازی پارس جنوبی با قطر برابر شد.
برابری با قطر در برداشت از پارس جنوبی دستاورد مهم دولت یازدهم
دستیابی به ظرفیت برابر برداشت از میدان مشترک پارس‌جنوبی در مقابل کشور همسایه با پشت سرگذاشتن میزان ظرفیت تولید روزانه 570 میلیون مترمکعبی که خود رشد ظرفیت تولید به میزان تقریبی 300 میلیون مترمکعب را نسبت به مجموع ظرفیت محقق شده قبل از مرداد 92 در برداشته، یکی از دستاوردهای مهم دولت یازدهم است.
در همین ارتباط کل میزان تولید گاز از میدان مشترک پارس‌جنوبی از بدو شروع پروژه‌های توسعه‌ای تا قبل از دولت یازدهم به میزان 596 میلیارد مترمکعب بوده، در حالی که تنها در دولت یازدهم 516 میلیارد مترمکعب برداشت از میدان محقق شده است. یعنی عملاً تولید چهار سال اخیر معادل کل تولید دوازده سال ماقبل آن بوده است. ارزش این افزایش تولید حاصله طی چهار سال اخیر بالغ بر 50 میلیارد دلار است.
از این 516 میلیارد مترمکعب تولید گاز از میدان مشترک پارس‌جنوبی در 4 سال اخیر، 155 میلیارد و 200 میلیون مترمکعب تولید گاز در سال 95 صورت گرفته که با ثبت این رقم، رکورد تولید سالانه گاز از پارس‌جنوبی شکسته شد.
در سال 94 میزان تولید یک‌ساله گاز از پارس جنوبی 131 میلیارد و 500 میلیون مترمکعب بود که این رقم با افزایش 23 میلیارد و 700 میلیون مترمکعبی، در سال 95 به 155 میلیارد و 200 میلیون مترمکعب رسید و موجب شد تا تولید تجمعی گاز از سوی ایران از این میدان مشترک گازی به 516 میلیارد مترمکعب در 4 سال اخیر و یک میلیارد و 112 میلیون مترمکعب در طول عمر این میدان در طرف ایراني برسد.
طرح‌های توسعه فازهای 17 و 18 پارس جنوبی که در فروردین ماه سال جاری با حضور ریاست محترم جمهوری به بهره‌برداری رسید، ظرفیت تولید روزانه 56.6 میلیون مترمکعب گاز غنی، تولید روزانه 75 هزار بشکه میعانات گازی، تولید سالانه 1.05 میلیون تن گاز مایع (LPG) (پروپان و بوتان)، تولید سالانه 1 ميليون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی و تولید روزانه 400 تن گوگرد را به تولید گاز و فرآورده‌های گازی کشور اضافه کرد. تولیدات این دو فاز تا امروز حدود 1.5 میلیارد دلار برای کشور ارزش و درآمدزایی به دنبال داشته است.
طرح توسعه فاز 19 پارس جنوبی یکی دیگر از طرح‌های توسعه‌ای این میدان مشترک است که فروردین ماه سال جاری با حضور ریاست محترم جمهوری به بهره‌برداری رسید. ظرفیت تولید روزانه 6/56 میلیون مترمکعب گاز غنی، ٧٥ هزار بشکه میعانات گازی، ٤٠٠ تن گوگرد و همچنین تولید سالانه ١.٠٥ تن گاز مایع "LPG"(پروپان و بوتان) و یک میلیون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی در این فاز مرزی در یکسال اخیر تکمیل شد. تولیدات این فاز تا امروز حدود 1.3 میلیارد دلار برای کشور ارزش و درآمدزایی به دنبال داشته است.
درآمدزایی 3.1 میلیارد دلاری فاز 20 و 21 برای کشور
طرح‌های توسعه فازهای 20 و 21 پارس‌جنوبی نیز فروردین ماه سال جاری با حضور ریاست محترم جمهوری به بهره‌برداری رسید. با بهره‌برداری از این دو فاز نیز تولید روزانه 6/56 میلیون متر مکعب گاز غنی، 75 هزار بشکه میعانات گازی، 400 تن گوگرد و تولید سالانه يك میلیون تن گاز مایع ال پی جی (پروپان و بوتان) و یک میلیون تن اتان به منظور تامین خوراک واحدهای پتروشیمی به ظرفیت‌های تولید کشور افزوده شد و مجموع بهره‌برداری‌های جدید پارس‌جنوبی را به 5 فاز با مجموع ظرفیت تولید حدود 150 میلیون مترمکعب گاز طبیعی رساند. تولیدات فازهای 20 و 21 تا امروز ارزشی بالغ بر 3/1 میلیارد دلار داشته است.
یکی دیگر از نتایج افزایش ظرفیت‌های تولید گاز در پارس جنوبی را می‌توان در حذف نگرانی از تأمین گاز بخش خانگی دانست. در ابتدای فصل سرمای سال گذشته ترکمنستان در حرکتی به دور از اخلاق‌های تجاری و انسانی، گاز صادراتی به ایران را قطع کرد. اگرچه این قطع صادرات گاز بدون هرگونه اطلاع قبلی به ایران بود اما با تکیه بر افزایش ظرفیت‌های تولیدی که در میدان گازی پارس‌جنوبی صورت گرفته بود، توانستیم زمستان 95 را بدون نگرانی از تأمین گاز بخش خانگی سپری کنیم.
تخصیص بیشتر گاز به واحدهای نیروگاهی و صنایع که موجب کاهش مصرف سوخت مایع در این واحدها شد نیز از دیگر دستاوردهای توسعه‌ای پارس‌جنوبی در سالهای اخیر به خصوص یک سال گذشته به شمار می‌رود. در حالی که در سال 92، 45 درصد سوخت مایع و 55 درصد گاز در نیروگاهها مصرف می‌شد، این عدد در سال 95، به 88 درصد مصرف گاز و 12 درصد سوخت مایع رسید.
با کاهش مصرف سوخت مایع در نیروگاهها درآمدزایی ایجاد شد
مصرف 45 درصدی سوخت مایع در نیروگاه‌های کشور به معنای سوزاندن حدود 18 میلیارد دلار ارزش معادل سوختی بود که می‌توانست به جای سوختن در کوره‌های نیروگاهی به صادرات و درآمدزایی سالانه 18 میلیارد دلاری برای کشور تبدیل شود.
به عبارتی با رساندن مصرف 45 درصدی سوخت مایع به 12 درصدی در نیروگاهها، امکان حدود 13 میلیارد دلار درآمدزایی سالانه با تخصیص سوخت مایع مصرفی نیروگاهها به صادرات فرآورده‌های نفتی فراهم شد.
پیش‌بینی شده با تکمیل توسعه فازهای باقی مانده میدان گازی پارس‌جنوبی، امکان تخصیص 100 درصدی گاز به نیروگاهها و صنایع و حذف سوخت مایع از سبد مصرف سوخت آنها محقق شود.
برداشت از لایه‌های نفتی پارس جنوبی نیز که به یک آرزو برای کشور تبدیل شده بود، در یکسال اخیر محقق شد. با به کارگیری یک شناور پالایشی (FPSO) و تکمیل نصب تجهیزات سرچاهی و خطوط لوله انتقال، شاهد آغاز تولید نفت از لایه نفتی پارس‌جنوبی در اسفندماه سال 95 بودیم. طرح توسعه لایه نفتی پارس‌جنوبی با ظرفیت تولید 25 هزار بشکه نفت در روز از طریق ویدئو کنفرانس و با حضور ریاست محترم جمهوری در فروردین ماه سال جاری به بهره برداری رسید.
در عمل می‌توان گفت که قفل تولید از لایه نفتی در یک سال اخیر و در دولت یازدهم باز شد. طرح مستقل لایه‌های نفتی پارس جنوبی از معدود طرح‌های توسعه‌ای است که به صورت مستقیم از سوی شرکت ملی نفت ایران اجرایی شد كه با بازتعریف اهداف پروژه و در اولویت قرار گرفتن آن سرانجام به آرزوی برداشت نفت از لایه نفتی جامه عمل پوشانده شد و به این ترتیب تولید آزمایشی در لایه نفتی، ۲۹ اسفندماه سال گذشته همزمان با سالروز ملی شدن صنعت نفت آغاز شد.
توسعه فاز 11 در دولت یازدهم
همچنين فاز 11 پارس‌جنوبی که مرزی‌ترین فاز این میدان مشترک و تنها فازی است که هیچ اقدام عملی برای توسعه آن انجام نشده بود، در دولت يازدهم و تیرماه سال جاری، قرارداد توسعه آن با کنسرسیومی متشکل از شرکت توتال فرانسه، CNPCI چین و پتروپارس ایران به امضا رسید.
امضای قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبی نوید درآمدزایی 80 میلیارد دلاری برای ایران را از این فاز مرزی میدان مشترک پارس جنوبی در طی 20 سال آینده داد. مقرر شده تا با تولید 56 میلیون مترمکعب گاز غنی در هر روز از این فاز، شاهد درآمد 10 میلیون دلاری ایران در هر روز از میانه سال 1399 باشیم.
در مجموع در طی یک سال اخیر با تکمیل و بهره‌برداری از فازهای 17، 18، 19، 20 و 21 میدان گازی پارس جنوبی و تحقق تولید روزانه حدود 25 هزار بشکه نفت خام از لایه نفتی پارس جنوبی، حدود 5 میلیارد دلار درآمد بیشتر علاوه بر درآمدهای دیگر فازهای در مدار بهره‌برداری میدان مشترک پارس جنوبی عاید کشور شده است. این درآمدزایی در فازهای بهره‌برداری شده در طی یکسال اخیر، روزانه بیش از 30 میلیون دلار است.
ميدان گازي پارس جنوبي به عنوان قطب انرژي كشور، هم‌اكنون بزرگ‌ترين كانون توسعه صنعتي و موتور اصلي توسعه اقتصادي ايران محسوب مي‌شود كه علاوه بر پايان بخشيدن به سال‌هاي بحراني تأمين تقاضاي زمستاني گاز كشور، مي‌تواند راه ورود ايران به صحنه تجارت جهاني گاز و نقش‌آفريني مؤثرتر در اين عرصه را فراهم كند.
