خبرگزاری مهر، گروه استان ها - فاطمه کازرونی: خوانسار شهری است که سابقه آن به پیش از اسلام برمی‌گردد اما قرن‌ها سابقه دین‌داری و ولایت‌داری را بر پیشانی‌نوشت پرافتخار تاریخ خود دارد؛ کهن‌شهری که آداب و رسوم عزاداری خود را با شمشیر غیرت و پایداری بر سر حفظ سنت‌های دیرین از هجمه تحریف در امان نگه داشته است و نوای تعزیه سوگواری این باغ شهر ایرانی آوازه جهانی و بین‌المللی دارد.
خوانساری‌ها پیش از محرم سرتاسر کوچه‌باغ‌ها، خیابان، مساجد، حسینیه‌ها و تکایای شهر را با یاد مظلومیت امام حسین (ع) و یاران وفادارش سیاه‌پوش می‌کنند و بر سر هر مسجد، حسینیه و تکایای این شهر می‌توان نام یک هیئت عزاداری را دید.
از روز ششم محرم شهر خوانسار حالت عزای عمومی به خود می‌گیرد، به شکلی که فعالیت‌های اقتصادی و تجاری نیز از این روز کمرنگ میشود.
از روز ششم کار مدارس و ادارات نیز تحت‌الشعاع محرم قرار می‌گیرد به گونه‌ای که برخی ادارات نیمه وقت هستند و یا کارکنان آن در این ایام مرخصی می گیرند.
مراسم عزاداری در خوانسار تا روز دوازدهم ماه محرم ادامه دارد و پس از آن نیز در ادامه ماه محرم وصفر عزاداری‌ها در داخل تکایا متمرکز میشود.
برنامه‌های عزاداری در دهه اول محرم از صبح، بعدازظهر و از غروب تا پاسی از شب ادامه دارد و مردم سوگوار با حضور در مساجد و تکایا به عزاداری برای سید و سالار شهیدان می‌پردازند.
سادات خوانساری در شب‌ها و روزهای ماه محرم با انداختن شال سبز هنگام ورود به هیئت‌های عزاداری جلوه خاصی به این مراسم می‌دهند.
تعزیه قودجان، پذیرای تعزیه‌گردانانی از سراسر کشور
برپایی تعزیه نیز از مهم‌ترین آیین‌های سنتی خوانسار است که قدمت آن به سال‌هایی دور می‌رسد؛ تعزیه قودجان شهرتی جهانی و بین‌المللی دارد و در این ایام پذیرای تعزیه‌گردانانی از سراسر کشور است.
همچنین چندین تعزیه فعال در خوانسار، طی ماه محرم بعد از ظهرها به اجرای مراسم می‌پردازند.
رضاعلی رضایی نویسنده و پژوهشگر خوانساری، در ارتباط با رسوم عزاداری ماه محرم در این شهر به خبرنگار مهر می‌گوید: شهر خوانسار همواره مرکزی برای توسعه تشیع بوده است و هنوز حسینیه‌های قدیمی با حال وهوای سنتی وجود دارد که در ایام محرم و صفر مراسم عزاداری اباعبدالله حسین (ع) در آنها برگزار میشود.
نوحه‌خوانی خوانسار دارای سبک ویژه‌ای است که اهالی شهر در طول سالیان سال این سبک را به خوبی حفظ کرده‌اند و تجدد گرایی راه یافته در برخی نوحه‌خوانی‌های امروزی و استفاده از آهنگ‌های ترانه که در برخی نقاط به اسم جذب جوانان رواج یافته است در مداحی‌های خوانسار جایی ندارد
وی با بیان اینکه عزاداری خوانساری‌ها به همان شیوه سنتی قدیم برگزار میشود، افزود: چاووشی خوانی پیش از آغاز ماه محرم همچنان در خوانسار رواج دارد و مردم این شهر پیش از آغاز ماه محرم با این رسم قدیمی در کوچه خیابان‌های شهر، فرارسیدن ماه عزاداری سیدالشهدا را اعلام و یادآوری می‌کنند.
این نویسنده و پژوهشگر خوانساری با اشاره به اینکه در هفته پیش از آغاز ماه محرم جوانانی از هیئت‌های مختلف شهر با نصب پارچه، پرچم و علم‌های عزاداری، شهر خوانسار را به طور کامل سیاه‌پوش می‌کنند، ابراز داشت: سینه‌زنی در این شهر به همان شیوه سنتی و با مداحی‌های سوزناک و اشعار پرمعنای سوگوارانه انجام میشود و گذر زمان نتوانسته بر این آیین قدیمی اثر بگذرد.
تجددگرایی در مداحی‌های خوانسار جایی ندارد
وی تاکید کرد: در واقع آیین نوحه‌خوانی خوانسار دارای سبک ویژه‌ای است که اهالی شهر در طول سالیان سال این سبک را به خوبی حفظ کرده‌اند و تجدد گرایی راه یافته در برخی نوحه‌خوانی‌های امروزی و استفاده از ترانه که در برخی نقاط به اسم جذب جوانان رواج یافته است در مداحی‌های خوانسار جایی ندارد.
رضایی با بیان اینکه سبک مداحی‌های خوانسار را می‌توان در دستگاه حسینی توصیف کرد، ابراز داشت: در واقع پیر غلامان این شهر مداحی‌ها را به صورت سوزناک و دلنشین گذشته اجرا و سبکی را انتخاب می‌کنند که سازگار با صحنه‌های کربلا باشد.
وی با بیان اینکه با توجه به حفظ سبک سنتی در عزاداری‌های خوانسار بدعت‌های عزاداری کمتر در آیین‌های سنتی خوانسار راه یافته است، تاکید کرد: نمی‌توان از نقش روحانیت در هدایت هیئت‌های مذهبی غافل شد به ویژه اینکه مردم خوانسار نیز گوش به فرمان هدایت علما دارند و حتی قمه‌زنی نیز به دلیل فتوای علما در این شهر منسوخ شده است.
تبعیت از راهنمایی علما، عزاداری‌های خوانسار را از تحریف در امان نگه داشته است
وی ابراز داشت: خوانسار تاکنون علمای زیادی از جمله آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری،آیت‌الله سید احمد خوانساری، آیت‌الله نجفی خوانساری، آیت‌الله العظمی علوی و آیت الله حاج سید هادی غضنفری خوانساری به جهان تشیع معرفی کرده است که همین افراد سرمنشأ حفظ سنت‌های عزاداری در این شهر هستند.
عضو هیئت علمی دانشگاه خوانسار اظهار داشت: همه مردم خوانسار از هر قشر و شغلی در ایام عزاداری امام حسین (ع) خدمت می‌کنند به گونه‌ای که از نیمه محرم کوچه خیابان‌های این شهر حالت نیمه تعطیل بر خود می‌گیرد.
در واقع تعزیه از دوره صفویه به خاطر تاسیس حوزه علمیه مریم بیگم صفوی در خوانسار رشد پیدا کرد که این حوزه هنوز نیز هر ساله شاگردان زیادی را تربیت می‌کندرضایی با اشاره به اینکه خوانسار دارای هیئت‌های بسیار زیادی است که هرکدام نام یکی از اهل‌بیت (ع) را برای خود انتخاب کرده‌اند، بیان داشت: خوانساری‌ها برای سادات احترام ویژه‌ای قائل هستند و از قدیم‌الایام، سادات این شهر در ماه محرم با انداحتن شال سبز به هیئت‌های عزاداری وارد می‌شوند و این نوع پوشش شور خاصی به عزاداری می‌بخشد.
وی تعزیه خوانی را از سنت‌های مهم عزاداری خوانسار توصیف کرد که اغلب بعد از ظهرها برپا میشود و بیان داشت: در واقع تعزیه از دوره صفویه به خاطر تاسیس حوزه علمیه مریم بیگم صفوی در خوانسار رشد پیدا کرد که این حوزه هنوز نیز هر ساله شاگردان زیادی را تربیت می‌کند.
این نویسنده و پژوهشگر خوانساری با بیان اینکه تعزیه‌خوانی رسمی خوانسار امروزه در روستایی به نام قودجان اجرا میشود، بیان داشت: تعزیه قودجان که بیشتر در دهه آخر صفر انجام میشود از پرشورترین مراسم مذهبی خوانسار است و بسیار گسترده برگزار میشود.
حرکت دسته‌های شترسوار و اسب‌سوار به یاد عبور کاروان اهل‌بیتِ امام حسین (ع)
وی اضافه کرد: حرکت دسته‌های عزاداری در قالب هیئت‌های سینه‌زنی یا زنجیرزنی راه اندازی سفره‌های نذری که از عزاداران پس از هر برنامه و گاه در هر سه نوبت پذیرایی میشود از دیگر رسوم عزاداری خوانساری‌هاست.
رضایی تصریح کرد: حرکت دادن دسته‌های شترسوار و اسب‌سوار که یادآور عبور کاروان اهل‌بیت امام حسین (ع) است و صدای شیپور جنگ و نقاره در لابه لای حرکت کاروان نیز تداعی صحنه‌های رزم و مبارزه‌ی آن زمان است از دیگر رسوم سنتی خوانسار است که در عزاداری اباعبدالله‌الحسن (ع) برگزار میشود.
وی با اشاره به حفظ حسینه‌های قدیمی خوانسار که عزاداری سنتی در آنها قدمت ویژه دارد، ابراز داشت: به طور مثال حسینیه حبیبی‌ها است در سال ۶۶ بر اثر سیل تخریب شد اما اکنون به همان شیوه قدیمی بازسازی شده است.
این پژوهشگر خوانساری درباره معماری این حسینیه قدیمی گفت: دور تا دور این حسینیه دارای حجره است و در وسط آن نیز حوضی وجود دارد که روی آن با تخته پوشیده می‌شده و بر روی آن به اجرای تعزیه می‌پرداخته‌اند.
این نویسنده و پژوهشگر خوانساری با اشاره به برنامه‌های تکایای عزاداری در خوانسار ابراز داشت: به طور مثال تکیه آیت‌الله نور رضا از یکی تکیه‌هایی است که برنامه‌هایش از اذان صبح شروع و تا مغرب ادامه دارد.
وی اضافه کرد: برنامه‌های این حسینیه شامل قرائت زیارت عاشورا، زیارت ناحیه مقدسه، سخنرانی وعاظ مشهور و مداحی بوده و پذیرایی از عزاداران نیز در بیرون از هیئت انجام میشود.
جمعیت ۵ برابری خوانسار در ایام محرم
امروز کوچه و خیابانی در خوانسار نیست که در آن حسینیه‌هایی و یا تکیه‌هایی مذهبی ساخته نشده باشد و حسینیه‌های جدید همگی دارای فضای گسترده و زیبایی با معمارهای سنتی هستند که در خور توجه است.
مردم خوانسار به عزاداری در شهر خود عقیده خاصی دارند و بر این اساس از هرکجای ایران برای ایام عزاداری سیدالشهدا خود را به این شهر می‌رسانند و بدین شکل جمعیت خوانسار در این ایام چندین برابر ماه‌های دیگر سال می‌رسد.