«هیچ فیلمی نباید زمین بماند»

به گزارش تابناک یزد،محمد اطبایی پخش‌کننده و صاحب‌نظر عرصه بین‌المللی سینمای ایران در نوشتاری که اختصاصا در پاسخ به سوال ایسنا درباره‌ی وضعیت پخش بین‌المللی سینمای ایران با توجه به جشنواره‌ی کن اخیر در اختیار این خبرگزاری گذاشته، آورده است:«یکی از مهم‌ترین مشکلات سینمای ایران در طول حیات خود، حوزه پخش بوده است. در پخش داخلی، ظرفیت محدود نمایشی، به ویژه در سال‌های بعد از انقلاب، هیچ نسبتی با تولیدات سینمایی نداشته است.

برای مثال در سال 1393، شمار تولیدات بلند سینمای ایران به 124 عنوان رسید و در همین سال با وجود ابتکار عمل سینمای هنر و تجربه، در نهایت 75 فیلم بلند، شامل 4 فیلم بلند مستند و یک فیلم خارجی (سزار می‌میرد) به روی پرده رفتند.

فارغ از کیفیت اکران این آثار، بیش از 50 فیلم بلند ایرانی تولید سال 1393، امکان نمایش عمومی در سال گذشته را پیدا نکردند.

در حوزه پخش بین الملل نیز مشکلات جدی تری وجود دارد. از 124 فیلم بلند تولید سال 1393، 52 عنوان فیلم حداقل یک حضور بین المللی داشته که به عبارتی دیگر 42 درصد تولیدات بلند سینمای کشور در خارج از ایران، به نمایش درآمده‌اند. می توان با اطمینان ذکر کرد که دیگر 58 درصد تولیدات سینمای بلند ایران هم اراده و حتی اقدامی جهت حضور در عرصه‌های جهانی را داشته اما به این توفیق دست نیافته‌اند!

نگارنده معتقد است هر چند این اشتیاق برای نمایش در جشنواره‌ها و حضور در بازارهای جهانی یک حق طبیعی و شهروندی است اما از نقطه نظر حرفه‌ای، امکان پذیر نیست. کشورهای صاحب صنعت سینما و حتی کشوری مانند آمریکا با بیش از 20 درصد تولیدات خود در عرصه‌های بین‌المللی حضور ندارد.

اما تولیدات بلند سینمای ایران در سال جاری که در عرصه‌های بین‌الملل با عنوان محصول 2015 معرفی می‌شوند، تا روز جمعه 8 خرداد به 213 عنوان فیلم بلند رسیده است! این آمار بی‌تردید با واکنش نهادهای مسئول روبروست، هرچند ذکر چند نکته این اختلاف آمار را روشن می‌کند.

این تولیدات شامل کلیه فیلم‌های بلندی است که در بخش مسابقه اصلی جشنواره کودک اصفهان، کلیه بخش‌های جشنواره فیلم فجر و بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمده‌اند.

فیلم‌های به اکران درآمده‌ای که در جشنواره‌های فجر و کودک حضور نداشته‌اند (مانند "شانس، عشق، حادثه"، "مذاکرات مستقیم آقای عبدی"، "استراحت مطلق"، "پنج تا پنج"، "نهنگ عنبر")و فیلم‌های ایرانی که در جشنواره‌های بین المللی حضور داشته‌اند، مانند "تاکسی"، "پریدن از ارتفاع کم"، "مادر قلب اتمی"، "سکوت رعنا"، "موقت"، "آوازهای سرزمین من".

فیلم‌هایی که با پروانه ویدئویی ساخته شده اما در جشنواره‌های بین‌المللی حضور پیدا کرده‌اند و فیلم‌هایی که بدون مجوز ساخته شده و در همین مسیر قرار دارند نیز در این آمار حضور دارند.

از 213 عنوان فیلم بلند، 12 فیلم در جشنوار کودک اصفهان، 41 فیلم در جشنواره ملی فجر، 4 فیلم در جشنواره بین المللی فجر حضور داشته‌اند.

6 عنوان فیلم به نمایش عمومی درآمده (که البته از ابتدای سال جاری تاکنون 22 عنوان فیلم بلند، شامل 10 فیلم هنر و تجربه اکران شده و همه این آثار تولید سال 2015 محسوب نمی‌شوند) و 6 عنوان فیلم نمایش خود را از جشنواره‌های خارجی آغاز کرده‌اند.

هم اکنون 53 عنوان فیلم بلند تکمیل شده، 56 عنوان فیلم در مرحله پس از تولید قرار داشته و 35 فیلم در مرحله فیلمبرداری قرار دارند. تردیدی نیست که تمامی این آثار به عنوان محصول سال 2015 معرفی نشده و بخشی در سال بعد به نمایش درخواهند آمد.

در حوزه عرضه و پخش بین‌المللی فیلم‌های ایرانی، شش شرکت بخش خصوصی و هشت نهاد رسمی و دولتی به فعالیت مشغولند. جدا از انجمن سینمای جوانان ایران، دیگر موسسه‌های رسمی و دولتی به نمایش فیلم‌های بلند سینمایی می‌پردازند و البته سازمان سینمایی سوره، سازمان صدا و سیما، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به عرضه تولیدات خود پرداخته و بنیاد سینمایی فارابی و موسسه رسانه‌های تصویری به نمایش تولیدات خود و بخش خصوصی می‌پردازند. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز مسئولیت برگزاری هفته‌های فیلم ایران در خارج از کشور را به عهده دارد.

دو نهاد دولتی موسسه رسانه‌های تصویری و بنیاد سینمایی فارابی در سال جاری به عقد قرارداد با فیلم‌های متعددی دست زده که نسبت به سال‌های گذشته نشان از افزایش فیلم‌های حوزه پخش بین‌الملل می‌دهد.

بنیاد سینمایی فارابی براساس کتاب منتخب فیلم‌های ایرانی سال 2015 منتشر خود، 14 فیلم "آوا" (سیامک کاشف آذر)، "آتش بس 2" (تهمینه میلانی)، "فرار از قلعه رودخان" (غلامرضا رمضانی)، "تگرگ و برف" (رضا کریمی)، "موقت" (امیر عزیری)، "خداحافظی طولانی" (فرزاد موتمن)، "شیفت شب" (نیکی کریمی)، "پدر آن دیگری" (یدا... صمدی)، "قول" (محمد علی طالبی)، "جزیره رنگین" (خسرو سینایی)، "طعم شیرین خیال" (کمال تبریزی)، "تجریش ناتمام" (پوریا آذربایجانی)، "حکایت عاشقی" (احمد رمضان زاده) و "این سیب هم برای تو" (سیروس الوند) را برای سال 2015 عرضه و پخش بین المللی می‌کند که دو فیلم "آتش بس 2" و "تجریش ناتمام" محصول سال 2014 محسوب می‌شوند.

موسسه رسانه هایی تصویری نیز 7 عنوان فیلم بلند "اعترافات ذهن خطرناک من" (هومن سیدی)، عصر یخبندان (مصطفی کیایی)، "خبر خاصی نیست" (مصطفی شایسته)، "آسمان آبی مادرم" (علی قوی تن)، "چاقی" (راماقویدل)، "دوران عاشقی" (علیرضا رییسیان) و "پایان خدمت" (حمید زرگرنژاد) را عرضه می‌کند که فیلم "پایان خدمت" هم محصول 2014 است.

سازمان سینمایی سوره، چهار فیلم از محصولات خود، "دلبری" (جلال دهقانی)، "مزارشریف" (حسن برزیده) "مروا" (کریم فائقیان) و "سکوت رعنا" (بهزاد رفیعی) را عرضه جهانی خواهد کرد.

مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی که امسال در اقدامی شایان تحسین عرضه و پخش بین المللی فیلم "ناهید" را به بخش خصوصی واگذار کرده، فیلم‌های تولید خود را برای عرضه در اختیار دارد که شامل "گیتا" (مسعود مددی)، "متولد 65" (مجید توکلی)، "کاکا" (علی سرآهنگ) و "پول ک" (مهران ملکوتی) است و باید از فیلم همچنان در مرحله فیلمبرداری مانده "لاله" (اسدا... نیک نژاد) هم یاد کرد.

دو نهاد سازمان صدا و سینما و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در حوزه تولید فیلم بلند سینمایی چندان فعال نبوده‌اند.

اما در بخش خصوصی، کتایون شهابی که تحت عنوان رسانه بین المللی شهرزاد و شرکت فرانسوی نوری پیکچرز فعالیت می‌کند، سال درخشانی را با حضور فیلم "ناهید" (آیدا پناهنده) در جشنواره کن آغاز کرده و دیگر فیلم بلند تحت قرارداد وی "چهارشنبه 19 اردیبهشت" (وحید جلیلوند) است.

ستار چمنی گل با شرکت ستاک فیلم که در سنندج مستقر است، برای سال 2015، فیلم بلند "پایان آنالوگ" (هیوا امین نژاد) را در اختیار دارد.

مرجان علیزاده در شرکت ایران نوین فیلم، "نزدیک‌تر" (مصطفی احمدی)، "رخ دیوانه" (ابوالحسن داوودی)، "دو" (سهیلا گلستانی)، "تابو" (خسرو معصومی)، "آسمان به زمین می رسد" (حسین رجب نیا) و "ناخواسته" (برزو نیک نژاد) در فهرست سال جاری خود دارد که فیلم "ناخواسته" نیز محصول سال 2014 است.

شرکت فیلمیران با مدیریت بین الملل نگین موسوی، دو فیلم "ایران برگر" (مسعود جعفری جوزانی) و "آنچه مردان درباره زنان نمی‌دانند" (قربان محمدپور) و رسانه بین‌المللی بامداد با مدیریت محمدرضا صفیری، فیلم "ارغوان" (امید بنکدار و کیوان علی محمدی) را برای عرضه بین المللی بر عهده دارند.

شرکت سلولییددریمز فرانسه فیلم "تاکسی" (جعفر پناهی) و شرکت "تات فیلم" ایتالیا فیلم "بدون مرز" (امیر حسین عسگری) را پخش جهانی می‌کنند.

نسرین میرشب با شرکت دریم لب فیلمز خود در فرانسه، فیلم‌های "شکاف" (کیارش اسدی زاده)، "تور" (وحید وکیلی فر)، "یحیی سکوت نکرد" (کاوه ابراهیم پور)، "روز مبادا" (فائزه عزیزخانی)، "پریدن از ارتفاع کم" (حامد رجبی) و "مادر قلب اتمی" (علی احمدزاده) را در کاتالوگ 2015 خود دارد و فیلم جدید مجید برزگر، "یک شهروند معمولی" که در مرحله پس از تولید قرار دارد، به فهرست فیلم‌های ایشان اضافه خواهد شد.

اینجانب با مستقل های ایرانی، فیلم های "بهمن" (مرتضی فرشباف)، "مرگ ماهی" (روح ا... حجازی)، "من دیگو مارادونا هستم" (بهرام توکلی)، "مردی که اسب شد" (امیر حسین ثقفی) و "احتمال باران اسیدی" بهتاشصناعی ها) را برای عرضه و پخش بین المللی در اختیار دارد.

تا چند ماه آینده می‌توان انتظار اضافه شدن فیلم‌های دیگری را به فهرست های یاد شده داشت و بنا به تجربه سال‌های پیشین، شماری از سینماگران، خود به عرضه فیلم های خود خواهند پرداخت.

از میان 213 فیلم بلند ایرانی در سال جاری، تکلیف پخش بین الملل 53 فیلم مشخص شده است که این خود نزدیک به 25 درصد تولیدات امسال است. دو نقطه نظر در خصوص عرضه و پخش بین‌المللی فیلم‌های ایرانی وجود دارد که اولی معتقد است هیچ فیلمی نباید زمین مانده و باید یک پخش کننده برای کلیه آثار وجود داشته باشد. نقطه نظر دوم معتقد به رقابت سالم و حرفه‌ای است که در آن فیلم‌های با ظرفیت عرضه و پخش بین المللی باید مورد حمایت قرار گرفته و حتی الامکان توسط بخش خصوصی عرضه شوند.

نکته قابل ذکر امکانات، بودجه و رانت‌های نهادهای رسمی و دولتی است که باید در اختیار کلیه تولیدات سینمای ایران در عرصه‌های جهانی قرار گرفته اما با وضعیت موجود که در چند دهه اخیر هم تغییری نکرده تنها به فیلم‌های تحت قرارداد این نهادهای رسمی و دولتی اختصاص داشته و فیلم های تحت قرارداد شرکت‌های خصوصی کوچک ترین حمایتی در این حوزه رقابتی و دشوار دریافت نداشته‌اند.»