در مواردی که قرار است یک اتفاق فرهنگی مانند مسأله کنترل نمای ساختمان‌ها رخ دهد باید همه در شهر یک حرف بزنند و چهره‌های اثرگذار هم با مسئولان همراه شوند.
به گزارش تابناک قم، سال 87 بود که شورای‌عالی معماری و شهرسازی، مصوبه‌ای با نام ضوابط ساماندهی و ارتقای سیما و منظر شهری را به استان‌ها ابلاغ کرد. مطابق این مصوبه قرار شد در هر استان کمیته‌ای به نام کمیته سیما و منظر شهری تشکیل شود و نماهای شهری را رصد کند. طبق این مصوبه، نماهای پوسته‌ای، شیشه‌ای و کامپوزیت ممنوع و پیش‌بینی شد، هر استانی بر اساس نیازها و الگوهای بومی ضوابطی داشته باشد.
در قم هم بر مبنای همین ضوابط و ظرفیت‌های بومی در نیمه دوم سال 92 مقرراتی تدوین شد و کمیته سیما و منظر به صورت پراکنده کار خود را آغاز کرد. این کمیته در سال 94 فعال‌تر شد و مصوباتی مانند ممنوعیت نمای رومی در قم را هم به شهرداری ابلاغ کرد.
حالا مشاور مدیرکل راه و شهرسازی می‌گوید؛ پس از گذشت چندین جلسه به این نتیجه رسیده‌ایم که خود این کمیته به تنهایی نمی‌تواند مسائل را پیش ببرد و به نهادی نیاز داریم که دستگاه‌های مختلف را وارد عرصه و مکلف به رعایت ضوابط کند.
تشکیل شورای‌عالی سیما و منظر در قم بر اساس همین هدف پیگیری شد که در هفته‌های گذشته اساسنامه این شورا هم تدوین و تصویب شد. این شورا به ریاست استاندار قم و با عضویت ارگان‌های مسئول در امر سیما و منظر شهری تشکیل خواهد شد.
نمای شهری یک حق عمومی است
مشاور مدیرکل راه و شهرساز با بیان این که تشکیل این شورا در مصوبه سال 87 شورای‌عالی معماری و شهرسازی پیش‌بینی شده بود، اظهار می‌کند: در عمل فقط استان قزوین این کار را انجام داده بود.
«سید‌مجید فارغیان‌قمی» با تأکید بر لزوم استفاده از ظرفیت دیگرشهرها در این زمینه عنوان می‌کند: از سال 94 شهرداری تهران به صورت جدی به کنترل نما پرداخته است. شهرداری تهران در تمام مناطق شهرداری کمیته‌های سیما و منظر تشکیل داده که از سال 94 وارد فاز اجرا شده‌اند و در حال حاضر در تهران هیچ ساختمانی بدون کنترل نمای اجرایی ساخته نمی‌شود.
وی با بیان این که در سال 94 در تهران 16 هزار و 123 ساختمان یعنی تمام ساختمان‌ها مراحل کنترل نما را سپری کرده‌اند، می‌افزاید: قرار است تا پایان سال 97 فرآیندی که در تهران اتفاق افتاده در قم هم عملیاتی شود. رویکرد باید این باشد که بدانیم نمای شهری یک حق عمومی است نه حق شخصی مالک ساختمان.
این مسئول با اشاره به دلایل تشکیل شورای سیما و منظر شهری در قم بیان می‌کند: احساس کردیم نیاز است نهادی بالاتر از راه و شهرسازی و شهرداری موضوع را کنترل کند که تشکیل شورای سیما و منظر شهری را پیشنهاد دادیم. در حال حاضر ساختمان‌های گروه دال به طور مستقیم در مقوله نما نظارت می‌شوند. این گروه مربوط به ساختمان‌های کاملا بلند است که در مقیاس شهری اثرگذار است. این ساختمان‌ها هر شکل و کسوتی که به خود بپذیرند در محدوده اطراف خودشان اثرگذاری خواهند داشت و اهمیتشان به همین دلیل است.
دلیل ممنوعیت نمای رومی در شهر
فارغیان‌قمی با اشاره به دلایل ممنوعیت نمای رومی در قم که از سوی کمیته سیما و منظر شهری تصویب شده است، می‌گوید: معماری سبک رومی مربوط به دوره مقدونیه است. در واقع ما با رواج نمای رومی به اسکندری تفاخر می‌کنیم که هخامنشیان را از بین برد و دو هزار سال است حکومتش از بین رفته است. در حال حاضر طراحی نمای رومی یک منبع درآمد سرشار برای تعدادی از معماران شده است. گاهی این سبک نماها آن‌قدر به ابتذال می‌رسد که در تمام نما از اشکال و فرم‌های بیگانه استفاده می‌شود.
وی با بیان این که نمای رومی هیچ توجیه منطقی ندارد و صرفا یک جذابیت عامیانه آن را ترویج داده، ادامه می‌دهد: این نماها به شدت در شهر ما در حال رشد است و این اغتشاش فرهنگی چیزی نیست که بتوان به آسانی از آن گذشت. در عصر حاضر تأثیر معماری و شهرسازی بر رفتار انسانی کاملا در دنیا پذیرفته شده است و با معماری می‌توان در جوامع انسانی رفتاری را حذف یا آن را القا کرد.
این مسئول با بیان این که تصمیم‌گیران در شهرهای ما با صاحب‌نظران هیچ ارتباط و مراوده‌ای ندارند، عنوان می‌کند: در مواردی که قرار است یک اتفاق فرهنگی مانند مسأله کنترل نمای ساختمان‌ها رخ دهد باید همه در شهر یک حرف بزنند و چهره‌های اثرگذار هم با مسئولان همراه شوند.
مشکلات ایمنی نماهای رومی
کارشناس اداره‌کل راه و شهرسازی هم با بیان این که در دنیا از سال 1970 بحث‌های کیفی اهمیت بیشتری پیدا کرده است تا بحث‌های کمی، اظهار می‌کند: ما در مسائل کمی در شهر به لحاظ قانونی کمیسیون ماده پنج را داریم که جایگاه تعریف‌شده‌ای دارد. برای مسائل کیفی هم کمیته سیما و منظر تشکیل شده تا این موضوعات هم متولی خاص خود را داشته باشد.
«محمد رضایی» با اشاره به حساسیت جوامع دانشگاهی بر مسأله نمای رومی می‌گوید: گاهی گفته می‌شود دنیا به سمت پیشرفت می‌رود و نباید به دنبال کاهگل و آجر بود، اما مشاهده می‌شود یک عده نمایی مربوط به تمدنی در دو هزار سال پیش و از بین رفته را ترویج می‌کنند.
این کارشناس با اشاره به مشکلاتی که نمای رومی از نظر ایمنی ساختمان ایجاد می‌کند، می‌افزاید: این نما وزن بسیاری به سازه ساختمان تحمیل می‌کند و به همین خاطر سازمان خدمات ایمنی شهرداری به شدت در مورد این نما حساس است؛ البته وقتی چیزی ممنوع می‌شود حتما باید الگوهای جایگزین معرفی شود. برای رسیدن به این هدف سعی کردیم جشنواره نمای برتر را برگزار و از آثاری که به این جشنواره ارسال می‌شود برای الگوسازی در شهر استفاده کنیم.
به گفته رضایی ممنوعیت استفاده از نمای رومی، شیشه‌ای و کامپوزیت در ساختمان‌های عمومی و دولتی موضوع دیگری است که کمیته سیما و منظر شهری قم پیگیری کرده است.
الگوی معماری قم در کشور
«محسن صابری‌مقدم» مشاور عمرانی استاندار قم هم با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری در سفر خود به شهر قم درباره الگوشدن معماری و شهرسازی قم در کشور، عنوان می‌کند: مهارکردن نماهای بی‌هویت یک مسأله است و تهیه نمادهای انقلابی و هویتی مرحله بعد است. البته پیش از هر اقدامی باید فرهنگ‌سازی مربوط به آن طرح انجام شود، زیرا موضوع فرهنگ‌سازی و اقبال و تشویق یک موضوع درون‌زاست و این کار را با ضرب و تحکم نباید انجام داد. اگر بخش خصوصی این موضوعات را درک کند کارها راحت‌تر پیش خواهد رفت.
لزوم اقدام جهادی
«محمدرضا باقرپناهی» کارشناس معماری و شهرسازی، با بیان این که در قوانین و مقررات در زمینه ساماندهی سیما و منظر شهری کمبودی وجود ندارد، اظهار می‌کند: چیزی که الآن باید انجام شود این است که حساسیت عمومی را نسبت به این موضوع جلب کنیم. در مسأله سیما و منظر شهری یک بحث سیما در مقیاس کلانشهر داریم؛ این که شهر در کل چه چیزی را به ذهن می‌آورد؟ یکی مقیاس میانی است که معمولا در نمادهای شهری یا محورها و نشانه‌های شهری تجلی پیدا می‌کند و دیگری مسأله مقیاس انسانی است و شهر قم در هر سه مورد، مورد تعرض جدی واقع شده است.
وی با بیان این که تا یک اقدام همه‌جانبه و جهادی انجام نشود ورق برنمی‌گردد، می‌گوید: منوریل در تمام سطوح به سیمای شهر قم تعرض کرده اما هیچ یک از نهادهای متولی با این موضوع برخورد نکردند. شورای فرهنگ عمومی با وجود این که انسان‌های محترم و موجهی در آن هستند، با درک نکردن مسأله و ضربه‌ای که این موضوع به جایگاه شهر قم می‌زند، روبه رو بودند و الا حتما با آن برخورد می‌کردند.
این کارشناس ادامه می‌دهد: هویت فقط در سیما و منظر باقی نمی‌ماند بلکه به مرور زمان بر رفتار انسان‌ها هم اثر می‌گذارد و هیچ کس نمی‌تواند تأثیر متقابل فضا و رفتار را انکار کند.
منبع: همشهری
