بعد از روند صعودی قیمت ارز به ویژه دلار در بازار آزاد در روزهای اخیر و طرح تحلیل‌های متفاوت درباره چرایی این تحول ارزی از سوی کارشناسان و رسانه‌ها، سرانجام رئیس کل بانک مرکزی در کانال تلگرامی خود نسبت به قضایای اخیر واکنش نشان داد و اعلام کرد که "گرانی ارز و شرایط موجود پایدار نخواهد بود".
به گزارش ایسنا، به روال تقریبا معمول هر ساله در چنین ایامی، بار دیگر بازار ارز دستخوش تغییرات و نوسانات قابل ملاحظه ای شده و قیمت ها در قیاس با سه تا چهار سال اخیر رکورد شکنی کردند. این در حالی است که قیمت دلار طی یک ماه اخیر از حدود ۳۵۶۰ و کمی بالاتر تا بیش از ۳۹۰۰ تومان در روز گذشته پیش رفت و حتی در پایان معاملات تا ۳۹۴۰ تومان نیز ثبت شد.
کارشناسان و تحلیل گران بازار ارز دلایل متفاوتی درباره چرایی تحولات اخیر ارزی مطرح کردند، از افزایش تقاضای ارز اربعین و ژانویه، تاثیر انتخابات آمریکا، تعیین نرخ ارز در بودجه تا کسری درآمدی دولت در نیمه دوم سال، کاهش منابع ارزی و عوامل دیگر. اما در این بین بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار پولی هیچ واکنشی به جریان اخیر نداشت تا اینکه با شدت گرفتن التهاب در بازار و از سویی دیگر انتقادات، رئیس کل بانک مرکزی طی یادداشتی در کانال تلگرامی خود این موضوع را مورد بررسی قرار داده است.
واقعیت تحولات بازار ارز چیست؟
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به انتظاراتی که برای اعلام موضع سیاستگذار پولی در رابطه با شرایط اخیر بازار ارز وجود دارد، توضیح داد که عوامل مختلفی در تحلیل نوسانات اخیر بازار ارز توسط تحلیل‌گران در روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و سایت های تحلیلی بازار ارز ارایه شده و در این خصوص به مواردی همچون افزایش فصلی تقاضای ارز به دلیل مناسبت‌های مختلف مانند مسافرت‌های اربعین و سال نو میلادی، نتایج احتمالی اجلاس اوپک و چشم‌انداز قیمت نفت، نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکاو ... اشاره شده است. لیکن در تحلیل قابلیت اثرگذاری هر یک از این عوامل بر تحولات بازار ارز باید به ماهیت این عوامل و درجه پایداری آنها توجه کرد.
وی واقعیت اصلی تحولات روزهای اخیر را بیشتر از هر دلیل دیگری ناشی از شوک‌های انتظاری که با عواملی همچون افزایش تقاضای فصلی ارز ترکیب شده‌اند و علیرغم تاثیرگذاری مقطعی بر تغییرات نرخ ارز، از سوی بنیان‌های اقتصاد کلان حمایت نمی‌شوند، دانسته است.
سیف با بیان اینکه در ارزیابی مانایی این اثرات باید به این نکته توجه داشت که طی سه سال اخیر و علیرغم افت قابل توجه قیمت نفت، بازار ارز از ثبات مطلوبی برخوردار بوده است، عنوان کرده که روند کاهشی نرخ تورم و حصول به سطوح تک‌رقمی، نرخ سود واقعی مثبت و جذّاب در بازار پول، رشد اقتصادی بالای پنج درصد در فصل اول سال جاری و همچنین کاهش کسری تراز گمرکی و تبدیل آن به مازاد تجاری در هفت ماهه سال جاری از جمله عوامل توضیح‌دهنده برقراری ثبات در بازار به شمار می‌آیند.
وی در ادامه گفته که با توجه به این که بنیان‌های اقتصادی، جهش و نوسانات اخیر بازار ارز را تایید نمی‌کند، لذا ماهیت این تحولات بر خلاف سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ از جنسی نیست که واجد آثار ماندگار باشد. کما اینکه در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ نیز بخشی از جهش نرخ ارز، به دلیل عوامل انتظاری بود که بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و اصلاح انتظارات، در طی زمان تعدیل شد.
اظهار نظر غیرکارشناسی ممنوع!
رئیس کل بانک مرکزی، همچنین از اظهار نظرهای غیر کارشناسی و اعلام ارقام از سوی برخی افراد انتقاد کرده و گفته که در این میان از نقش اظهار نظرهای غیر سازنده و غیر کارشناسی برخی افراد که از طریق رسانه های جمعی، به ذکر ارقامی در خصوص نرخ ارز تحت عناوینی همچون نرخ واقعی ارز، نرخ تعادلی ارز، نرخ واقعی بازار، کف قیمت ارز و ... می‌پردازند، نباید غافل شد. برخی از همین افراد در سال گذشته وقتی نرخ دلار در همین ایام به حوالی ۳۷۴۰ تومان رسید، پیش بینی می کردند تا پایان سال ۱۳۹۴ نرخ از ۴۰۰۰ تومان فراتر می‌رود. اخیرا نیز برخی افراد بدون توجه به آثار منفی انتظاری این امر، به التهاب بازار دامن می زنند و حتی گاها عنوان می کنند دولت جهت جبران کسری بودجه از افزایش نرخ ارز استقبال می‌کند که قطعا درست نیست.
رئیس کل بانک مرکزی با یادآوری اینکه این بانک در راستای مهار نوسانات بازار ارز حرکت خواهد کرد از صاحب نظران و اصحاب رسانه خواسته تا در بیان مطالب و تحلیل هایی که در خصوص تحولات نرخ ارز ارائه می کنند به حساسیت های بازار و ضرر و زیان هایی که به دلیل نوسانات هیجانی نرخ ارز به مردم و فعالین اقتصادی وارد می شود، توجه ویژه داشته باشند.
گرانی ارز و شرایط موجود پایدار نیست
سیف، با یادآوری اینکه بانک مرکزی در طول سه سال گذشته سعی کرده بازار ارز را در مسیر اصولی خود هدایت و از همین بابت نیز در خصوص انحرافات از مسیر مزبور و بروز نوسانات ناپایدار اتخاذ موضع کرده است عنوان کرد که در مقطعی با افت شدید و ناپایدار نرخ ارز، اعلام کردم که این کاهش منطقی و پایدار نیست و امروز نیز از همان نگاه و منظر اعلام می کنم که افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر نیز یک شوک انتظاری است و پایدار نخواهد بود.
وی گریزی هم به روند نرخ ارز طی سه سال اخیر داشته و توضیح داده که نوسانات نرخ، تحت تاثیر عواملی مانند تقاضای فصلی (اربعین و سال نو)، رابطه برابری ارزها در بازارهای جهانی و تقویت نرخ دلار، انتظارات در خصوص زمان اجرای برجام و نوسانات فصلی عرضه ارز توسط صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی (شرکت‌های پتروشیمی)، قرار داشته است. روند تحولات بازار ارز در این سال‌ها نشان داده است که پس از سپری شدن تعطیلات سال نو میلادی و خروج تقاضای فصلی از بازار و همچنین تقویت عرضه ارز از سوی صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی که معمولا در ماه‌های پایانی سال شدت می‌گیرد.
سیف با اشاره به اینکه نرخ ارز در سه ماهه چهارم از روندی نزولی برخوردار بوده است، این را هم گفت که به عنوان مثال در سال ۱۳۹۳، حداکثر نرخ دلار در همین ایام معادل ۳۵۹۵ تومان بود، حال آنکه نرخ دلار در پایان سال به ۳۳۹۹ تومان کاهش یافت. به همین صورت در سال ۱۳۹۴، حداکثر نرخ دلار معادل ۳۷۳۷ تومان بود، حال آنکه در پایان سال به ۳۴۷۲ تومان کاهش پیدا کرد.