نشست تاریخ محلی و مساله سینما با نگاهی به سینمای اصفهان با همکاری دفتر تخصصی سینما و گالری نقش قلم همزمان با روز ملی سینما برگزار شد. عبدالمهدی رجایی پژوهشگر تاریخ و اصفهان شناس در ابتدا با اشاره به کتاب "سینما به روایت اصفهان" که حاصل پژوهش تاریخی و تحلیلی سه پژوهشگر سینمای اصفهان است، بیان داشت: این کتاب مستند، منبعی بر اساس سیر تحولات سینما در شهر اصفهان است و تمام آنچه در این کتاب بیان شده بر اساس اسناد بوده که بخشی از این اسناد نیز مربوط به شهر اصفهان است.
وی علت اصلی شکل گیری سینما را مسائل اجتماعی عنوان کرد و گفت: رابطه مردم با سینما بر طبق اسناد تاریخی همراه با عشق و نفرت بوده است، در سال ۱۳۰۸ نخستین سینمای اصفهان با نام مایاک در اصفهان تاسیس و آغاز به کار کرد.
این پژوهشگر در رابطه با چگونگی شکل گیری سینماها در چهارباغ اصفهان، افزود: در زمان صفوی قسمت عمده ای از چهارباغ برای تفریح مردم بود و به عبارتی یکی از دلایل شکل گیری آن ایجاد نوعی همبستگی در شهر هفتاد و دو ملت اصفهان بود که در آن زمان از گروه های مختلف با ادیان و تفکرات مختلف تشکیل شده بود.
وی ادامه داد: تاسیس نخستین سینما در چهارباغ این محل به یک شهرک سینمایی در اصفهان تبدیل شد.رجایی با اشاره به آغاز دوره قاجار و کاهش جمعیت اصفهان در این دوران، گفت: در این زمان بود که خیابان چهارباغ ارزش خود را از دست داد و به حال خود رها شد.
وی با اشاره به رشد چهارباغ در دوران پهلوی دوم، خاطرنشان کرد: در این زمان افرادی که می خواستند در زمینه سینما سرمایه گذاری کنند نگاهشان به سمت چهارباغ بود، چرا که سینما به عنوان پدیده مدرن وارد شهر سنتی اصفهان شده بود و ترس سینماگران از مواجه مردم با این پدیده مدرن موجب گرایش آنها به سمت چهارباغ و ورود سینما به عنوان پدیده مدرن در این مکان شد.
وی با اشاره به تفاوت سینماهای آن زمان با سینماهای امروزی، بیان داشت: تعداد زیادی از سینماها در آن زمان تابستانی بودند و سقفی در آن قرار نداشت بنابراین فیلم ها در فضای باز به نمایش گذاشته می شد، برای این کار تعداد زیادی باغ از مالکان اطراف چهارباغ خریداری و تبدیل به سینما شد.
این پژوهشگر با اشاره به طرح چهارباغ در دهه ۵۰ که موجب تحول در طرح شرقی این مکان شده است، تصریح کرد: در آن زمان در بخش شرقی این خیابان یک کوچه طولانی بود که بافت مسکونی تلقی می شد اما بعدها این کوچه تخلیه و آزادسازی شد و سینمای آزادی در این کوچه شکل گرفت و ادامه آن نیز موجب شکل گیری پارک هشت بهشت شد.
رجایی با اشاره به دهه ۴۰ و شکل گیری سینماهای مختلف در محور چهارباغ، گفت: سینما ساحل، چهارباغ، نقش جهان، مایاک از سینماهای ساخته شده در این دوران محسوب می شوند.
وی به ساخت نخستین کارخانه صنعتی اصفهان در سال ۱۳۰۴ اشاره کرد و اظهارداشت: در این زمان علاوه بر کارخانه وطن کارخانه‌های دیگری در محور چهارباغ بالا شکل گرفتند که حدود ۱۵ هزار کارگر در آنها مشغول به کار بودند.
وی بیشترین سینماروهای اصفهان در این دوران را کارگران کارخانه عنوان کرد و افزود: این کارگران با دوچرخه در محل کار خود حاضر می شدند و حتی برای رفتن به سینما نیز از دوچرخه استفاده می کردند تا جاییکه حتی دوچرخه را به داخل سینما می بردند اما بعدها مکانی برای پارک دوچرخه در نظر گرفته شد.
این پژوهشگر با اشاره به سال ۴۶ و سندی در رابطه با اعتراض مردم مذهبی اصفهان با عکس های سردر سینماها، گفت: مردم به استاندار نامه نوشته و ناراحتی خود را از این قضیه اعلام کردند و در نهایت استاندار از رئیس اداره فرهنگ و هنر خواست تا در این زمینه تدبیری اندیشیده شود.
رجایی ادامه داد: در آن زمان بیشتر فیلم ها نمایش داده شده در سینما یا وارداتی بودند یا فیلم فارسی که محتوای بیشتر آنان اکشن و یا عاشقانه بود، این مسئله باعث شد تا گروهی از فرهنگیان در اصفهان در نامه ای از استاندار اصفهان درخواست کنند تا با تشکیل یک کانون فیلم در اصفهان زمینه را برای پالایش و نقد و در نهایت پخش فیلم های فرهنگی در اصفهان فراهم کند.
وی در پاسخ به برتری تئاتراصفهان نسبت به سینما، گفت: اصفهان زادگاه تئاتر انتقادی است که پایه گذار اصلی آن مرحوم ارحام صدر است، عده ای زیادی از مردم کشور برای دیدن تئاتر ارحام صدر به این شهر می آمدند بنابراین مشکلاتی که سینما با آن روبرو بود در بخش تئاتر وجود نداشت چرا که هم با زبان عامه بیان می شود و هم مسائلی را مطرح می کرد که هدف طبقه علمی بود و در عین حال سرگرم کننده هم بود.