تابناک: ایران در شرایط فعلی از 85 درصد منابع آب تجدید پذیر استفاده میکند و این یعنی کشور ما مرزهای خطر را هم رد کرده است و در مرحله بحران به سر می برد.
به گزارش تیتر شهر، فرونشست های مکرر زمین در پایتخت، مدت هاست که اذهان عمومی و کارشناسان این حوزه را به این مسئله حساس تر کرده است. اما واقعیت آن است که این تنها پروژه متروی تهران نیست که زیرپای تهرانی ها را در برخی مناطق خالی می کند بلکه دیگر شهرهای ایران هم که حفاری های مترو ندارند، در خطر فرونشست قرار دارند.این شهرها به دلیل درگیری شدید با معضل خشکسالی یا برداشت های بی حد و حساب از آب های زیرزمینی در خطر فرونشست قرار گرفته اند به گونه ای که از 600 دشت موجود در ایران، بیش از 200 دشت خشک شده و این بدان معناست که خاک مجاور این دشت ها به شدت در معرض سست شدن است و زنگ خطر خالی شدن زیر پای ساکنان، به صدا در آمده است.
با کاهش منابع آبی مورد نیاز برای کشاورزی، رویه غلط برداشت از آب های زیرزمینی که حکم ستون های زمین را دارند، رو به گسترش گذاشت و ایرانی ها سه برابر ظرفیت آبهای زیرزمینی اقدام به برداشت آب کردند و اکنون این اقدامات، گریبان شهرها و روستاهای فاقد آبهای زیرزمینی را گرفته است.
براساس استانداردهای جهانی، اگر کشوری 20 درصد از آبهای تجدید پذیر را استفاده کند در شرایط ایمن است و اگر این میزان به 40 درصد برسد در مرز خطر قرار دارد. ایران در شرایط فعلی از 85 درصد منابع آب تجدید پذیر استفاده میکند و این یعنی کشور ما مرزهای خطر را هم رد کرده است و در مرحله بحران به سر می برد.
دشت های یزد، کرمان، اصفهان، تهران و جنوب خراسان به دلیل برداشت های مازاد بیش از سایر نقاط کشور در معرض بحران و تهدید قرار دارد. بحران در این مناطق به حدی رسیده که حفر تونل های مترو در تهران به دلیل سست شدن خاک و از بین رفتن ستون های زمین، با مشکلات متعدد از جمله فرونشست زمین و در نتیجه خطر مرگ برای شهروندان توام شده است.
در استان اصفهان نیز وضعیت به همین منوال است و شهرهایی مانند دامنه در غرب این استان با فرونشست زمین، با معضل ترک برداشتن دیوار خانه ها و تخریب دست و پنجه نرم می کند.
شهرها و روستاهای جنوب خراسان و کرمان هم به دلیل خشک شدن دشت ها، با خطر فرونشست روبرو شده اند و در این بین خانه های قدیمی و روستایی که از استحکام کمتری برخوردار است، بیشترین خسارت را متحمل شده اند.
عمق این فاجعه زمانی بیشتر احساس می شود که متوجه می شویم در گذشته آب های زیرزمینی در عمق سه متری قرار داشتند ولی در حال حاضر در عمق ۴۵ متری هستند. به این ترتیب، در اثر برداشت بی رویه آبهای زیر زمینی، دشت تهران سالانه ۱۷ سانتی متر فرونشست داشته که این مسئله برای تهران فاجعه است.
البته نه تنها تهران، بلکه در تمام فلات ایران، این اتفاق در حال بروز است. به طوری که براساس آمار شرکت مدیریت منابع آب، در۷۰ دشت مرکزی کشور، سطح آب زیرزمینی بیش از دو متر کاهش داشته و در مناطقی مانند کرمان، فارس، جهرم، نیریز و ورامین، این کاهش، بین ۴۰ تا ۶۰ متر بوده است.
خطر فرونشست زمین تنها برای خانه های مسکونی محسوس نیست و اگر روند فعلی تداوم یابد، در صورت بروز زلزله در این نقاط، سازه های شهری مانند خیابان ها، پل ها، خطوط ریلی و بزرگراه ها نیز ترک برداشته و خطرات جدی برای همه ساکنان در پیش خواهد بود.
فرونشست زمین را می توان به دهان اژدهایی تشبیه کرد که روز به روز قطر آن بیشتر و عمق فاجعه را عمیق تر می کند به گونه ای که در وضعیت کنونی که ایران به بحران فرونشست رسیده، اگر بارانی هم ببارد و سفره های زیرزمین را پرآب کند، به دلیل سست شدن خاک در طول 10 سال گذشته، بروز زلزله می تواند خطرات را دوچندان کند.
هرچند مدیریت مصرف یکی از راه کارهای مقابله با عواقب این بحران به شمار می رود، اما موثر نبودن این راه ها در نحوه مصرف آب در بخش های شرب، صنعت و کشاورزی، یکی از راه های دشوار اما منطقی تر تخلیه این شهرها از سوی مردم است.
در صورتی می توان مردم را ترغیب به ادامه زندگی در چنین شهرهایی کرد که بارش ها در پشت سدها به اندازه ای زیاد باشد که دیگر نیازی به استفاده از سفره های زیرزمینی وجود نداشته باشد و تمام نیازهای بخش های مختلف مصرفی، از آّب ذخیره شده در سدها تامین شود در غیر این صورت، فرونشست دشت های کشور، می تواند به اندازه رخداد هرروزه زلزله خسارت برای کشور به بار بیاورد که بزگترین خسران به جان شهروندان وارد خواهد آمد.
با توجه به اینکه به اذعان مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی، 30 درصد فضاهای سرزمینی با سرعت در حال فرونشست است و سال به سال نیز به وسعت آن اضافه می شود، باید منابع آب زیر زمینی کشور را منابع استراتژیک محسوب کرد تا در بخشی از دشت ها برداشت آب ممنوع شود.
منبع: تابناک